Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Ir al contenido
BiquipediaA enciclopedia libre
Mirar

Madrit

De Biquipedia
(Reendrezau dendeMadrid)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta laortografía oficial de Biquipedia (laOrtografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Madrit
Madrid
Municipio d'aComunidat de Madrit
BanderaEscudo d'armas
Plaza Mayor
Plaza Mayor de Madrit.
Entidat
 •Estau
 •Comunidat
 •Provincia
 •Comarca
Municipio
 Espanya
 Comunidat de Madrit
Madrit
Aria metropolitana de Madrit
Superficie605,770km²
Población
 •Total
 •Densidat

3 416 771 hab. (2013)
5.265,91 hab/km²
Altaria
 • Meyana

667 m.
AlcaldeAna Botella
Codigo postal28001–28081
ChentilicioMadrilenyo/a[1]
RíosManzanares
Coordenadas
Madrit ubicada en Comunidat de Madrit
Madrit
Madrit
Madrit en Comunidat de Madrit
Web oficial

Madrit[2] (pronunciato enaragonés [ma'dri], encastellanoMadrid) ye unavillaespanyola. Madrit ye amás d'acapital d'o estau, a capital d'a suyaprovincia y d'aComunidat Autonoma de Madrit.

Historia

[editar |modificar o codigo]

O suyo orichen ye en un enclau musulmán clamauMagerit, conquerito porAlifonso VI de Castiella en1083. La villa fue esleita como capital d'Espanya porFelipe II, reemplazando aToledo. En1601, y dica1606, a capitalidat pasó temporalment a la ciudat deValladolit. Dende allora, Madrit ha estato perén a capital d'Espanya.

Toponimia

[editar |modificar o codigo]

No bi ha garra documento que permita saper que nombre tenió l'aldeya de tiempos d'osvisigodos que s'establió arredol de l'arroyo de San Pedro. A evolución posterior d'o toponimo permite afirmar que esta aldeya se clamóMatrich, evolución d'olatínMatrice, referindo-se a lo manantial y cauz prencipal d'augua. Atros toponimos relacionatos con esta radiz sonVal Madriz en aprovincia de Zaragoza yMadriz enLa Rioja, pero en estos casos con a evolución d'as CE, CI d'alcuerdo con lafonetica aragonesa, que van mes luent d'a palatalización en /che/, /chi/ y se converten en /ce/, /ci/.

Cuan los musulmans conquerioron laMeseta lo nombreMatrich s'arabizó en a suya fonetica comoMagrit/Mayrit pus en arabe no existe a secuencia /trg/ y se troba mes a sobén /jrd/. En lo periodo ansalusí ye documentato a sobén lochentilicioal-Mayriti, y s'aplicó por eixemplo a lo erudito y poligrafo hispanoarabeMaslamah ben Ahmad al-Mayriti, naixito de Madrit en osieglo X. Ye arabizato y no en mozarabe orichinal como se troboron los castellanos o toponimo cuan conquerioron a cuenca d'orío Tacho.

A primer variacionMaydrit/Maidrit se troba en o documento fundacional deVicus Sancti Martini de1126. En1176 ya se documentaMadrit, y la forma definitiva en castellano ya ye present en o mesmo Fuero viello de Madrit de1202. Dende ixe inte y mientres cuasi tres sieglos coexistirán as variantsMadrit/Madrid. En o zaguer cuarto d'osieglo XV ya s'imposa a variant graficaMadrid, pero como ye sabito en castellano d'aMeseta Norte se pronunciaMadriz que encara que siga a evolución deMatriche seguntes afonetica castellana, s'ha orichinato por a pronunciación como /z/ d'a /d/ final en castellano.

Enaragonés se leyeMadrit en bel texto medieval provinient d'a comarca deDaroca y encara se mantién esta pronunciación enaragonés ribagorzano, como veyemos en bel texto dialectal:

y frotand-se de gusto las mans se diba pa él solo: eGraus, eMadrit, eBarselona, eSevilla, eToledo.[2]

Población

[editar |modificar o codigo]
Evolución 1897 - 2004
AnyadaTotal
municipio
Total
provincia
Porcentache
(%)
1897542.739730.80774,27
1900575.675773.01174,47
1910614.322831.25473,90
1920823.7111.048.90878,53
19301.041.7671.290.44580,73
19401.322.8351.574.13484,04
19501.553.3381.823.41885,19
19602.177.1232.510.21786,73
19652.793.5103.278.06885,22
19703.120.9413.761.34882,97
19753.228.0574.319.90474,73
19813.158.8184.686.89567,40
19863.058.8124.780.57263,98
19913.010.4924.647.55564,78
19962.866.8505.022.28957,08
20012.938.7235.423.38454,19
20033.092.7595.718.94254,08

Administración

[editar |modificar o codigo]

División administrativa

[editar |modificar o codigo]
Districtos de Madrit.
Districtos de Madrit.

Madrit ye dividiu administrativament en ventiún districtos, que a la suya vegada se subdividen en barrios:

  1. Centro: Palacio, Embajadores, Cortes, Justicia, Universidad, Sol.
  2. Arganzuela: Imperial, Acacias, Chopera, Legazpi, Delicias, Moguer, Atocha.
  3. Retiro: Pacifico, Adelfas, La Estrella, Ibiza, Los Jerónimos, Niño Chesús.
  4. Salamanca: Recoletos, Goya, Fuente del Berro, Guindalera, Lista, Castellana.
  5. Chamartín: El Viso, Prosperidad, Ciudad Jardín, Hispanoamérica, Nueva Espanya, Castiella.
  6. Tetuán: Bellas Vistas, Cuatro Caminos, Castillejos, Almenara, Valdeacederas, Berruguete.
  7. Chamberí: Gaztambide, Arapiles, Trafalgar, Almagro, Vellehermoso, Ríos Rosas.
  8. Fuencarral: El Pardo, Fuentelarreina, Peñagrande, Barrio del Pilar, La Paz, Valverde, Mirasierra, El Goloso.
  9. Moncloa: Casa de Campo, Argüelles, Ciudad Universitaria, Valdezarza, Valdemarín, El Plantío, Aravaca.
  10. Latina: Los Cármenes, Puerta del Angel, Lucero, Aluche, Las Águilas, Campamento, Cuatro Vientos.
  11. Carabanchel: Comillas, Opañel, San Isidro, Vista Alegre, Puerta Bonita, Buenavista, Abrantes.
  12. Usera: Orcasitas, Orcasur, San Fermín, Almendrales, Moscardó, Zofio, Pradolongo.
  13. Puente de Vallecas: Entrevías, San Diego, Palomeras Bajas, Palomeras Sud-este, Portazgo, Numancia.
  14. Moratalaz: Pavones, Horcajo, Marroquina, Media Legua, Fontarrón, Vinateros.
  15. Ciudad Lineal: Ventas, Pueblo Nuevo, Quintana, La Concepción, San Pascual, San Juan Bautista, Colina, Atalaya, Costillares.
  16. Hortaleza: Palomas, Valdefuentes, Canillas, Pinar del Rey, Apostol Santiago, Piovera.
  17. Villaverde: San Andrés, San Cristobal, Butarque, Los Rosales, Los Ángeles, el Espinillo, Marconi
  18. Villa de Vallecas: Casco Histórico de Vallecas, Santa Eugenia
  19. Vicálvaro: Casco Histórico de Vicálvaro, Ambroz
  20. San Blas: Simancas, Hellín, Amposta, Arcos, Rosas, Rejas, Canillejas, Salvador
  21. Barajas: Alameda de Osuna, Aeropuerto, Casco Histórico de Barajas, Timón, Corralejos

Reparto de concellers

[editar |modificar o codigo]
Eleccions municipals[3]
Partiu19791983198719911995199920032007201120152019
Mas Madrid-Ahora Madrid---------2019
Partido Popular-23203030283034312115
Ciudadanos---------711
Partido Socialista Obrero Español25302421162021181598
Vox----------4
Partido Comunista de España /Izquierda Unida94369545600
Unión Progreso y Democracia--------500
Centro Democrático y Social-080-000---
Unión de Centro Democrático25----------
Total5957555755535557575757

Alcaldes

[editar |modificar o codigo]
Lista d'alcaldes
LechislaturaNombrePartiu politico
19791983Enrique Tierno GalvánPartido Socialista Obrero Español
19831986Enrique Tierno GalvánPartido Socialista Obrero Español
19861987Enrique Tierno GalvánPartido Socialista Obrero Español
19871989Juan Barranco GallardoPartido Socialista Obrero Español
19891991Agustín Rodríguez SahagúnCentro Democrático y Social
19911995José María Álvarez del Manzano y López del HierroPartido Popular
19951999José María Álvarez del Manzano y López del HierroPartido Popular
19992003José María Álvarez del Manzano y López del HierroPartido Popular
20032007Alberto Ruiz-Gallardón JiménezPartido Popular
20072011Alberto Ruiz-Gallardón JiménezPartido Popular
20112015Ana BotellaPartido Popular
2015-2019Manuela CarmenaAhora Madrid
2019-2023José Luis Martínez AlmeidaPartido Popular
2023-2027José Luis Martínez AlmeidaPartido Popular

Esporte

[editar |modificar o codigo]

Candidaturas olimpicas fallidas

[editar |modificar o codigo]

Madrid ha teniu interés en organizar unsChuegos olimpicos dende fa muito tiempo, ha presentau candidatura a loCOI dica en cuatro ocasions, a primera pa organizar osChuegos de 1972, las siguients pa los de2012,2016 y2020 estando toz intentos fallidos.

O primer intento se remonta a l'anyo1965 cuan se baraixan dos candidaturas una deBarcelona y unatra de Madrid pa la organización d'osChuegos Olimpicos de 1972, loComité Olimpico Espanyol tría Madrid poco antes d'o zarre de presentación de candidaturas y s'ha de fer tot de forma muito improvisada teniendose que presentar-se cuasi en o zaguer momento. Sin experiencia organizativa, sin prochecto ni presupuesto, Madrid se convertiba en ciudat aspirante a albergar los Chuegos Olimpicos de 1972. Con sentiu común yera una millor opción Barcelona, que tenebaestadio olimpico, instalacions y experiencia organizativa, como s'heba contrimostrau en osChuegos Mediterranios de 1955. O gubierno central franquista tenió cuatro meses per debant pa disenyar una candidatura pa luitar contra as candidaturas de Múnich,Detroit yMontreal. En una sesión d'oCOI celebrada lo26 d'abril de1966 enRoma poco dimpués d'a suya presentación, finalment con a pior puntuación tecnica se descarta estando triada Múnich.

Dimpués d'asOlimpiadas de Barcelona de 1992 y laExpo'92Sevilla se veyió capacitada y presentó candidatura a losChuegos Olimpicos de 2004 y a losChuegos Olimpicos de 2008 encara que no aconsiguió pasar d'o primer corte en garra d'as dos ocasions. Intentaría, pus, presentar-se a los de 2012 encara que Madrid alavez dentró a puixar per la convocatoria, y a lo nomás poder presentar-se una ciudat per país debant d'o COI, Madrid estió triada como siede espanyola. Lo 15 de chulio de 2003, Madrid finalment estió una d'as nueu candidaturas olimpicas presentadas pa losChuegos Olimpicos de 2012 chunto aParís,Londres,Nueva York,Moscú,L'Habana,Leipzig,Istambul yRío que tamién presentoron candidatura. Lo 18 de mayo de 2004, Madrid ye triada per lo COI chunto a París, Londres, Nueva York y Moscú. Entre las candidatas Madrid yNueva York yeran las dos solas ciudaz candidatas que nunca dinantes heban celebrau los Chuegos. La candidatura de Madrid estió eliminada en a tercera ronda d'as votacions pa triar la ciudat anfitriona en a 117ª sesión d'o COI, lo 6 de chunio de 2005 enSingapur.

Aprofitando lo treballo realizau con a candidatura realizada en l'anterior olimpiada, lo Comité Olimpico Espanyol renovó la candidatura olimpica de Madrid pa losChuegos Olimpicos de 2016. Lo 4 de chunyo de 2008, Madrid estió triada por o COI como una d'as candidatas a la organización d'os Chuegos Olimpicos de 2016, de conchunta conChicago,Tokio yRío. Lo prochecto que presentó se basó en o d'a previa candidatura con mejorías, lo cual le permitió estar la segunda ciudat con a millor valoración, liucherament per dezaga de Tokio. Finalment, lo 2 d'octubre de 2009 estió triada la ciudat de Río de Janeiro, tot y con haber teniu en prencipio una valoración tecnica cheneral inferior a la d'as atras tres ciudaz.

Puestos d'intrés turistico

[editar |modificar o codigo]
OMuseu Nacional d'o Prado
A Plaza d'Espanya con a Torre de Madrid y o Edificio Espanya al fundo
Palacio de Comunicacions.

Madrit por estar a capital d'Espanya concentra toz os museos estatals, beluns d'os puestos turisticos mas importants son:

Dentro d'o patrimonio molimental se pueden alufrar, entre atros:

Osieglo XX trayó tamién a construcción d'un zarpato d'edificios singulars (muitos d'els en o districto financiero deAZCA) como:

En a comarca de Madrit se troban o palacio ymonesterio d'o Escorial, os palacios d'AranjuezAranjuez y o centro historico d'Alcalá de Henares.

Antimás de por los suyos puestos d'intrés historico, toda la ciudat ofrexe infinidat de posibilidaz comercials. Sindembargo, existen zonas d'especial concentración comercial como son as carrerasPreciados/Carmen ySerrano/Goya con botigas d'as mas importants marcas de moda (Zara,Cortefiel...) ugrans almagacens (El Corte Inglés).

Fiestas locals

[editar |modificar o codigo]

Localidaz achirmanatas

[editar |modificar o codigo]

Vinclos externos

[editar |modificar o codigo]

Referencias

[editar |modificar o codigo]
  1. (an)Diccionario aragonés-castellano-catalán.Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de2024.
  2. 2,02,1(es)Vicente de Vera, Eduardo:Textos en grausino (1904-1985). Zaragoza,Deputación Cheneral d'Aragón (col. «O pan de casa nuestra», 3), 1986. p 66
  3. Archivo electoral
Control d'autoridaz
Obteniu de "https://an.wikipedia.org/w/index.php?title=Madrit&oldid=2238555"
Categoría:
Categorías amagadas:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp