Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
d Wältcharte mit de Zitzone
DZitzone si Deil vo drÄrde, wo die gliichiZit hai. Si si iigfüehrt worde für zum uf dr einte Site Zit em Lauf vo drSunne aazbasse, so dass si öbbe am Middag am höggschte Punkt im Himmel schtoht, uf dr andere Site, dass mä, wenn mä vom eint Ort zum en andere fahrt, nit die ganz Zit muess dUhr neu iischtelle. Hützudag düen dieschtaatlige Obrikeite feschtleege weles Gebiet zu welere Zitzone ghört.
D Oberflächi vo dr Ärde isch in 24 Zitzone iideilt worde, wo jedi 15Längigrad wiit isch. In erä Zitzone isch überall die gliichi Zit, und s het genau eiSchtund Underschiid zu de beide Zitzone im Oschte und im Weschte. In dr Aawendig vom Brinzip gits vil Uusnahme. So isch ganzMiddeleuropa in dr gliiche Zone, au wenn dr ächti Zitunderschiid zwüsch em weschligschte un em öschtligschte Deil meh as a Schdund uusmacht.
Als Wältzit,UTC fürCoordinated Universal Time, gältet d Zit am Meridian voGreenwich, wo as Nullmeridian definiert isch. Früehner het men erGreenwich Mean Time, abkürzt GMT, gsait. D Atomuhre bruuche UTC as Präzisionszitschtandard.
Bevor d Gschwindigkeit vom Reise im 19. Johrhundert sehr vil grösser worde isch als vorher, isch s Broblem vo dr Gliichzitigkeit chlii gsi, und Zit isch lokal nach dr Sunne feschtgleit worde. S het zwar überzwärchi lokali Obrigkeite gä, wo s andersch hai müesse mache as alli andere, wie zum Bischbil d Schdadt Basel, wo mit ihrerBasler Uhr ä Schtund vo dr Umgäbig abgwiche isch und erscht 1798 sech aabasst hai.
DTelegrafii und dIisebahn hai dr Aaschtoss gä, das z ändere, d Telegrafii het s eifach gmacht, lokale Zite z vergliiche und azbasse, und d Iisebahn hets nötig gmacht. In dr Middi vom 19. Johrhundert hai die meischte europäische Schtaate ä Zit feschtgleit, wo für s ganze Schtaatsgebiet zellt het. Das si aber zerscht lokali Zite gsi. Erscht under em Druck vo de grosse Iisebahngsellschafte, wo Koordinierigsschwiirigkeite mit em internationale — und in grosse Flechischtaate wie Kanada oder de Vereinigte Schtaate mid em nationale — Zugvercher gha hai, isch es wältwits Zitzonesyschtem uf erä Komferänz zWashington beschlosse worde.
