S Stadtzèntrum mit dè beidèInslè Île Simon un Île Aucard ligèt öschtlich vu dè Mündig vu dèCher i d Loire. Beidi Flüsse durchflüèßèd im Abschtand vu öppè drei Kilometer barallèl zuènand d Stadt. Am Nordufer vu dè Loire mit èm Vyrtel Saint-Symphorien,[1] isch nu wènnig baut worrè.
Im Cher lyt d Inslè Île Honoré de Balzac, wo wit größer isch. Im 17. Johrhundert sin vor Tours füüf Inslè glègè, wo bi dè spôtèrè Entwicklig vu dè Stadt abber abdrait odder mitènand vobundè worrè sin.[1]
I dè Zyt vor dè Römer hèt sich skeltische Volk vu dèTuronè uff ènèm Höger am nördlichè Ufer vu dè Loire aagsidlèt, wo vu dè Römer spôter dèCaesarodunum (im Cäsar sin Höger) gnennt worrè isch. Dèsèll Höger isch i dè Nôchi vu-nèrè wichtigè Strõßèchnotèpungt glègè isch. Im Johr 275 hèts z Tours bi nèm Aagriff massyvi Schäddè gää, sèllèwäg isch am Ändi vum 3. Johrhundert è befeschtigti Stadtmuèr baut worrè.
I dè zweitè Hälfti vum 3. Johrhundert isch dè HeiligeGatianus als ärschtèBischof vu Tours gnennt worrè. Er hèt dört sChrischtètum vobreitet. Diè ärschti Kirchè isch öppè hundert Johr spôter vu sim NõchfolgerLitorius baut worrè. DHeilige Martin, `wo im Johr 372 zum drittè Bischof vo Tours gweyt worrè isch, hèt im Gatianus sini Übberräscht i sèbbi Kirchè übberfüürè lõ. Baumatriaal dõdèby isch meeheitlich dè lokal abbautiTuffschtai gsi.
Anno 374 isch Tours d Hauptschtadt vo dèGallia Lugdunensis III. Öppè am Aafang vum 5. Johrhundert isch dè Nammè vo dè Stadt voCaesarodunum inCivitas Turonorum durrègfüürt worrè. D Ywooner hèn sich 435 mit èmaremorischè Bund zämmè duè. Anno 473 isch d Stadt vo dèWeschtgotè unter mEurich erobèrèt worrè. S Volk vo dè Touraine isch abber geg dèarianische Glaubè vo yrè neuè Hèrrè ygschtellt gsi. Dè FrankèkönnigChlodwig, wo us dè Dǜnaschty vu dèMerowinger abschtämmig gsi isch, hèt anno 508 Tours èn Bsuèch abgschtattet, sèll isch ei Johr nõch sim Syg i dèSchlacht vo Vouillè übber dèAlarich II. gsi. Z Tours hèt er i dè Basilika vum Heiligè Martin èn Huufè Beuteschätz vum Alarich gweyyt. Dört hèt er è Gsandtschaft vum oschtrömischè KaiserAnastasios I. empfangè, wo ym sini Ernennig zum Konsul (wòrschinlich Eerèkonsul) unPatricius mit dè Insigniè übberbrocht hèn.
Sit èm Chlodwig sin Yzug z Tours hèt sèlli Stadt zumFränkischè Ryych ghört. S Grab vum Heiligè Martin isch è belièbtes Pilgerzyl worrè, wa dè Stadt Tours als Waalheimèt vum Nationalheiligè è bsunderi sǜmbolischi Bedütig gää hèt.
Bi dè Ryychsdeilig nõch èm Chlodwig sim Dot (511) isch Tours a sin SoonChlodomer kait. Als dèsèll 524 imBurgundèchrièg umbrocht worrè isch, hèt mò Tours a sin BruèderChlothar I. wittergää. Ab 558 hèt dè Chlothar widder s gsamte Frankèryych übbernõ, isch abber schu 561 gschtorbè. Ab dört hèt Tours zum Königryych vum Chlothar sim SoonCharibert I. ghört. Nõch èm Charibèrt sin Dot anno 567 isch sin BruèderSigibert I. übbergangè un dõdemit anAustrasiè. Dè Sigibèrt hèt sim HalbbruèderChilperich I. denn strittig gmacht. Sèllèwäg isch Tours meefach vo dè einè un denn widder vo dè andrè Strittpartei erobèrèt worrè un au plündèrèt worrè, wa dè dörtige BischofGregor vo Tours einèwäg nit hèt chönnè vohindèrè. Wèg èmVodraag vo Andelot isch Tours 1587 widder zuè Austrasiè chò.
Anno hèt dèKarl Martèll dMuurè i dèSchlacht vu Tours un Poitiers vonichtend gschlagè, wo dè Aafüürer vo dè Muurè, dèAbd ar-Rahman, ums Läbbè chò isch. Sèbbè Syyg vum Karl Martèll hèt è wittèri Uusbreitig vum islamischè Yflussberyych vohindèrèt. UntermCharlesmagne isch Tours dè Mittelpungt vo dèkarolingischè Renaissance worrè, manifeschtyrt mit èrè bedütèndè Buchmòlerei un dè Schuèl vumAlkuin, ènèm Abt vuSaint-Martin de Tours, wo dört am Ändi vum 8. Johrhundert ärschti Theology- un Philosophyvorlesigè ghaaltè hèt.
Tours isch Hauptschtadt vo dè frängischèGrõfschaft Tours, wo sich im früènè 9. Johrhundert im Bsitz vo dèEtichonè gsi isch un dènn i dè Hèrrschaftsberyych vo dèRobärtiner chò isch. Anno 853 un 903 isch Tours vo dèWikinger (Loire-Normannè) plündèrèt worrè. Dè Vorort vo Tours, wo d Basilika un AbteiSaint-Martin de Tours gschtandè isch un sich unter m NammèMartinopolis zuè nèrè eigènè bedütèndè Gmaind entwicklèt hèt, isch dènõch mit èrè starkè Stadtmuèr gschützt worrè, wo vo 906 bis 910 baut worrè isch. Martinopolis hèt ab dört dè NammèChâteauneuf (als.:Neus Schloß) chriègt. D Ywooner vu sèllèm Vorort hèn oftmòls gèg s Kapitel vo Saint-Martin revoltyrt, demit mò mee kommunali Rächt chriègt hèt; ärscht spôter sin sèlli Privilegiè vo dè französischè Könnig bschtätigèt worrè.
Ändi vum 11. Johrhundert isch d Touraine a sHuus Plantagenet kait, sèllèwäg isch d Touraine Deil vumAngevinischè Ryych worrè, nōchdèm d Plantagenets 1154 zuè dè Könnig vuè Ängland worrè sin. Mit dè Hèrrschaft vumHans Ohneland hèt dè KönnigPhilipp II. Auguscht vo Frankryych 1205 s Gebièt für Frankryych zrugggwunnè. Abber èrscht dèHeinrich III. vu Ängland hèt sini Aaschprüch uff Tours un d Touraine 1259 ändgültig a dè KönnigLudwig IX. vo Frankryych abdrättè. Ab 1360 isch d Touraine als Herzogdum a dè nãchgeborene französische Prinz vogää worrè.
Ludwig IX. dè Heilige hèt ab 1266 z Tours dè “grossus denarius Turonus” (alemannisch: „dè dickeDenar vu Tours“,Turnose) im Gegèwärt vu 12 Deniers prägèd (12Deniers = 1Sol = 1/20Livre vo Wärig vu Tours).
S gotische Huus
Anno 1354 isch Tours mit èm nòch glegènè Châteauneuf voeinigt un mit èrè gmeinsamè Stadtmuèr umgää worrè. KönnigKarl VII. hèt oft un gèrn i dè Gegènd residyrt, un dèLudwig XI. hèt 1463 sSchloss Plessis-lès-Tours kauft, wo im uumittelbar weschtlich vu Tours glegènèLa Riche stòt. I sèllèm Schloss hèt dè Ludwig XI. oftmòls gwoont un dõ isch er au 1483 gschtorbè. Tours isch dõdemit zuè dè könniglichè Näbbèresidènz uffgschtigè un isch im15. Johrhundert uff uugfäär 75.000 Ywooner chò. Dõ hèn sich öfter diè französischè Generalschtänd vosammlèt, unter dè Regäntschaft vum Ludwig XI. 1470, èmKarl VIII. 1484 un èmLudwig XII. 1506.1855 sin Räscht vum gröschtèAmphitheater vumRömischè Ryych gfundè worrè. S isch uumittelbar hinter dè hütigèKathedralè glègè, wo im 1. Johrhundert baut worrè isch. S Amphitheater hèt è elliptischi Form ghaa un hèt è Achsèlängi vu öppè 156 m un 134 m uffgwisè.
Tours isch dè Schaublatz von è baarKonzyyl gsi. Diè ärschtè drei Konzyyl sin461,567 un813 abghaaltè worrè, jedes Mòl isch s hauptsächlich um d Kirchèdisziplin gangè. Bi nèm wittèrè Konzyl, wo im Johr 1050 stattgfundè hèt, isch dè TheologBerengar vo Tours vomLandfrank vo Bec widderlait worrè, als Häretiker denunzyrt un vom PapschtLeo IX. vourteilt worrè. Uff èm Konzil vo 1096 hèt sich dè BischofOtto von Straßburg im PabschtUrban II. unterworfè un isch druffhy i diè gregorianischi Obödiènz uffgnõ worrè. Im Mai 1163 hèt dè PabschtAlexander III. z Tours èKonzil abghaaltè, wo-nèr nõch dè Exkommunikation vum GegèpabschtViktor IV. als rächtmäßigè Pabscht bschtätigèt worrè isch. Ußerdèm sin d Maßreglè geg dKatharer bechräftigèt worrè. D Konzyyl vo 1236 un 1282 hèn widder bsunderi Aaglegèheitè vo dè Kirchèdisziplin bhandlèt. Im Septèmber 1510 hèt dè Könng Ludwig XII. è Konzyl z Tours yyberuèfè, um d Zuèschtimmig vo dè französischè Prälatè zum Chrièg geg dè PabschtJulius II. zu erhaaltè. È anders Konzyl hèt z Tours anno 1583 stattgfundè.
Im 15. un 16. Johrhundert hèt dè MòlerJean Fouquet sowiè meereri Bildhauer, bsundersMichel Colombe un d Brüèder Juste, wo alli z Tours gwǜrkt hèn, dè Ruèm vo dè Stadt uff èm Gebièt vo dè Bildendè Kunscht vogrößèrèt. Bis is 16. Johrhundert iè hèt sich au dè französische Könnig un dem sin Hof regelmäßig dört uffghaaltè. Vo dè Bedütig vo Tours i sèllèrè Zyt zügt dè Bau vo dè mächtigègotischè Kathedralè. I dèRenaissance sin i dè Stadt prächtigi Paläscht baut worrè. Tours hèt èn wǜrtschaftlich Uffschwung durrègmacht, wo nit zletscht vo dè Siidèwarèfabrikation chò isch, welli vum Könnig Ludwig XI gfördèrèt worrè isch.
Wôrènd dèHugenottèchrièg hèt Tours 1562 unter Gwalttatè vo Proteschtantè un Katholikè glittè. Am 2. April i sèbbèm Johr hèt sich dèLouis I. de Bourbon dè Stadt bemächtigt, sèllèwäg isch es zuè nèrè Plünderig vo dè Kirchèschätz unikonoklastischè Aktionè chò. Schu am 10. Juli 1562 hèt dèMarschall Saint-André Tours für d Katholikè zrugg erobèrèt, im folgendè Septembèr un Oktobèr sin gfangèni Hugenottè hyygrichtèt worrè. Nõch èm Ermordè vo dè BrüèderHenri unLouis de Guise (23./24. Dezembèr 1588), wo dè KönnigHeinrichs III. dèzuè aagschtiftet hèt, isch èn offènè Kampf uusbrochè. Wèg sèllèm Kampf isch dè Heinrich III. gu Tours gangè un hèt sParlement de Paris un d Rechnigskammèrè uff Tours volait. Am 30. April 1589 isch dè Heinrich III. im Schloss Plessis-lès-Tours èn Pakt mit èm HugenottèfüürerHeinrich vo Navarra yygangè. Churz druffhy hèt dèCharles II. vu Lothringè Tours aagriffè un Vorschtadt Saint-Symphorien yygnõ, dènõch hèt er widder abziè müèsè, well dè Könnig vo Navarra am 8. Mai 1589 aagruggt isch. Nõch èm Mord am Heinrichs IIõI. am 2. Auguscht 1589 isch dè Könnig vo Navarra als Heinrich IV. zum neuè französischè Könnig gmacht worrè. Am 21. Novèmber i sèbbèm Johr hèt dè Heinrich IV. sin feierlichè Yzug z Tours ghaaltè un s Parlament un d Rechnigskammèrè am 24. März 1594 widder uff Paris zrugg volait.
SEdikt vu Nantes us èm Johr 1598 hèt dè Religionsfriddè definityv widder etablyrt. Anno 1621 hèts z Tours wèg dè Beärdigung vum Proteschtantè Martin Lenoir èn Uffruur gää. Dè KönnigLudwig XIII. hèt d Orning persönlich widder hèrschtellè müèsè. DSidèwäbber-Induschtry vo dè Loire-Stadt isch durchs Uffhebbè vum Edikt vu Nantes anno 1685 untermLudwig XIV. sowiè dè Flucht vo dè Hugenottè is Uusland schwèr droffè worrè. Im Johr 1772 isch diè städtischi Münzprägerei, wo dLivres us Tours(librae Turonenses) aagfèrtigt hèn, zuègmacht worrè. 1775 isch Tours a diè könniglichi Übberlandstrõß Route d'Espagne[1] aagschlossè worrè. Wôrènd dèFranzösischè Revolution hèt d Stadt als Basis für Operationè vu dè Republikaner gegè dièUffschtändischè vu dè Vendée fungyrt.
JuschtizpalaschtPalais de justice vo 1844
1845 hèt Tours a s französische Ysèbaanetz aagschlossè worrè, wa diè induschtrièlli Entwicklig vu dè Stadt beschlünigt hèt. 1896[1] isch dè Baanhof fèrtig gsi, sèbbi Station isch vumVictor Laloux[1] entworfè worrè. Wǜrtschaftlich sin z Tours hauptsächlich Läbbensmittel voschafft worrè, ebbèso isch Handel un Tourismus bedribbè worrè. Witteri Branchè sin d Tegstylinduschtry, Läddervoschafferei un d Druckerei gsi. A dè Stell vo dè Land- un Wasserfeschtungè isch dèBoulevardBéranger[1] mit èm hütig halbrundèPlaceJean Jaurès un èmBoulevard Heurteloup aaglait worrè. Es sin neui Villèvyrtel un Parkaalaagè entschtandè, wo vo dè uffschtygèndèBourgeoisie finanzyrt worrè sin, wiè dè Jardin des Prébendes d'Oé im Johr 1872. Für d Bähnler isch s Quartyr Velpeau baut worrè.[1] Dè Druckereiunternämmer Alfred Mame[1] hèt für sini Aagschtelltè 1870 è Büèzersidlig bauè lò. Fascht alli neuè Stadtvyrtel sin gegèübber vum Loireufer aaglait worrè.[1] Dè Bau vu dè Ysèbaa hèt dè Flussschifffaart massyv gschaddèt, sèllèwäg isch au Gewerbè, wo dèmit vobundè gsi isch, bedroffè gsi. Anno 1850 sin 628.000[1] Tonnè Güèter uff dè Loire befördèrèt worrè. Sèbbi Zaal isch uff 30.000[1] im Johr 1870 gsunkè. Nõch 1870 isch dè Personèvokeer uff dè Loire un peu à peu au dè Bootsbau ygschtellt worrè. Anno 1846[1] un 1856[1] hèt s schwèri Hochwasser vo dè Loire gää.
Wôrènd èmDütsch-Französischè Chrièg isch Tours vum 11. Septembèr bis zum 10. Dezembèr 1870 Sitz vo dè Delegation für d Regyrig vo dè nationalè Voteidigung gsi. Am 19. Januar 1871 isch d Stadt vumpreußischè GenerallütantJulius vo Hartmaa bsetzt worrè, aaschlièßènd sin diè dütschè Truppè bis zum 8. März 1871 blibbè.
Im Johr 1920 isch uff èmTourer Kongrèss dKommunistischi Partei vu Frankryych gründèt worrè. Wôrènd èmZweitè Wältchrièg isch d Stadt 1940 vo dè Dütschè bsetzt worrè. Anno 1944 isch d Stadt bi allyirtè Bombardements, wo gegè dè strategisch wichtige Loire-Übbergang grichtet gsi isch, schwèr droffè worrè. Unter mgaullistischè BürgermeischterJean Royer, wo 36 Johr im Amt gsi isch, hèt mò abber èn blaanvollè Widderuffbau vo dè historischè Innèschtadt hèrrè brocht. Um 1960 isch sgrand ensemble Sanitas entschtandè.[1] Anno 1964 sin d Vorört Saint-Symphoriè un Sainte-Radegonde ygmeindet worrè.[1] 1973 isch ein 90 Hektar großes Gebièt im Stadtzèntrum unter Denkmòlschutz gschtellt worrè.[1] Glychzitig isch im Südè, am Ufer vum Cher, è umfangryychs Induschtrygebièt entschtandè, wôrènd im Johr 1970 dFrançois-Rabelais-Universidät gründèt worrè isch. DèCampus vo dè Universidät isch nit am Stadtrand, sondern zentral am Ufer vu dè Loire baut worrè. Zletscht isch s neueQuartier des 2 Lions im Südweschtè vum Stadtgebièt entschtandè.
Blasonyrig: „Unter èm blauè Schildhaupt mit drei goldigè heraldischi Liliè, in Schwarz mit drei rundè dreizinnigè, schwarzgfuègtè silbèrni Türm, a dè Basis mit wittèrè silbèrnè Türm, 2:1 bositionyrt, mit ènèm offenè Dor un rotè Zältdächer mit Fäänli druff.“
Obwoll dè NammèToursetǜmologisch nüt mit dèfranzösischètours (Türm) zu duè hèt, handlèt s sich dõdèby doch um è sprèchendes Wappè, well mit dè Turm-Sǜmbol uff dè NammèTours aagschpillt wörd.
D Wǜrtschaft vo dè Agglomeration Tours isch diversifizyrt, mit èm Huufè mittlèrè un größèrè Bedryyb i dè Induschtry un Diènschtleischtungè ; gröschtè Einzelbedryb isch s Universidätskrankèhuus.
DTouraine, d Region um Tours ummè, isch bekannt für iri Wyy. S bekannteschte Aabaugebièt vu dè Touraine ischVouvray, wo dirèkt vor dè èm Stadtbièt vo Tours lyt.
Dè Hauptbaanhof vo Tour isch ènSackbaanhof mit Aaschlüss a sTGV-Netz. Dõ zwyygt dStrèggi gu Saint-Nazaire vo dè SüdweschtmagischtralèParis-Bordeaux ab. Züüg vo Paris via Tours gu Bordeaux haaltèd abber im öppè füüf Kilometer vo Stadtzèntrum èwäg ligèndè Baanhof voSaint-Pierre-des-Corps, wo 1990 zum Fèrnvokeersbaanhof umbaut worrè. Dènäbbè bschtön Dirèktrelationè im Regionalvokeer guMans un Bourges. Sechs Kilometèr nordöschtlich vu dè Loire lyt dèFlughaffè vo dè Stadt Tours.
Sit Septembèr 2013 volauft èStrõßèbaanlinniè durch d Stadt vum Nordè in Südè. Schu vo 1900 bis 1949 hèt s è Strõßèbaa gää, wo abber für dè Busvokeer uffgää worrè isch.[4]
Zwei international bekannti brivati Leerinschtitut für diè französischi Sprõch sin i dè Stadt dèhaim, dèby sin sInstitut de Touraine, wo sin Hauptsitz im Hôtel Torterue[1] hèt. S renommyrti Inschtitut isch vum Gschichts- un Geographyleerer Edmond Sourdillon[1] gründèt worrè.
Tours hèt è Opèrè un è Symphonyorcheschter, ußerdèmm git s mèngi chlynèri Bünnè un è Museum vo dè Schönè Künscht.
Le Patrimoine des Communes d’Indre-et-Loire. Flohic Editions, Band 2, Paris 2001,ISBN 2-84234-115-5, S. 1263–1350.
Ulrich Nonn: Tours und Poitiers. In:Reallexikon der Germanischen Altertumskunde (RGA). 2. Uflag. Band 31, Walter de Gruyter, Berlin / New York 2006,ISBN 3-11-018386-2, S. 106–108.
↑Frankreich: Erste Straßenbahn von Tours nimmt den Betrieb auf (Memento vom 5. Oktober 2013 imInternet Archive). Im: ÖPNV aktuell, 5. Septembèr 2013, abgruèfè am 6. Juli 2014: „Mit 21 siebenteiligen und 43 m langen Fahrzeugen sollen täglich knapp 55.000 Fahrgäste befördert werden. In einer Provinzstadt ist die Straßenbahn das Ereignis des Jahrhunderts“, brichtet s Lokalblatt „La Nouvelle République“.
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Tours“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione ischdo z finde.
