| Guerra d'os Cient Anyos |
|---|
| [[]] |
|---|
 Abatalla de Crécy (1346, ilustración d'asCronicas deJean Froissart. |
| Información cheneral |
|---|
| Calendata:1337 -1453 |
| Puesto: Principalment,Francia y osPaíses Baixos borgonyons |
| Resultau:Victoriafrancesa; oreino d'Anglaterra pierde os suyos dominios feudals en l'actualFrancia |
| En conflicto |
|---|
Reino de Francia,
Reino de Castiella,
Escocia,
Chenova,
Bohemia,
Reino d'Aragón y
Reino de Mallorca | Reino d'Anglaterra,
Borgonya
Bretanya,
Portugal,
Navarra,
Flandres,
Hainaut,
Aquitania y Luxemburgo |
{{{mapa}}} {{{descripción_mapa}}} |
| Guerra d'os Cient Anyos |
| Guerra d'os Cient Anyos (1337-1360) •Guerra de Succesión de Bretanya •Primera Guerra Civil de Castiella •Guerra d'os Dos Peros •Guerra d'os Cient Anyos (1369-1389) •Guerra d'os Cient Anyos (1415-1429) |
Se conoixe en a Historiografía con o nombre deGuerra d'os Cient Anyos a o periodo1337-1453, cuan os reinos deFrancia yAnglaterra luitoron entre éls en muitasguerras, separadas portreguas de breve durada.
A guerra entre os dos países escomenzó cuanEduardo III d'Anglaterra pretendió o trono deFrancia, en estarnieto d'oreiFelipe IVO Bello de Francia, en contra deFelipe de Valois, qui nomás en descendeba indirectament, per brancas femeninas.
L'exercito anglés iba ganando a guerra a lo prencipio gracias a losarquers, que permitioron exitos en as batallas deCrécy (1346) yAzincourt (1415). Os angleses no podioron controlar por muito tiempo os territorios conquiestos en no tener refirme local (a diferencia d'os Plantachenet d'osieglo XII yeran vistos como forans por a población). A unica rechión de Francia on bi heba un refirme cutiano a los angleses yera enGuyena.
Os franceses yeran desorientaus y en estau deguerra civil (armanyacs contraborgonyons), pero a hostilidat contra os angleses iba augmentando yChuana d'Arco se en aproveitó.
Oficialment, a guerra d'os Cient Anyos remató con otractau de paz sinyau enPicquigny (Picardía) o29 d'agosto de1475, encara que a historiografía prefiere a calendata de1453, cuan as tropas anglesas fuoron forachitadas de Francia (encara que no pas d'a ciudat deCalais, que continó en mans d'os angleses dica osieglo XVI).
A guerra remató con a consciencia nacional separada d'os dos países, Francia y Anglaterra, que dica ixas envueltas compartiban muitas d'as suyas particularidaz culturals y churidicas, en estar a Casa Reyal anglesa d'orichen francés, encara que luitaban por o control de l'ueste y o norte de l'actual Francia, ye decir,Normandía,Bretanya,Maine,Anchú,Poitou yGuyena. Ta tentar de controlar istos territorios, dende1159 dica1240 ya bi n'heba habiu luitas entre aCasa de Plantagenet anglesa y aCasa de Capeto francesa, evolucionando os dos reinos dende una estructura politicafeudal muit dividida enta una estructura mas centralizada. Como en rematar ista primera luita no s'heba definiu a situación d'oDucau d'Aquitania (posesión d'osreis d'Anglaterra encara que infeudaus a o rei de Francia), y como entre os dos países intrigaban ta apoderar-se'n d'ocondau de Flandres y d'oDucau de Bretanya, o luita no se podeba pas evitar, y a situación desembocó en a guerra ubierta entre todas dos nacions.
Oscapetos dreitos s'extinguioron en1328, y se planteyó un problema de succesión. Os grans de Francia adrezaban mes a suya atención porFelipe de Valois en estar francés que por atroscandidatos posibles comoEduardo III d'Anglaterra, nieto deFelipe o Fermoso.
Eduardo pareixió acceptar-lo pero dimpués reivindicó a corona y atacó. O rei Eduardo III s'enfrentaba con o rei de Francia tamién por a cuestión succesoria d'oDucau de Bretanya. O papaCliment IV ninvió como meyador amán d'a cort anglesa aChuan Ferrández de Heredia, pero l'aragonés fracasó en as suyas chestions.
Os exitos militars d'os angleses estioron importants: destrucción de l'armada francesa enL'Écluse, enFlandres en1340, a victoria deCrécy en1346, (en a queChuan Ferrández d'Heredia luitaba a favor de Felipe VI y fue feito presionero), y dePiteus en1356, a on o rei de FranciaChuan o Bueno fue feito presionero. En1360 por otractau de Brétigny unaGuyena asaber-lo d'ixamplada (muito mes gran que a comarca deBurdeus, plegando dicaPiteus yCevenas), fue atribuita a lo rei d'Anglaterra enpagas por renunciar a la corona francesa. Sindembargo,Carlos V teneba de condestable a lo bretónBertrand du Guesclin y pronto reconquirió os territorios perdius. Enta1375 os angleses no dominaban queCalais,Ponthieu y as rechions deBordeus yBayona.
S'establió un equilibrio frachil. A primers d'osieglo XV bi heba dos clans franceses opuestos. Osarmanyacs, que yeran fuertes en o centro y sud, y osborgonyons. Chuan o Bueno cedió a un fillo suyo ditoFelipe l'Atreviu oducau de Borgonya, que feba una politica prou independient y convenció aCarlos VI l'Ababol de que desheredase a lo delfínCarlos VII en proveito d'Henrique V d'Anglaterra. Henrique V, que en1415 ya heba venciu a lacaballería francesa, teneba asinas una enchaquia pa reviscolar a guerra.
En1429Chuana d'Arco liberóOrléans, que yera asetiada por os angleses, y fació coronar a Carlos VII enRems, y dende ixe inte os angleses rebloron y retaculoron; en1453 no conservaban queCalais y a guerra remató.
Os duques de Borgonya heban aproveitau pa asegurar-se a suya posición en una ampla zona entre oSacro Imperio Romano Chermanico y oreino de Francia, y poseyeban oDucau de Borgonya,Flandres,Artois,Picardía. ODucau de Nevers yera en mans d'una branca menor d'a familia y oDucau de Bretanya ganó a suya independencia. En o tot osieglo XIV oBiarn se liberó d'a sobiranía anglesa y francesa.
- (es)Jean Sellier:Atlas de los pueblos de Europa Occidental. Editorial Paidós.