Castelserás (Castellseràs encatalán) ye unavilla ymunicipio d'aprovincia deTeruel, situata en acomarca d'oBaixo Aragón.[1] A suya población ye de 818 habitants (2004), en unasuperficie de 31,16 km² con una densidat de 26,25 hab./km²
Ye situato en o semontano d'as primeras sierras d'oSistema Iberico, en a marguin dreita d'orío Guadalop, a mán d'on desemboca orío Mezquín.
Comprende o despoblato conoixito comoCastelserás Viejo (en osieglo XIIIBorgalmofada uBorgalmohada), en a marguin ezquierda d'o río y auguas entalto.
O suyo termin municipal muga conTorrociella d'Alcanyiz, con un cantón d'o termin deLa Codonyera, conLa Torre de Viliella, conCalanda y conAlcanyiz.
O nombre ye de dificil interpretación, pareixe d'orichencatalán, como dicióCoromines. Coromines creye que l'orichen d'este toponimo representa o mesmo problema que l'orichen de toponimos catalanes pareixitos, y los relaciona con l'antroponimo chermanicoSärio uSarhari. No creye que bi haiga relación con o toponimoCastilserás deCiudad Real, que él considera derivato d'ocastellanosera que fa referencia a os transportes de mineral dende Almadén.
EnCatalunya existenCastellserà,Comen-seràs yTorre-serona. Toz estos toponimos son de l'aria de proveniencia d'os catalans que repobloron as cuencas d'orío Matarranya yGuadalop.
Seguntes olatinistaAgustín Ventura Conejero, Castelserás significaríaCastiello de SERANUS ySERANVS ye un antroponimo que se testimonia en as inscripcionslatinas deLa Iglesuela. Castelserás se remontaría a unSeranis que indicaría pertenencia. El s'apoya que enGalicia bi ha muitos toponimos que acaban en -as con orichen en -anis, y que mientres que enGúdar-Chabalambre bi hay unToranes en l'Alto Palancia bi ha unToràs:
- Seranis >Seranes >Serans >Serás.
- Turanis >Toranes >Torans >Torás.
A radizcastel pareixe catalana, y en muitos casos en ye, manimenos se troba mas que mas cuan en un compuesto ye atona, de la mesma manera quepui; asinasCastel yPui pareixen formas abreviatas deCastiel(lo) yPueyo.
Ahipotesi toponimica popular que relaciona l'orichen d'o toponimo con o recorrido deCésar porEspanya (explicandolo comoCastrum Caesar,Castrum Zeras), no pareixe buena.
Ya en a Carta Puebla deCalanda veyemos escritoCastelseràs. En un texto de1272 apareixe comoCastiel Sazas:
De Compositione de Calanda, et de Alferit, et de la
defesa, et de Borgalmohada, que nadie dicunt
Castiel Sazas, facto inter fratres Calatravae et camerarium Cesaraugustae.
En ofogache de 1405 ordenato en asCorz de Maella de1404 s'escribibaCastielseras.
En un texto d'osieglo XV de l'archivo ducal de Frías, relatibo a los Calatravos, fegura comoCastilserás.
Como en tot oBaixo Aragón en sentito amplo bi ha muitosaragonesismos. Se conserva o deminutivo aragonés-et, con a pronunciación é, sin t. Bi ha muitas palabras que rematan en -án, representando a perdida frecuent d'a -o final en l'aragonés medieval de tierra plana y en l'actualbelsetán ychistabín. Existe muitoadstrato catalán. O lexico de Castelserás se replegó en asanyadas 1990 y fue publicato en numero 5 d'a revistaRuxiada.
En1273, aOrden de Calatrava forachitó d'o lugar a la poblaciónmusulmana que i viviba, ta establir l'actual Castelserás.[2]
Existe un baile tradicional con nombre catalánel rodat.
Categoría principal:Naixitos de Castelserás.
- ↑(es)Catálogo de pueblos y municipios de Aragón. Estadística de población y nomenclaturas toponímicas entre 1900 y 2004 (PDF),Gubierno d'Aragón,2005,ISBN 84-7753-366-0, p.128
- ↑(es)Historia de Aragón, dirichida porEloy Fernández Clemente,La Esfera de los Libros,Madrit, 1ª edición,ISBN 978-84-9734-722-8, pachina 266.
- ↑(es)Treinta aniversario de las primeras elecciones municipales de la democracia.
- ↑(es)Consulta el listado de alcaldes que han sido proclamados en Aragón enHeraldo de Aragón.