Iste articlo ye en proceso de cambio enta laortografía oficial de Biquipedia (laOrtografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Os anfibios son a primera clase detetrapodos en fer aparición y representan en a historia evolutiva d'os vertebratos un punto clau, desembolicando unas estructuras de gran importancia, pa colonizar o medio terrestre pa cutio. A transición dende a vida en l'augua enta a vida en tierra firme suposa pa os vertebratos dos requisitos principals:
Capacidat de respirar l'aire atmosferico.
Capacidat de mover-se ensubstrato duro, on a fricción que se creya en o desplazamiento ye alta.
Belspeixes ya yeran preadaptatos a lo primero. Problemas menos evidents, pero importants estioron a perduga de l'augua por evaporación. Este problema no lo resolvioron os anfibios en a suya evolución, y os anfibios actuals troban a solución mes dreita: pasar periodos de vida capuzatos. Esto ha condueito a que bels anfibios s'haigan convertito secundariament en especies acuaticas.
Os anfibios, por poder estar fuera de l'augua d'una manera mantenita pueden aproveitar os recursos alimenticios de tierra firme, en especialinsectos y plantas vasculars. No teneban competencia en as tierras emerchitas por 50 millons d'anyatas y producioron gran variedat de formas, entre as cuals amaneixioron os primersreptils, que china chana irían desplazando a los anfibios d'una manera que dende o mesozoico inferior os anfibios han permaneixito como formas secundarias en osbiotopos terrestres. Actualment o grupo ye heterochenio, totalizando arredol de 6.759especies.
Aboca ye gran, y as dients chicotas. Doscanyos comunican con a cambra bucal (no bi hapaladar pa fer deseparación defuesas nasals y cambra bucal). Bi ha un u bels conductos pancriaticos.
Arespiración yepulmonar, pero como os polmons no son prou evolucionatos s'ha de complementar con respiracióncutania que se fa a traviés de tota a superficie corporal, en lo caso d'os anfibios a traviés de la pelleta. As larvas, ditascullarons tienen respiración conbranquias externas.
Ospolmons d'os anfibios varían dende dos sacos luengos cubiertos de capilars con superficie lisa en osurodelos a polmons subdividitos en cambras en osanuros.[2] Fan servir un mecanismo de ventilación dito "bomba de presión" con presión positiva que consiste en tragar y ninviar aire a los polmons.[3] Manimenos este mecanismo no ye prou eficaz, y por ixo bi ha respiración cutania. Mientres asgranotas enletargo hibernal fan tot o intercambio gasioso a traviés d'a pelleta.[2]
Los anfibios tienencirculación doble, (bi ha un circuito sistemico y un circuito pulmonal) y incompleta (se produce mezcla de sangre venosa y arterial).
Oseno venoso ybulbo cardiaco son encara visibles pero muito redueitos en relación a los peixes, y a diferencia d'os atros tetrapodos.[4] Ocorazón ye en o tórax por o desembolique d'o cuello. A tabicación atrial ye completa y bi ha dosauriclas pero a tabicación ventricular no existe. D'esta manera o corazón tien 3 cambras: dos auriclas y un ventriclo. L'auricla dreita recibe a sangre venosa sin oxicheno provinient d'as difents parz d'o cuerpo, l'auricla ezquierda recibe a sangre con oxicheno provinient d'os polmons. O ventriclo no ye despartito en dreito y ezquierdo pero os dos tipos de sangre no se mezclan guaire por a existencia d'unavalvula espiral que aduya a que a sangre venosa salga por o circuito pulmonar (arterias pulmocutanias), y la sangre arterial salga por o circuito sistemico.[2]. A sincronización contractil evita que os dos tipos de sangre coincidan en o ventriclo.[3]
D'os 6 pars degayatas aorticas d'os peixesantipasaus d'os anfibios, en permaneixen o 3º, 4º y 6º. O cucharón presenta os pars degayatas aorticas d'o estadio d'os peixesdipnous,[3] conarterias pulmonars que provienen d'as brancas eferents d'o 6º arco aortico. Se pierde a unión entre as radices aorticas dorsals, entre a partita anterior y a partita posterior, d'una forma que s'organizan dos circulacions: una enta a cabeza y d'atra enta a part posterior.
L'arco tercer orichina l'arco carotidio. L'arco cuatreno orichina l'arco sistemico, que distribuye a sangre por tot o cuerpo, y forma as gayatas aorticas que s'unen en l'aorta dorsal.
L'arco cinqueno ye desapareixito en a mayoría, pero lo conservan aszalamandras.
Laespineta apareixe en los anfibios. En losanuros yurodelos actuals no bi ha unachunta entre la espineta y lascostiellas. Los anuros pueden tener una espineta cilindrica. Lascecilias no tienen espineta.[5]
Oencefalo d'os anfibios tien 5 parz:telencefalo,dielencefalo,mesencefalo,metencefalo ymielencefalo. Bi ha gran desembolic d'os lobulosolfativo, (a part mes desembolicata d'o cerebro). Os hemisferios cerebrals son chicos y a materia grisa encomienza a migrar ta la superficie. O cerebelo ye poco desembolicato por estar os anfibios animals que se mueven muito a ran de tierra. O encefalo meyo u mesencefalo d'os anfibios controla los comportamientos mes complexos, a diferencia d'o que esdevién en los vertebratos mes evolucionatos.
L'organo fotorreceptor, ouello, ye desembolicato y presenta estructuras analogas a lacornia ycristalín.
Bi ha una cambra timpanica procedent d'oespiraclo d'os peixes, que desembolica una membrana utempán que cuan vibra trasmite as alteracions a un estribo. Otempán ye superficial.
Sondioicos, afecundación ye externa en osanuros y interna en os urodels. Por un regular son oviparos. Osuevos sonheterolecitos, o desembolique indirecto, y as larvas son nadadoras con respiraciónbranquial.
Os ovarios son vueitos. Os oviductos s'han deseparato d'una forma primerenca en o desembolique embrionario de l'ureter primario.
Acloaca no ye formata que por oproctodeu. A cluaca a vegatas ye evachinable.