Iste articlo ye en proceso de cambio enta laortografía oficial de Biquipedia (laOrtografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Regando un cautivo.
Oregano[1][2] (d'olatín< rigare)[3] ye l'aportación d'augua a la tierra ta favoreixer l'optimo desarrollo d'as plantas que se i cautivan. Ista aportación será suplementaria a l'augua d'aplevia y o metodo d'aplicación puet estar superficial (tamién dito por gravedat) u presurizato. En a mayoría d'os casos se necesitan belscanals de riego que tresporten l'augua.
En o regano superficial u por gravedat l'augua se mueve por diferencia de cota (efecto d'a fuerza d'a gravedat) y por ista razón no amenista d'enerchía externa. Son eixemplos d'iste tipo de riego o riego por inundación en eras,sulcos, etcetera.
O riego presurizato requiere l'aportación d'enerchía ta o suyo funcionamiento, ya sía por medio de grupos de bombeyo u con a presión proporcionata porbasas u depositos elevatos. Son eixemplos d'iste tipo de riego l'aspersión, amicroaspersión u ogoteyo.
O sistema de riego por sulcos ye un sistema de riego por gravetat con una muit baixa eficiencia. Ye a forma mas antiga que encara se contina emplegando actualment. No amenista de medios tecnolochicos complexos, pero sí d'una gran cantidat d'augua.
L'augua, procedent d'unrío ufuent, u quitata d'unpozo, por medio d'unanoria u atros sistemas, se fa correr por adintro desulcos feitos en a tierra con iste obchectivo. Ixo obliga a sembrar en o cobalto d'as crestas que bi ha entre sulco y sulco. Cuan l'augua se fa correr por tot o terreno se diz riego por inundación.
L'aspersión ye un sistema de riego presurizato. Basicament se tracta de fer plever de forma artificial.
Ta regar por medio d'o sistema d'aspersión, s'ha de tener una instalación (fixa u móvil) de canyerías que conducen l'augua dica os aspersors, dispositivo que s'encarga de distribuir l'augua sobre os cautivos en forma de plevia. S'amenista de muita enerchía, por lo que s'ha de disponer de grupos de bombeyo u depresión a lo rete proporcionata por basas u depositos elevatos.
Os problema prencipals son que a suya instalación ye costosa y que tien un gasto contino d'enerchía, pero d'atra banda permite cautivar sin de fer sulcos fundos y por tanto no cal sembrar en as crestas d'istos, lo que fa mas fácil a mecanización d'o cautivo.
En casos de muitafredor, o sistema d'aspersión se puet emplegar ta combatir as chelatas. En bels casos tamién permiten l'aplicación de productosagroquimicos.
O goteyo ye un sistema de riego presurizato con muit alta eficiencia de l'augua. Ye un sistema disenyato ta aprofeitar a lo maximo o gasto d'enerchía y augua.
L'aportación d'augua a lo terreno se fa en a zona radicular d'as plantas. Ista aportación s'efectua por medio d'un sistema de chicotas canyerías de muit baixodiametro as cuals tienen chicoz foratos d'os que sale o liquido gota a gota u con muit baixo cabal. Optimiza o consumo d'augua, y se puet emplegar ta encorporar fertilizants u atros agroquimicos a lo cautivo.
Ye una modalidat d'as dos anteriors, en que t'aumentar a producción a la vez que s'optimizan os recursos, s'incorporanfertilizants a l'augua de riego. Se puet emplegar con l'aspersión u con o goteyo, anque ye mas efectivo con iste zaguero.
Actualment ahidroponia ye a forma mas abanzata de riego y de producción agricola. Ye una variant d'o goteyo, a la que s'incorporan toz os nutrients que ha menester aplanta por medio d'o sistema de riego.
Requiere d'una inversión important, pero as produccions tamién aumentan a escape. As instalacions de riego se complementan con una serie d'instrumentos de control, como sondas, sensors, controls d'humidat y temperatura, que gosan centralizar-se en un ordinador con os suyos programas de chestión. Tot isto controla un sistema preparato ta incorporar os fertilizants a l'augua de traza automatica. Se prencipió a emplegar en floricultura, pero hue lo día ye habitual en muitos de productoshorticolas.