| Riis | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Oryza sativa | ||||||||||||
| Systematik | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Wüsseschaftlige Name | ||||||||||||
| Oryza | ||||||||||||
| L. |
DrRiis (Oryza) isch ePflanzegattig us dr Familie vo deSüessgreeser (Poaceae) mit 24 Arte. Er isch in warme Zone uf dr ganze Wält verbräitet.
Groossi Bedütig für d Brodukzioon vom Lääbesmiddel Riis het vor allem d RiisartOryza sativa; as äinzigi anderi Riisspezies wirdOryza glaberrima, wo inAfrikaendemisch isch, vor allem in Westafrika aabaut.[1]
D Pflanze si äijöörig oder meerjöörig. D Hälm stöön ufrächt, mäistens in Büschel, und häi churziRhizom. Dieäigetlige Bletter sin bräit-linear und flach und waggse vor allem am oobere Däil vom Halm, dLigula isch gläägentlig verlengeret.[1]
Dr Blüetestand isch eRispe, wo sich us e HufeÄärli zämmesetzt, het churziBlüetestiil, wo im undere Beriich äntwääder gar nit oder nume e chli verzwigt si. DHüllspelz vo de Äärli si verkümmeret. Jedes Äärli bestoot us 3 Blüeteli, vo dene si die bäide undere steril und het e schmaleDeckspelz grad bi dr Basis vo dr fertile Blüete. Die isch uf de Site flach und sitzt in dr Aggsle vom ene Deckspelz wo fümf Ääderli het und mäistens läädrig undpapillös isch, mänggisch e Spitz het und bi mängge Arte e langs, gradsGrannehoor. DrVorspelz isch äänlig wie dr Deckspelz aber schmaler, het drei Ääderli und gseen wien e Schnabel us. Es het säggsStaubgfäss in zwäi Kräis. D Frucht isch eKaryopse, wo d Form von ere vo Art zu Art seer underschidlig isch. S rife Äärli wird oobe vom Hüllspelz abgworfe, wo wien e Suum blibt stoo, usser bi de kultivierte Sorte, wo s Äärli uf dr Pflanze blibt.[1]
D Zaal vo de Chromosome isch x=12.[1]
Es git Arte in de warme Beriich vo Afrika, Asie, Australie und Middel- und Südamerika.[1]
Aabaut wird fast numeOryza sativa. D Underarte wo am witiste verbräitet si, sinsinica (aujaponica) undindica.Die grösste Riisbroduzänte uf dr Wält si mit Abstand China (mee as 200 Millione Donne im Joor) und Indie (mee as 150 Millione Donne).
Achzig Brozänt vom Riis uf dr Wält wärde as Nassriis broduziert. Bro Kilo Riis bruchts zwüsche 3000 und 5000 Liter fliessends Wasser. D Gschwindikäit vom Wasser isch kritisch: Fliesst s z gschnäll, wärde Bestanddäil vom Bode und Näärstoff wäggschwemmt; fliesst s z langsam, bilde sich Alge. Drocheriis wird vor allem in Regione aabaut, wo s wenig räägnet oder im Gebirg, wo d Luftfüechtigkäit hooch isch. Die Art vom Aabau isch ufwändig, wil s kä Wasser het, wo s Unchrut am Waggse hinderet.
D Gattig het 24 Arte[1], drunder:
Commons:Oryza – Sammlig vo Multimediadateie | Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Reis_(Gattung)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione ischdo z finde. |
