Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Dä Artikel gilt Talsperren als Teil vonStauanlagen. Für alsTalsperre ausgelegte Burganlagen sieheTalsperre (Burg).
ÈDalschperri staut mit èmAbschperrbauwärk in èmDal èFlièßgwässèr zuè nèmStausee uff; dõby bildet diè gegèübberligendi Dalflankè dè sitlichè Halt vo dè Dalschperri un d Begrènzig vom Stauraum.
Dtechnisch-fachlichi Definition isch: È Dalschperri isch è Aalaag zum Stauè vo flièßendem Wassèr (Stauaalaag), wo übber dè Querschnitt vom Wassèrlauf usè diè ganz Dalbreiti abschlièßt. Im Gegèsatz dezuè schlièßt èWeer nu dè Querschnitt vom Wassèrlauf uff demm sinerè Breiti ab. Dè Stauruum diènt als Spycher (DIN-Norm 19700-11).[3]
Drunter keiet nit nu urschprünglich Sperrè un Weer inGebirgsdääler. Au im Gebirgsvorland unFlachland wörd Wassèr in so gnanntè Flachlandspycher gschtaut.[4]
Dièjuristischi Definition isch dè Wassèrgsetz vo dè Länder z entnää. I dè Regèl gildet è Stauaalaag vo mee als 5 m Höchi (gmessè vo dè Bauwärkskronè bis zum düèfschtè Gländepunkt im Spycher) un mee als 100.000 m³ Stauvolumè als Dalschperri.[5][6] Als Dalschperrè geltet Stauaalaagè yschlièßlich vo irem Spycherbeggi.
Zuèsätzlich wörred vill Stauseè un iri nòcheri Umgebig fürFreizit- un Sportaktivitätè un zurErholig gnutzt. Witerhy könnet Stauseè für dFischzucht vowendet wörrè.
Für d Spycherfunktion von èrè Dalschperri isch dèUusbaugraad èn wichtigè Parametèr. Es handlet sich dödeby um s Spychervolumè vom Stauraum dividyrt durch s Volumè vom Johreszuèfluss. Seer guèt uusgschtatteti Dalschperrè hèn èn Uusbaugraad vo 1,0 (100 %) odder mee. Abber au Dalschperrè mit èm Uusbaugraad vo 0,3 (30 %) sin no i dè Laag, Hochwassèr dütlich z dämpfè un begrènzt Nidrigwassèr uffzhöè. Es git au Dalschperrè mit èm Uusbaugraad vo 1 bis 2 %, doch könned selli kaum für d Spycherbewùrtschaftig gnutzt wörrè.
Diè Dalschperri wörd uss Stei un Èrdè uffgschüttet. D Stabilidät vom Bauwärk isch durch s Eigègwicht un èm flachèBöschigsswinkèl gää. Bi dè Abdichtig wörd zwischè èObberflächèdichtig un èKèrndichtig unterschiddè.
Bi dèObberflächèdichtig wörd dè Damm uff dè Wassersitè zum Byschpill durch èLettè odderTonschicht abdichtet. Es git abber au anderi Uusfüürigè vo sellerè Dichtigsart – wiè öppèAsphaltschichtè. Dè Nõchdeil bi sellerè Uusfüürig issch d Dichtig, wo dè Witterigsyflüss un èm Wellèschlag uusgsetzt isch, un dõher ehnder èm Veschlyß unterlyt.
Bi dèKèrndichtig befindet sich èn sognanntè Dichtrigèl im Innerè vom Damm. Dè Nõchdeil vo sellerè Uusfüürig isch, dass spòteri Nõchbesserigè odder Sanyrigè erheblich erschwèrt sin. Drübber usè stôt alsWidderlager gegè diè horizontal wùrkendè Chräft (dÈ Wassèrdruck isch gegè de Damm grichtet) nu dè Dammschüttkörperhinter dè Kèrndichtig zur Vofügig, denn dè Wassèrdruck wùrkt uff d Dichtig. Dõmit kömmet Dämm mit Obberflächèdichtig mit wenniger Dammschüttmatriaal uus.
Dè Übberlauf (Hochwassèrentlaschtigsaalaag) wörd bi Èrddämm hüüfig gmuèret odder bedonyrt uusgfüürt un möglichscht uff gwachsenèm Bodè odder bessèr sogar uff Fels gründet.
Selli Sperrè wörred oft, abber nit uusschlièßlich, für chlyneri Beggè a chlynè Flüss vowendet. E witeri Ysatzmöglichkeit sin au großi Dalquerschnitt mit schwirigem Baugrund. Wenn uffgrund vo dè Baugrundvohältnis wiè byschpillswys è gringi Druckfeschtigkeit vom aastehendè Bodè nu gringi Bodèpressungè möglich sin, isch d Dammkonschtruktion wegè irer großè Uffschtandsflächi eini vo dè beschtè Lösigè für è Dalschperri.
Selli Muèrè wörred im Kèrn uss Muèrwärch odder Bedong hèrgschtellt. D Obberflächi wörd abdichtet un d Muèrkronè befeschtiget. Selli Dalschperrènart haaltet èm Drugg vo dè Wassèrmassè allei uffgrund vo irem Gwicht stand.
Bi seer hochè un nit bsunders breitè Däler wendet mo d Bogèschtaumuèr vorrangig aa. D Muèr isch nit ebbè, sondern bildet èn vertikal un horizontal gegè d Wassèrsitè gschpanntè Bogè. Dè Drugg, wo vom Wassèr uff d Muèr erzüügt wörd, wörd übber dè Bogè uff diè sitlich im Bärg glaitè Fundamènt abgleitet. Bi sellerè Muèrform isch d Bindig a dè Fels bsunders wichtig. Bogèschtaumuèr wörd byschpillswys bi Stauseè i dè Schwiz un z Öschterrych am häufigschtè aagwendet.
Als Mischform zwischè reinè Bogèschtaumuèrè un Gwichtsschtaumuèrè:È Deil vo dè Laschtè wörd übber d Bogèwùrkig abdrait, dè Rescht durch d Krâgdrägerwùrkig vo dè Muèr. Diè notwendigi Uffschtandsflächi isch gringer als bi nèrè Gwichtsschtaumuèr. D Vordeil sin gegèübber enèrè Gwichtsschtaumuèr è gringeri Massè un gegèübber enèrè Bogèschtaumuèr diè gringeri Belaschtig vo dè Dalflankè un gringeri Wùrkig vom Schwindè vom Bedong.
Vill Dalschperrè hèn èVorschperri, wo è „Vorbeggè“ uffschtaut. Sinn vo dè Vorschperru isch i dè Regel, Fremd- un Drübschtoff sowiè Sedimènt vo dè Hauptschperri möglichscht fèrnzhaaltè. Drübber usè minimyrt è Vorschperri mit feschtem Dauerschtau diè nit immer ästhetisch aamuètendè abdröchnedè Uferzonè imStauwurzelberych.
DèGrundablass diènt dè Regulyrig vom Wassèrschpygel, besundere bi Hochwassèr, bi Baudätigkeitè un bi nèrè völligè Entleerig vo dè Dalschperri.
DBetrybswassèrentnaameleitig entnimmt im regulärè Betryb s Wassèr für dè Turbinèbetrièb, d Trinkwassèrgwinnig un/odder d Unterwasserabgaab. Si ka baulich mit èm Grundablass vobundè sy, wörd abber hüüfig als separati Leitig uusgfüürt.
D Nõchschperri bzw. sUusglychsbeggi unterhalb vo dè Hauptschperri glycht unregèlmäßigi, durch Turbinèbetrièb zu dè Spitzèschtrômerzüügig entschtandeni Unterwassèrabgaabè uus un gwòhrleischtet è kontinuyrlichi Abgaab ys Unterwassèr.
Mindeschtens èn Zuèlauf- un ènUnterwasserpegèl dokumentyrt bi dè größerè Dalschperrè diè hùdrologischi Situation un diè korrèkti Betrybswys.
Mess- un Kontrollyrichtungè zu dè Messig un Uffzeichnig vom Wassèrschpygel, dè Voformig vom Abschpèrrbauwärk, vom Sickèrwassèr un s Wettèr.
Dalschperrè-Katastrophè könnet enormi Schäddè voursachè. Deshalb wörred hochi Aaforderigè a d Brojèkt, dè Bau un dè Betryb sowiè a d Kontrollè vo großè Stauaalaagè gschtellt. En Huufè möglichi Bedrohigè könnet zuè nèrè Gfõõrèsituation füürè:[7]
Vohaaltènsanomaly vom Bauwärk (z. B. Voschybig, Voformig) odder vo sim Untergrund (z. B. Voänderig vo dèSickerschtrömig);
Diè drei èrschtè Bedrohigè wörred i dè Regèl früè erkannt, so dass Maßnaamè ergriffè wörrè könnet, bevor d Bevölkerig evakuyrt wörrè muè (bi Hangrutschungè byschpillswys s Aalegè voDrainagè odedr s vorsorglichi Absenkè vom Stausee).
Diè konschtruktivi Sicherheit wörd dõdurch gwòrleischtet, dass d Aalaagè so blaant un realisyrt wörrèd, dass sie allè vorhèrseebarè Lascht- un Gebruuchsfäll sicher standhaaltet. Bi dè Blaanig sin alli Ywùrkigè, wo è Stauaalaag beyflussè könnet, z berücksichtigè. Mo unterscheidet zwischè ständigè Ywùrkigè, wie èm Eigègwicht, voänderlichè Ywùrkigè, wiè èmWasserdruck odderSedimènt, klimatischè Ywùrkigè un schlièßlich zuèfälligè Ywùrkigè, wiè Hochwassèr odder Èrdbebbè.
Um bi Bedarf dè Wassèrspygel absenkè odder èn See in kürzeschter Zit leerè z könnè un, wenn nötig, au leer haaltè z könnè, müèn entsprèchendi konschtruktivi Vorkeerigè (Grundablass) droffè wörrè. Drübber usè muè jedi Stauaalaag au bi vollem Beggi s HochwassÈr übber è Hochwassèrentlaschtig sicher abfüürè könnè odder durch èn entsprèchendè Freiraum im Staubeggi vollschtändig zrugghaaltè könnè.
Diè regèlmäßigi un gnaui Übberwachig vo dè Stauaalaagè soll s erlaubè, jedi Beyträchtigung vo dè Sicherheit rechtzitig erkennè z könnÈ. Sell erfolgt i dè Regèl durch visuelli Kontrollè, Dirèktmessigè un Funktionsprobè vo dè beweglichè Abschluss- un dè Entleerigsvorrichtungè. Diè Übberwachig umfasst:
Hochwassèrentlaschtig: DHochwasserentlastung diènt èm kontrollyrtè Ableitè vo Hochwässer für dè Fall, dass dè Spycher schu voll isch un im Yzugsgebièt vom Spycher zimli vill Règè abbè kunnt. Durch Öffnigè i d Staumuèrkronè, übber diè è Brugg füürt, ka s Wassèr im Hochwassèrfall gordnet abflièßè.
Grundabläss: Durch dGrundabläss ka dÈ Spycher bi Gfõõr schnell gleert wörrè.
Überwachig durch Begehig: Diè visuellè Kontrollè erlaubet nit nu, dè Zuèschtand vo dè Stauaalaag un vo dè zuèghörigè Nebbèbauwärk (Vowitterig vo dè Matrialiè, Rissbildig usw.) z übberbrüèfè, sondern au dè sèbb vo dè sichtbarè Baudeil dèFundationè un dè Abschtützig vo dè Flankè vom Stauraum. Wältwit wörred gegè 70 Prozènt vo dè bsunderè Ereignis bi Stauaalaagè durch visuelli Kontrollè feschtgschtellt.
Messtechnischi Übberwachig
Mit èm umfangrychè Messsischteem wörd erfasst, wiè d Dalschperri uff d Wasserdruckbelaschtig un anderi üßeri Yflüss reagyrt.
Wetterstationè:Wetterstationè liferet Temperadur- un Niderschlagswärt. Si wörred bruucht, um s Vohaaltè vo dè Sperri beurteilÈ z könnè. Diè Wetterwärt wörred abber au bruucht, um dè Spycherinhalt optimal z nutzè.
Geodätischi Messungè: Mindeschtens eimol jõhrlich wörred geodätischi Messigè durrègfüürt. Sell sin absoluti Laage- un Höhèmessigè.
Wassèrmessigè: S Messè vo dèSickerwässer isch bi Dalschperrè bsunders wichtig. Vo allem dè Untergrund vo Sperrè isch niè vollschtändig dicht. Sickerwässer im Untergrund ghöred zum normalè Betrièb vo Dalschperrè. D Sickerwässer lònn Rückschlüss uff Voänderigè im Sperrèkörper un im Sperrèuntergrund zuè. Dè Wassèrdruck im Fundamènt vo Sperrè hèt alsSollèwassèrdrugg bi Gwichtsmuèrè bsunderi Bedütig. Er wùrkt uss èm Gebirgsfundamènt uff dè Sperrèkörper. Durch uusreichendes Ableitè vom Sickerwassèr wörd d Standsicherheit vo dè Sperrè gwòrleischtet. Dè Drugg uff d Sollè vo dè Sperri wörd ständig mit Piezometèr odder Manometèr gmessè.
Voformigsmessigè: S Messè vo dèVoformig beruèt uff èm phùsikalischè Brinzyp, dass sich jedes Bauwärk voformt, wenn s belaschtet wörd. Staumuèrè wörred durch Wasserdrugg un Temperadurschwankigè belaschtet. Diè dõdurch ufftretèndè Voformigè bi Dalschperrè sin abber so gring, dass sie mit blossem Aug nit z erkènnè sin. Mit Hùlf vo voschidenè Spezialinschtrumènt wörred alli Bewegigè regischtryrt. È Maßnaam isch byschpillswys diè so gnanntiFugèschpaltmessig.
Extensometèrmessig: Bi dèExtensometèrmessig wörd d Längèänderig vo dè Staumuèr in voschidne Richtigè vo dè Staumuèr regischtryrt.
Lotmessig: Mit èmLot im Innerè vo dè Staumuèr wörd gmessè, ob sich d Dammkronè horizontal voschièbt.
Inklinometèrmessig: SInklinometèr misst möglichi Voänderigè vom Neigigswinkèl von èrè Staumuèr.
Zuèdemm isch in villè Länder d Erschtellig von èm Notfallkonzèpt vorgschribbè, demit d Bewooner unterhalb von èrè Stauaalaag informyrt sin un im Bedarfsfall evakuiert wörrè könnet. I dè Schwiz beschtònn für d Nahzonè vo dè 62 Stauaalaagè vo mee als 2 Millionè m3 StauraumsirenèbasyrtèWasseralarmsischteem. Als Nahzonè giltet s Gebièt, des bi plötzlichem totalem Bruch vo dè Aalaag innerhalb vo zwei Stundè übberfluètet wörd.
Diè Übberwachig findet z Dütschland in Abschtimmig mit dè staatlichè Uffsichtsbehördè vom jeweiligè Bundesland statt. Eimoll im Johr erfolgt è Dalschperrèschau. D Uffsichtsbehördè besichtigt mit èm Bedryber dè Staudamm mit dè dezuèghörendè Aalaagè. Jòhrlich muè für jedi Dalschperrè ènSicherheitsbericht erschtellt wörrè. Grundlaag für dè Bericht isch des vum DVWK (Dütschè Voband für Wassèrwùrtschaft un Kulturbau) usègäene Merkblatt 231 „Leitfaden Sicherheitsbericht Talsperren“. In größerè Abschtänd (ca. alli 10 Johr) müèn d Dalschperrè è vodüèfti Übberprüèfig unterzogè wörrè.
Für jedi Dalschperri exischtyrt èn „Dalschperrèbuèch“ mit folgendè Beschtanddeil:
Aagaabè un Entscheidigè uss dè Blanigs- un Bauzit
Zämmèschtellig vo dè Aatraags- un Genemmigungsunterlaagè
Dalschperrèbautè sin mit erheblichè ökologischè Voänderigè un Beyträchtigungè vo Natur un Landschaft vobundè. S natürlichiFlièßgwässerregime wörd i dè Regèl erheblich voänderet.
Diè Risikè wachset mit dè Größi vo dè Dalschperrè. En Huufè Nationè un internationalè Bankè sin zum Schluss kõõ, dass d Langzitfolgè vo Großschtaudämm nit vorherseebar sin. Wo si vorherseebar gsi sin, hèt mo Studiè deilwys nit veröffentlicht. Belait isch sell z Dütschland durch d Nichtvoöffentlichung vo Gutachtè für èHermes-Bürgschaft für dèIlisu-Staudamm.
Bi Flüss, wo starkesGeschybe im Zuèlauf füüred, bschtôt diè Gfõõr vo dèVosandig. DèGezhouba-Staudamm hÈt durch sellèn Effèkt schu nõch sibbè Johr è Drittel vo sinerè Staukapazidät ièbüßt.
DUSA hèn erklärt, keini Großschtaudämm mee z realisyrè, well diè ökologischè Schäddè z groß siget. Scho hüt döse mo Milliardè vo Dollar inveschtyrè, um diè Uuswùrkigè vo dè beschtehendè Dammbautè z linderè.China degegè vowùrklicht dèDrei-Schluchtè-Damm trotz dè Warnigè vo vill Wùssèschaftler un Bolitiker vor dè Folgè vom Staudammbau. Dört hèt mo d Hauptgegnèr – vo dè Umsidlig betroffeni Bevölkerig, Umwältschützer, Bolitiker un s Milidär – mit voschidenè Mittel bolitisch ruhiggschtellt. D Berichterschtattig übber diè scho ytretènè Folgè wiè Hangabgäng un Wassèrvoschmutzig isch behinderet worrè.
ImHochgebirge bschtôt bsunders biSpycherkraftwärk, wo nit durchgängig betribbè wörred, d Gfõõr von èrè sognanntè Schwallwassèrbildig: Bi abgschaltetem Kraftwärk isch s Unterwassèr fascht drochè, bi laufendem Betrièb sin im Fluss hochwassèrähnlichi Zuèschtänd. Nebbè dè ökologischè Uuswùrkigè von èm derartigè Betrièb isch es dört au denkbar, dass Menschè durch dè plötzlich ysetzende Wasserschwall erheblich gfòòrdet wörred.
Dalschperrè, wo nem SpycherbetriÈb unterliget, hèn johreszitlich bedingt wechsèlndi Wassèrschtänd. Diè drochèkeiendè Uferflächè wysed oft nu è gringi odder gar kei Vegetation uff, beschtònn denn uss Gröll odder Schlamm un wörred von mengem Kritiker als „Mondlandschaftè“ bezeichnet. In einigè Dalschperrè hèn sich abber extreem selteni Pflanzè uff gnau selleè Flächè uusbreitet un bruchet für iren Fortbeschtand witerhy wechselndi Wasserschtänd. Dõdezuè ghöred zum ByschpillStrandling,Hirschschprung unKnorpelmyrè.[8]
Diè älteschti no deilwys erhaalteni Dalschperri vo dè Wält isch sSadd-el-Kafara imWadi el Garawi bi Kairo, Ägyptè (voschidni Aagaabè nõch zwischè 2950 un 2500 v. Chr. baut).
Èn Vorläufer vo hütigè Dalschperrè isch s kupferzitlicheTrinkwassèrreservoir vo Jawa im hütigè Jordaniè mit eim Èrd- un Steidamm, wo uff s 4. Johrtausend vor Christus datyrt wörd un wo zu dè Bewässerig und Wassèrvosorgig baut worrè isch.
Witeri bedütendi großi Dalschperrè im Aaltertum sinNimrods Staudamm z Mesopotamiè, wo um 2000 v. Chr. südlich vo Samarra baut worrè isch, um dè Tigris umzleitè, dèStaudamm vo Marib um 750 v. Chr. z Jemè, dè 31 m hoche StaudammAnfengtang vo 591 v. Chr. z China, dè 34 m Damm Paskanda Ulpotha uff Sri Lanka vo 460 v Chr., dè 30 m hoche Steikaschtèdamm vo Gukow z China vo 240 v. Chr., un diè römischiStaumuèr vo Subiaco, wo öppè 60 n. Chr. baut worrè isch un mit 40 bis 50 m bis 1305 diè högschste vo dè Wält gsi isch.
DRömer hèn Dalschperrè vo allem i dè drochènè Randberych vo irem Imperiums errichtet. Iri Ingenieur hèn zaalrychi, innovativi Konzèpt i dè Dalschperrèbau ygfüürt, drunter diè èrscht Bogègwichtsmuèrè, Bogèschtaumuèrè, Pfylerschtaumuèrè un Villfachbogèmuèrè (luèg auRömischi Dalschperrè).
ZÖschterrych sin Dalschperrè meischtens als Wassèrchraftwärk uusgfüürt un wörred vo Energyvosorgigsunternèmmè betribbè, well d (Trink-)Wassèrvosorgig niè è Brobleem dargschtellt hèt. Chlyneri Sperrbauwerke wurden im ausgehenden Mittelalter im Rahmen desHolztriftes errichtet, wobei später mit derChorinsky-Klause oder derPrescenyklause beachtliche Dimensionen erreicht wurden. DieSeeklausè zSteeg uss èm 16. Johrhundert hèn dè Regulyrig vom Wasserschtand vomHallschtätter See diènt. ZWyn isch d Wassèrvosorgig schu im 16. Johrhundert durch Wassèrleitigè sichergschtellt worrè (luèg:Wyner Wassèrvorsorgig). S Wassèr vo dè zwischè 1895 un 1898 errichtetè Dalschperri vomWynerwaldsee isch am Aafang als Nutzwassèr a d Stadt Wyn vokauft worrè. Nõch entsprèchendè Umbautè isch im See spòter zwar Trinkwassèr entnõõ worrè, hüt diènt dè Stausee als Rückhaaltebeggi un dè Naherholig. Diè èrschtè Dalschperrè für Wassèrchraftwärk sin knapp nõch èm Èrschtè Wältchrièg zErlaufbodè,Èrzigerbodè un amSpullersee errichtet worrè, alli für dèBaanschtrôm.
Im 19. Johrhundert, mit èm Aafang vo dè Induschtrialisyrig, isch i dè Schwiz mit èm Bau vo zaalrychè Stauaalaagè für d Strômerzüügig aagfangè. Am Aafang sin größeri Laufchraftwärk a dè Flüss vomMittelland baut worrè, spòter sin Spycherwärk im Alpèraum gfolgt. I dè èrschtè Hälfti vom 20. Johrhundert sin bemerkenswerti Aalaagè entschtandè: d Stauaalaag voMontsalvens, diè èrschti Bogèschtaumuèr vo Europa, odder d StauaalaagSchräh, diè wältweit erschti Aalaag mit èrè Höchi vo übber 100 m. Nõch èm Zweitè Wältchrièg hèt dè Bau vo Stauaalaagè èn großè Uffschwung erläbbt. Am meischtè devõ sin i dè Johr 1950 bis 1970 baut worrè. I sellerè Periodè sin Dalschperrè mit Höchè vo übber 200 m realisyrt worrè (Grande Dixence,Mauvoisin,Contra,Luzzone). Hüt, am Aafang vom 21. Johrhundert, isch d Periodè vom intensivè Bauè vo Stauaalaagè braktisch abgschlossè. Neu baut wörred vor allem nõch Aalaagè für dè Hochwassèrschutz odder für d Erzüügig vo künschtlichem Schnee sowiè Gschièbesammler.
D Sicherheit vo dè großè un dè mittlerè Stauaalaagè (rund 190 Aalaagè) wörd vom Bund übberwacht. Devõ diènet 86 Prozènt dè Broduktion vo elegtrischer Energy, alli übrigè vor allem für d Wassèrvosorgig (Trinkwassèr, Bewässerig) odder èm Rückhaalt vo Hochwassèr, Gschièbe odder Lawinè. Drübber usè git s e baar hundert chlyneri Aalaagè. Devõ diènt èn großè Deil keim bsunderè Zwèck mee (z. B. well d Strômbroduktion ygschtellt worrè isch).[9]
↑Peter Rißler:Talsperrenpraxis, R. Oldenbourg Verlag, München, 1999, Seite 3, Bild 1.1.
↑DIN 4048, Teil 1Wasserbau, Begriffe, Beuth-Verlag, Berlin, 1987, Nr. 1.2
↑Hans-Ulrich Sieber,Was bringt die neue DIN 19700 für die Sicherheitsbewertung von Stauanlagen, Vortraag uff èm Dütschè Dalschperrèkomitee, 2004PDF Online (Memento vom 17. Dezämber 2015 imInternet Archive)
↑Zum Byschpill hèt mo 1965 dè Flachlandspycher „Dalschperri Sprembärg“ baut. Er diènt nit nu èm Hochwassèrschutz vo dè StadtCottbus un dè Wassèrvosorgig vom nebbèdraa ligendèBraunkollèchraftwärk, sondern au dè Regulyrig vom Wassèrschtand imökologisch sensiblèSpreewald. Quellè:Komplizierte Sanierung - Umbau der Talsperre in Spremberg bei laufendem Betrieb inMärkische Oderzeitung, 23. Dezember 2009, S. 9
↑Dè Tegscht vo sellem Abschnitt stammt witgehend uss dè Botschaft vom Schwizer Bundesrôt zuè nèm Bundesgsetz übber d Stauaalaagè,Bundesblatt 2006 6037 (PDF; 569 kB), S. 6040 ff. (gemeinfreiè Tegscht).
↑Justus Teicke und Kathrin Baumann:Talsperrenbetrieb für den Naturschutz in: WasserWirtschaft 04/2010Online (Memento vom 13. März 2016 imInternet Archive) (PDF; 227 kB)
↑Der vorstehende Text entstammt der Botschaft des Schweizerischen Bundesrates zu einem Bundesgesetz über die Stauanlagen,Bundesblatt 6037 von 2006 (PDF; 569 kB), S. 6041 (gmeinfreiè Tegscht).
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Talsperre“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione ischdo z finde.
