Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Ir al contenido
BiquipediaA enciclopedia libre
Mirar

Idioma neerlandés

De Biquipedia
Neerlandés
Nederlands
Atras denominacions:Holandés, Flamenco
Parlau en:Países Baixos,Antillas Neerlandesas,Aruba,Surinam,Belchica,Francia yIndonesia
Rechión:
Etnia:{{{pueblo}}}
Parladors:mas de 26 millons
Posición:{{{clasificación}}} (Ethnologue1996)
Filiación chenetica:Indoeuropea

 Chermanica
  Occidental
   Baixo alemán
    Baixo francico
     Neerlandés

Estatus oficial
Oficial en:Antillas Neerlandesas
Aruba
Belchica
Países Baixos
Surinam
Unión Europea
Luenga propia de:{{{propia}}}
Reconoixiu en:{{{reconoixiu}}}
Regulau por:Nederlandse Taalunie
Codigos
ISO 639-1nl
ISO 639-2nld/dut
ISO 639-3[1]
SILnld
Neerlandés en o mundo

Oneerlandés[1] (Nederlands) ye unaluenga chermanica occidental parlata por bels 22 millons de personas comoluenga nativa,[2][3] y bels 5 millons de personas comosegunda luenga.[4] A mayoría d'os fablants nativos viven en osPaíses Baixos,Belchica ySurinam, con chicotas comunidaz de fablants en partis deFrancia,Alemanya y cuantas antigascolonias holandesas. Ye muit relacionato con atrasluengas chermanicas occidentals (por eixemplo l'anglés, ofrisón y l'alemán) y una mica menos relacionato con asluengas chermanicas d'o norte. En aEdat Meya tardana bi heba comunidaz d'orichen neerlandés en puertos franceses comoRoan,Dieppe yBordeus que a la fin s'asimiloron lingüisticament a los franceses en osieglo XVIII.

O neerlandés ye una luenga d'a que han naixito cuantosidiomas criollos, asinas como l'afrikaans, una d'as luengas oficials deSudafrica y la mas estendillata enNamibia. O neerlandés y l'afrikaans son alto u baixo mutuament intelichibles, encara que les deseparan as suyasortografías, os suyosdiccionarios y que amás tienen diferents organismos reguladors. AUnión d'a Luenga Neerlandesa ye l'organismo que s'encarga de coordinar as accions d'as autoridaz d'os Países Baixos, Flandres y Surinam en cuestions lingüisticas, politicas lingüisticas, amostranza d'a luenga y literatura.[5]

Nombre

[editar |modificar o codigo]
Bandera composata por as banderas d'osPaíses Baixos,Flandres ySurinam, países de parla neerlandesa

O neerlandés ha estato tradicionalment dito "holandés" en aragonés por razón d'a luenga preeminencia economica d'a provincia d'Holanda adintro de l'aria neerlandofona (a partir de mitat d'osieglo XVI), cosa que tamién pasa conHolanda (emplegato en cuentas dePaíses Baixos). Manimenos, tanto a ran oficial como por parti d'os propios neerlandofonos, "holandés" (Hollands) no ye a palabra mas emplegata por un regular, ya que nomás corresponde a un dialecto concreto d'o neerlandés global. A palabra holandés deriva deHoltland (que posteriorment se simplificó a Holland) "Tierra de fusta", nombre que s'aplicó a la comarca deLeiden.

Como en o caso de l'alemán o nombre d'iste idioma no ha estato fixo a traviés d'os sieglos ni ye homochenio entre as atras luengas (Nederlandsk en noruego y atras luengas chermanicas,Dutch en anglés,holandés entre a mayoría de luengas romanicas,flamenco en as arias d'o sud de l'aria neerlandofona).

O termin neerlandés apareixió por primera vegata en1482 en unincunable deGouda, pero no s'imposó dica osieglo XIX. D'antis mas, a luenga yera conoixita como "theodiscus", una palabra latina que serviba ta decir a cualsiquier luenga u dialectochermanico y que quiere decir "vernaclo", "d'a chent" (por oposición a lo latín u a lo francés). Localment, ista palabra se convertió en "dietsch" u "duutsch". Iste termin (con variacions) estió tamién preso en tota l'aria de parla alemana, y pervive en o suyo nombre actualDeutsch. Manimenos, ta poder distingir a luenga parlata a lo norte d'a parlata a lo sud, se prencipia a introducir "neder" ("baixo") debant, de traza que primero apareixió "Nederduytsch" (baixo alemán) y, dimpués, "Nederlandsch" (literalment: "d'as tierras baixas"), que, en zaguerías, con posteriors simplificacions ortograficas se convirtió en l'actualNederlands.

Manimenos, iste cambio no se produció por eixemplo en l'anglés, a on que "Dutch" significó mientres sieglos tanto alemán como neerlandés, imposando-se en zaguerías iste zaguer significato. Quedan reminiscencias d'o primero en o "Pennsylvania Dutch" (un dialecto de l'alto alemán parlato en os Estaus Unius).

Hue lo día, en neerlandés, "duits" significa "alemán", "diets" fa referencia a lo neerlandés antigo, "hollands" a lo dialecto d'Holanda y "vlaams" (flamenco) a los dialectos (standardizatos u no) que se parlan u bien en a zona neerlandofona de Belchica u bien nomás en as correspondients a l'antigo ducau de Flandres.

Vocabulario

[editar |modificar o codigo]

A base lexical d'o neerlandés ye a común a la mayor parti d'as luengas chermanicas. Asinas, bi ha termins tan comuns comostoel ("siella"; pronunciato /stul/),boek ("libro"; pron. /buk/) uwerpen ("chitar"; pron. /wɛRpə/). Ye a la hora de distingir entre as palabras mas tradicionalment chermanicas cuan apareixen diferencias, por eixemplo entre as diferents luengas chermanicas occidentals:

aragonésneerlandésanglésalemánobservacions
minchar
gato
carrera
eten
kat
straat
eat
cat
street
essen
Katze
Straße
O neerlandés y l'anglés han mantenito a t chermanica, l'alemán l'ha cambiato por t→s/z/tz (segunda mutación consonantica).
mazana
pipa
barco
appel
pijp
schip
apple
pipe
ship
Apfel
Pfeife
Schiff
O neerlandés y l'anglés han mantenito a p chermanica, que l'alemán ha cambiato por p→f/pf (segunda mutación consonantica).
pensar
chermano
espina
denken
broeder
doorn
think
brother
thorn
denken
Bruder
Dorn
O neerlandés, como l'alemán, ha cambiato a þ chermanica (mantenita por l'anglés) por una d.
ayere
filo
día
gisteren
garen
dag
yesterday
yarn
day
gestern
Garn
Tag
O neerlandés ha cambiato a g chermanica por un sonito africatox; mientres que l'anglés l'ha cambiato encara mas: g→y (lei nasal ingvaeonica).

A vegatas existen en neerlandés dos posibilidaz ta decir un concepto, l'una mas amanata a l'habitual anglés y l'atra a l'alemán. Asinas, encara que por un regularwerk ywerken (analogos a l'anglés "work") sían as palabras emplegatas ta decir "faina" y "treballar", existe tamiénarbeider ("treballador"), que ye una palabra mas amanata a l'alemán u as luengas escandinavas. D'a mesma traza, ta decir "rueda" se puet decir tantorad (alemán "Rad") comowiel (anglés "wheel").

Os primers contactos entrebasco-castellanos yflamencos permitioron a entrada en neerlandés d'os primers castellanismos, documentaus en osieglo XV:realgar,tint,riem,pomp ycargadoor.[6] A existencia d'osPaíses Baixos espanyols en os sieglosXVI yXVII permitió a entrada de nuevos castellanismos. Bi habió muitos neerlandofonos que aprendioron a parlar castellano en ixos sieglos.

Como cuasi totas as luengas d'Europa, o neerlandés tien una parti muit important d'o vocabulario cientifico provenient d'ogriego u olatín. Manimenos, en bellas brancas o neerlandés disposa d'un vocabulario propio. Asinas por eixemplo o cientificoSimon Stevin introdució palabras comodriehoek (trianglo),loodrecht (perpendicular) uevenwijdig (paralelo) a laswiskunde (matematicas). En a gramatica, o neerlandés adoptó palabras particulars ta (entre atras) decir un subchecto (onderwerp), un obchecto directo (lijdend voorwerp) u un verbo (werkwoord, literalment "palabra de treballo").

Gramatica

[editar |modificar o codigo]

A gramatica d'o neerlandés ye parellana a la d'atras luengas chermanicas, si bien presenta menos simplificacions que l'anglés u o danés pero mas que l'alemán u o islandés. En Flandres, se gosa estar mas conservador lingüísticament, conservando-se-ie expresions y declinacions que son vistas como arcaicas en os Países Baixos.

Os tradicionals posibles tres cheneros d'o substantivo (masculín, femenín y neutro) han estato redueitos a dos (común yneutro), distingibles por l'articlo singular determinato que les acompanya:de uhet respectivament. Istefenomeno se da tamién en atras luengas chermanicas como por eixemplo odanés y osueco. As declinacions por caso han desapareixito d'a mayoría de nombres, y nomás en queda reminiscencias en palabras especials. D'atra man, se mantienen en os pronombres personals.

een berg(un mont)de berg(omont)bergen(uns monts)de bergen(os monts)
een huis(una casa)het huis(a casa)huizen(unas casas)de huizen(as casas)

Os adchectivos tampoco no presentan guaire flexión. Si apareixen dimpués de verbos copulativos no tienen garra morfema (Eixemplo: "Het water is koud" - "L'augua ye freda"). D'atra man, cuan fan de complementos de nombre, rematan por un regular con-e (Eixemplo: "Het koude water" - "L'augua freda"). Nomás en o singular indeterminato de palabras neutras desapareixe iste morfema (por eixemplo, "Een groot huis" - "Una casa gran" contra "Het grote huis" - "A casa gran").

Os verbos presentan bella inflexión. En present, afecta nomás a las persones d'o singular. Existen dos formas basicas de pasato, operfectum y oimperfectum. O primero se forma a partir d'a radiz d'o verbo mientres que o segundo amenista d'un auxiliar (hebben -tener- u zijn -ser/estar-) debant d'o participio. Como en alemán, o participio tien l'afixoge- debant (por un regular). O futuro s'esprisa por meyo de verbos auxiliars (zullen,gaan) u bien anyadindo bel complemento circumstancial a una frase en present. Por eixemplo:

Morgen reis ik naar Parijs. ("Maitín viacho ta París.")

L'orden predominant en as frases en neerlandés ye o SVO, encara que bi ha inversión de subchecto y verbo cuan a frase prencipia con uncomplemento circumstancial. Una atra caracteristica d'o neerlandés ye a capacidat (como atras luengas chermanicas) de construir palabras bien luengas a base d'aglutinar-ne muitas de curtas. Asinas por eixemplo:

Afvalwaterzuiveringsinstallatie ("Planta de tractamiento d'auguas residuals")

L'uso d'o diminutivo-je ye prou estendillato en o neerlandés, y s'usa en situacions a on a mayoría de parlants d'atras luengas indoeuropeas no lo trobarían normal. Tot nombre ye susceptible de fer servir o diminutivo adibindo-ie o sufixo en cuestión, que torna toda palabra (independienment d'o chenero que tenese previament) en neutra. Por eixemplo:

Zij schrijft een briefje voor haar vriendje terwijl zij een kopje koffie drinkt. (Ella escribe una carteta ta o suyo mocet mientres bebe una taceta de café.)

Este diminutivo neerlandés se troba enneerlandismos ampraus por o francés comobouquin,mannequin yvilebrequin, pasando este zaguero a l'aragonés comovillabarquín.

Referencias

[editar |modificar o codigo]
  1. (an)Diccionario aragonés-castellano-catalán.Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de2024 (accesible vía web).
  2. (nl)"Het Nederlandse taalgebied". Nederlandse Taalunie. 2005.
  3. "About the Netherlands". Dutch Ministry of Foreign Affairs. http://www.minbuza.nl/en/welcome/Netherlands#a7. Retrieved 2008-08-23. 
  4. European Commission (2006). "Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Survey)". Europa. http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf. Retrieved 2007-02-03. 
    European Commission (2006). "Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Executive Summary)". Europa. http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_sum_en.pdf. Retrieved 2007-02-03. 
    "1% d'a población d'a Unión Europea parla prou neerlandés ta mantener una conversa." (pachina 153) Difuera d'a Unión Europea o numero de parlants como segunda luenga d'o neerlandés ye relativament chicot.
  5. The Nederlandse Taalunie
  6. (es)Francisco Sánchez Romero:La influencia de los terminos neerlandeses en la lengua española. Publicau enTransferencias culturales, literarias y lingüísticas en el ámbito de la Unión Europea.Universidat de Sevilla, 2006.

Se veiga tamién

[editar |modificar o codigo]
Wikipedia
Wikipedia
Ista luenga tien a suya propiaWikipedia. Puez vesitar-la y contribuyir enWikipedia en neerlandés.
Luengas oficials d'aUnión Europea
Alemán |Anglés |Bulgaro |Castellano |Checo |Danés |Eslovaco |Esloveno
Estonio |Finés |Francés |Griego |Hongaro |Irlandés |Italiano |Letón |Lituano
Maltés |Neerlandés |Polaco |Portugués |Rumano |Sueco
Fuent:Pachina oficial d'a UE


Familia chermanica
- Diasistema norrén occidental:Islandés |Feroés |Norn |Noruego (Nynorsk)
- Diasistema norrén oriental:Noruego (Bokmål) |Danés |Sueco |Gotlandés
- Diasistema occidental anglico:Anglés |Escocés
- Diasistema occidental frisón:Frisón occidental |Frisón septentrional |Frisón oriental
- Diasistema occidental baixo franco:Afrikaans |Neerlandés
- Diasistema occidental baixo alemán:Baixo alemán
- Diasistema occidental alto alemán:Alemán estándard |Alamanico |Bavaro |Limburgués |Luxemburgués |Yiddisch
- Diasistema oriental:Gotico
Control d'autoridaz
Obteniu de "https://an.wikipedia.org/w/index.php?title=Idioma_neerlandés&oldid=2303885"
Categorías:
Categorías amagadas:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp