
| Archent |
|---|
|
| Información cheneral |
|---|
| Nombre,simbolo,numero | Archent, Ag, 47 |
| Serie quimica | Metal de transición |
| Grupo,periodo,bloque | 11, 5,d |
| Color | Metal blanco
 |
| Peso atomico | 107.8682 g·mol−1 |
| Configuración electronica | [Kr] 4d10 5s1 |
| Electrons por capa | 2, 8, 18, 18, 1 |
| Propiedaz fisicas |
|---|
| Fase | solido |
| Densidat (at.a.) | 10.49g·cm−3 |
| Densidat en liquido en op.f. | 9.320 g·cm−3 |
| Punto de fusión | 1234.93 K (961.78 °C, 1763.2 °F) |
| Punto d'ebullición | 2435K (2162 °C, 3924 °F) |
| Entalpía de fusión | 11.28kJ·mol−1 |
| Entalpía de vaporización | 250.58kJ·mol−1 |
| Calor especifica | (25 °C) 25.350 J·mol−1·K−1 |
|
| Propiedaz atomicas |
|---|
| Estructura cristalina | Cubica centrata en as caras |
| Estaus d'oxidación | 1, 2, 3 (oxido anfoterico) |
| Electronegatividat | 1.93 (escala de Pauling) |
| Enerchías d'ionización | 1ª: 731.0kJ·mol−1 |
| 2ª: 2070 kJ·mol−1 |
| 3ª: 3361 kJ·mol−1 |
| Radio atomico | 144pm |
| Radio covalent | 145±5 pm |
| Radio de van der Waals | 172 pm |
| Atra información |
|---|
| Ordenación magnetica | diamagnetico |
| Resistividat electrica | (20 °C) 15.87 nΩ·m |
| Conductividat termal | (300 K) 429 W·m−1·K−1 |
| Difusividat termica | (300 K) 174 mm²/s |
| Dilatación | (25 °C) 18.9 µm·m−1·K−1 |
| Modulo d'elasticidat | 83 GPa |
| Mod. elast. transversal | 30 GPa |
| Modulo de compresión | 100 GPa |
| Coeficient de Poisson | 0.37 |
| Dureza Mohs | 2.5 |
| Dureza Vickers | 251 MPa |
| Dureza Brinell | 24.5 MPa |
| Numero CAS | 7440-22-4 |
| Isotopos mas estables |
|---|
|
L'archent[1][2] (engrafía etimolochicaargent) uplata[1][nota 1] ye unelemento quimico denumero atomico 47 situato en o grupo 11 d'atabla periodica d'os elementos. O suyo simbolo yeAg. Ye unmetal de transición blanco y brillant. Presenta as mayors conductividaz termica y electrica de toz os metals, y se troba fendo parti de distintos minerals (cheneralment en forma de sulfuro) u como archent nativo. Entre as suyas diferents aplicacions, istemetal s'emplega en a fabricación demonedas,choyería, comocatalizador, etcetera., y belunas d'as suyas sals en fotografía.
O nombre archent proviene d'olatínargentum[3], con o mesmo significato. D'atra man, plata ye una evolución d'a palabra latinaplattus.[4] Ista significaba orichinalment "plan" y dimpués "lamina metalica". En aPeninsula Iberica o termin se especializó ta pasar a referir-se a lo metal.
- Utilizata ta fer monedas dende l'antiguidat, anque no ye guaire claro cuan encomenzó a suya utilización.
- Utilizata enfotografía prencipalmente obromuro, ofosfato y oyoduro de plata. Iste zaguer tamién ye utilizato ta provocar aplevia.
- Muito utilizata tamién en electricidat y electronica prencipalment encercuitos integratos.
- Ye un d'os metals utilizatos ta premiar a os partecipants en bels competicions esportivas,medalla d'oro ta o campión,medalla archent ta o subcampión y amedalla de bronce ta o tercer clasificato.
- Emplegata tamién ta premiar destacatos personaches d'acultura, diferents concursos culturals, u premios honorificos con una medalla de plata en un segundo grau por baixo d'a medalla d'oro.
- Enodontolochía ta protesis y piezas dentals.
- En asfalordias, seguntes as tradicions, l'anchent ye un material ta matar sers sobrenaturals y maleficos como oshomes lupos y osvampirs.
- ↑Con a variant palatalizadapllata
- ↑1,01,1(an)Diccionario aragonés-castellano-catalán.Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de2024 (accesible vía web).
- ↑(es)Gerónimo Borao y ClementeDiccionario de voces aragonesas, precedido de una introducción filológico-histórica,1859,ISBN 84-9761-673-1, p.166
- ↑(es)Francho Nagore Laín:Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV),Universidat de Zaragoza,2021,ISBN 978-84-1340-315-1, p.83
- ↑(es)José Laguna Campos:Estudio léxico de un inventario oscense de 1565,Archivo de filología aragonesa, ISSN 0210-5624, ISSN-e 2603-7688, Vol. 46-47,1991, p. 25-58