Iste articlo ye en proceso de cambio enta laortografía oficial de Biquipedia (laOrtografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Una bruixula.
Unabruixula (de l'italianobussola[1]) ye un dispositivo que amuestra os puntos cardinals emplegaus pa la navegación y l'orientación cheografica. Per un regular, consiste en unaagulla magnetizada u unatro elemento, como una tarcheta de bruixula u una rosa d'os aires, que puede pivotar pa enrastillar-se con o norte magnetico. Se pueden fer servir atros metodos, incluyiuschiroscopios,magnetometros y receptorsGPS.
As bruixulas a ormino amuestran os anglos en graus: onorte corresponde a 0° y os anglos aumentan en o sentiu d'as sayetas d'o reloch, per lo que l'este ye 90°, osud 180° y loueste 270°. Istos numeros permiten que a bruixula amuestre rumbos que comunament s'expresan en graus. Si se conoixe a variación local entre o norte magnetico y onorte verdadero, alavez l'adreza d'o norte magnetico tamién da l'adreza d'o norte verdadero.
A bruixula magnetica s'inventó per primera vegada como un dispositivo pa la divinería ya en a dinastía chinesa Han, y dimpués s'adoptó pa la navegación per os chineses d'a dinastía Song mientres osieglo XI.[2] O primer emplego d'una bruixula rechistrau enEuropa Occidental y lo mundo islamico ocurrió arredol de1190.[3]
↑(en) Needham, Joseph (1986) Science and civilisation in China, Vol. 4: "Physics and physical technology", Pt. 1: "Physics", Taipei. p. 252 Caves Books,ISBN 0-521-05802-3
↑(en) Schmidl, Petra G. (2014). "Compass". In Ibrahim Kalin (ed.). The Oxford Encyclopedia of Philosophy, Science, and Technology in Islam. Oxford University Press. pp. 144–146.ISBN 978-0-19-981257-8.