Berlín (pronunciau enalemán /bɛɐˈliːn/ ▶ (i ) ciudat que ye a la vegada lacapital d'Alemanya y d'unestau federau (que ye como se claman as rechions d'Alemanya).[ 2] Brandemburgo (veyer mapa), d'o cual se deseparó en1920 .
Trescruzada por orío Spree y situada a una adistancia de bels 70km d'a muga entre Alemanya yPolonia , Berlín ye a ciudat mas poblada y ampla d'o país, asinas como una d'as mas destacadas en politica d'aUnión Europea (UE). A suyapoblación ye de 3.437.916 habitants en unasuperficie de 891,68km² , con unadensidat de población de 3.856 hab/km² (2014 ).
Berlín, una ciudat que ya se'n documenta a suya existencia en osieglo XII , estió acapital d'oReino de Prusia , y dimpués de l'Imperio Alemán dende aunificación alemana en1871 dica la fin d'aSegunda Guerra Mundial con a redota d'oTercer Reich , amás de mientres aRepublica de Weimar . Dende1945 dica1946 , a ciudat estió dividida en cuatre zonas d'ocupación militar d'osAliaus . En1949 , a nuevaAlemanya Occidental establió la suya capital enBonn , y aRepublica Democratica Alemanya creyada por aUnión Sovietica establió la suya capital en Berlín, encara que nomás en l'antigaZona d'ocupación militar sovietica . En1990 a capital de l'Alemanya reunificada se transfirió a Berlín dende la ciudat de Bonn.
A ciudat de Berlín ye una d'as mas importants metropolis d'Europa , destacando por o suyo papel en aCultura , aHistoria , aCiencia , osmedios de comunicación y tamién por o suyo papel en apolitica . Tamién ye un activo centroindustrial , encara que as suyas industrias son mas que mas en sectorstecnolochicament abanzaus, comotelecomunicacions ,optoelectronica ,Tecnolochías d'a Información y a Comunicación ,industria automobilistica ,incheniería biomedica ubiotecnolochía . En a suya faceta cultural, destaca por os suyosmuseus ,universidaz uorquestas .
Ta mas detalles, veyer l'articloHistoria de Berlín veyer os articlos[[{{{2}}}]] y[[{{{3}}}]] veyer os articlos[[{{{4}}}]] ,[[{{{5}}}]] y[[{{{6}}}]] veyer os articlos[[{{{7}}}]] ,[[{{{8}}}]] ,[[{{{9}}}]] y[[{{{10}}}]] .
Encara que la ciudat de Berlín se fundó alto u baixo en1200 , hue lo día no bi ha repuis d'ixas primeras anyadas d'a ciudat, que en ixe inte yera nomás que una chicota localidat establida en as mugas orientals d'oSacro Imperio Romano Chermanico con ospueblos eslaus encara nochermanizaus . Nomás cuan en osieglo XV Frederico I se convertió enelector d'oElectorau de Brandenburgo s'inició o desarrollo de Berlín, que estió a ciudat que se convertió en la suyacapital , mesmo que continó estando la capital d'as succesivas entidaz politicas que naixioron como herencio de Brandenburgo, dica convertir-se en en zaguerías d'osieglo XX a capital de l'Alemanya reunificaaa, en o rechimen politico ditoImperio Alemán .
Anvista d'aPotsdamer Platz de Berlín en1945 , en rematar a guerra. En osanyos 1920 a ciudat de Berlín yera una d'as ciudaz con una mayor presencia en a cultura europea, pero ixo cambió de raso con l'abance d'onazismo y d'oTercer Reich , en un proceso que remató en zaguerías d'aSegunda Guerra Mundial con l'apocalipsi d'o nazismo en abatalla de Berlín entre l'Exercito Royo y aWehrmacht bombardeyos aerios d'osAliaus occidentals mientres a guerra. Cuan remató a guerra,l a ciudat quedó dividida, en un reflexo d'a mesma división d'Alemanya enAlemanya Occidental yAlemanya Oriental , dica lareunificación d'Alemanya mientres osanyos 1990 , cuan a ciudat tornó a estar a capital d'una Alemanya una atra vegada unificada. Mientres osanyos 1960 se bi devantó o ditomuro de Berlín , que deseparaba, encerclando-la, a parte d'a ciudat que feba parte de l'Alemanya Occidental , conoxendo-se la part de l'Alemanya Occidental comoBerlín Ueste uBerlín Occidental , y la part de l'Alemanya Oiental comoBerlín Este uBerlín Oriental . Ta la recuperación d'a suya capitalidat, en chunio de1991 se votó una en lechislación especifica en oBundestag 1999 prencipió o proceso de treslau d'as oficinas gubernamentals dendeBonn enta Berlín.
A ciudat de Berlín se troba situada en una plana, a dita plana chermano-polaca, a 33metros d'altaria sobre lolivel d'a mar , en a confluencia d'orío Havel (afluent d'orío Elba ) con o suyo afluent orío Spree . A cantos d'istos ríos se troban muitoslacos , estando mesmo ista a etimolochía d'o nombre d'a ciudat, que deriva d'a radizbrl con o significau de "puesto humido" (en cuentas d'a etimolochía popular, que relaciona o toponimo con a palabraBär , que significa "onso".
Actualment Berlín s'estendilla en un territorio que dista d'este enta ueste unadistancia d'alto u baixo 45km , con una distancia norte-sud de bels 38 km, rodiau de raso por o estau deBrandemburgo , con o cual heba formau historicament una unidat.
Administrativament, Berlín no ye nomás que una ciudat, so que amás ye uno d'osestaus federaus (länder ) alemans, estando asinas una ciudat-estau, mesmo queHamburgo yBremen . Sindembargo, istas dos ciudaz ya teneban una tradición de sieglos de semi-independencia mientres oSacro Imperio Romano Chermanico y por contra Berlín plegó a ixe estatus pos as mesmas circunstancias d'o suyo desarrollo urbano mientres o sieglo XX y lo consolidó en zaguerias d'osanyos 1940 , en a posguerra, por a situación politica alemana. Por ixo a figura d'o suyoalcalde no se denomina asinas, sino que ye formalment o chefe d'un estau alemán esleyiu por o Parlamento estatal.
Lista d'alcaldes democraticos dende 1945:
A ciudat de Berlín se troba hue y dende l'1 de chinero de2001 dividida en 12districtos municipals (dica ixe inte se trobaba dividida en 23):Berlín-Mitte ,Friedrichshain-Kreuzberg ,Pankow ,Charlottenburg-Wilmersdorf ,Spandau ,Steglitz-Zehlendorf ,Tempelhof-Schöneberg ,Neukölln ,Treptow-Köpenick ,Marzahn-Hellersdorf ,Lichtenberg yReinickendorf .
Districtos de Berlín En a ciudat de Berlín se i celebra cada anyo loFestival Internacional d'o Cine de Berlín , conoixiu porpularment en o mundo cinematografico como laBerlinale .
Apuerta de Brandemburgo . ARotes Rathaus APotsdamer Platz Fernsehturm de Berlín , unatorre de televisión situata en o centro de Berlín y devantada en1969 mientres aRepublica Democratica Alemana , convertindo-se en un simbolo de Berlín Oriental ta las autoridaz d'a RDA. Con os suyos 368metros d'altaria (orichinalment 365) ye o segundo edificio mas alto d'Europa .Jagdschloss Grunewald Muro de Berlín , que feba parte de l'antiga muga entreAlemanya Occidental yAlemanya Oriental , devantau en1969 y que con a suya cayida en1989 ubrió lo camín a lareunificación d'Alemanya , en esvoldregar-se o rechimen politico d'a RDA.Puerta de Brandemburgo , una d'as antigaspuertas de dentrada en a ciudat y que s'ha convertiu en uno d'os suyos simbolos principals. Situada amán d'oReichstag neoclasico en zaguerías d'osieglo XVIII seguntes un disenyo de l'arquitectoCarl Gotthard Langhans a iniciativa d'orei Frederico-Guillén II dePrusia .Rotes Rathaus Casa d'a ciudat Roya ), acasa d'a ciudat de Berlín, que ye a seu de l'alcaldía d'a ciudat y d'o suyo Gubierno. Se devantó entre1861 y1869 en estilorenaixentista seguntes un disenyo de l'arquitectoHermann Friedrich Waesemann . Mientres aSegunda Guerra Mundial tenió danyos importants, y en a posguerra se convertió en la seu de l'alcaldía deBerlín Este , estando reconstruyiu seguntes os planos orichinals. En1991 , cuan areunificación d'Alemanya , se i instaló a seu administrativa d'o Berlín reunificau.Reichstag Parlamento de l'Alemanya reunificada dende1999 . Con danyos grieus en o ditoincendio d'o Reichstag 1933 , mes grieus encara mientres os bombardeyos en aSegunda Guerra Mundial y cuasi destruyiu de raso mientres abatalla de Berlín en1945 , fue reconstruyiu en osanyos 1950 .Entre as suyas instalacions esportivas cal destacar oBerliner Olympiastadion (Estadio Olimpico de Berlín) que ye unestadio multiusos con gran capacidat. Tamién cal destacar l'Alte Försterei pafútbol y conciertos. D'as instalacions cubiertas destacan os pabillons multiusosMercedes-Benz Arena , que ye de gran capacidat, y oPabellón Max Schmeling , usau prencipalment tabalonmán .
Dica l'anyo 1998 teneba un circuito de cursas paesportes de motor conoixiu comoAVUS en o cual se organizó o gran premio deFormula 1 en suyaedición de 1959 .
Berlín tiene una gran capacidat pa organizar eventos de livel internacional, amás d'instalacions adecuadas pa ixo; entre las que ha organizau u organiza cal destacar osChuegos Olimpicos de 1936 , fue ciudat siede en osMundials de Fútbol en as edicions de1974 y de2006 , y oCampionato Mundial d'Atletismo de 2009 .
Entre las competicions que organiza anualment cal destacar aMaratón de Berlín que ye una d'asWorld Marathon Majors Internationales Stadionfest , una preba d'atletismo que forma parte d'aGolden League .
Nelly Sachs,Premio Nobel deLiteratura en1966 . Categoría principal:Naixius de Berlín .Friedrich Wilhelm Riedt (1712-1784),flautista .Gustav Nicolai ,compositor .Flodoardo Geyer ,compositor .Gustav Friedrich Wilhelm Großmann (1744-1796),poeta .Emil du Bois-Reymond (1818-1897).Paul Heyse , (1830-1914),escritor ,Premio Nobel de Literatura de 1910.Paul du Bois-Reymond (1831-1889),matematico .Adolf von Baeyer (1835-1917),quimico ,Premio Nobel de Quimica de 1905.Gustav Stresemann (1878-1929),politico ,Premio Nobel d'a Paz de 1926.Frida Leider (1888-1975), soprano.Nelly Sachs (1891-1970)escritora ,Premio Nobel de Literatura de 1966.Walter Benjamin (1892-1940),filosofo .Georg Wittig (1897-1987)quimico ,Premio Nobel de Quimica de 1979.Werner Forssmann (1904-1979), fesico,Premio Nobel de Fisiolochía u Medecina de 1956.Ernst Boris Chain (1906-1979),bioquimico,Premio Nobel de Fisiolochía u Medecina de 1945.Max Delbrück (1906-1981), biofisico,Premio Nobel de Fisiolochía u Medecina de 1969.Janina de Fitermann (1911-1964),pianista .Heinrich Bruns (1848-1919),matematico .Ernst Lubitsch (1892-1947),director cinematografico .Marlene Dietrich ,actriz .↑ (an ) Diccionario aragonés-castellano-catalán Estudio de Filología Aragonesa . Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de2024 (accesible vía web ).↑ (es ) Klaus Michel Miebach:El federalismo en la República Federal de Alemania , Materiales de Trabajo N° 3, p.9, Friedrich Ebert Stiftung, 1997.↑3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 (en ) City Partnerships ↑ (es ) Texto d'o Convenio d'achirmanament .↑ (fr ) Atlas français de la coopération décentralisée et des autres actions extérieures
.svg)
.svg)
