„Bahnhööf sin Baanaalaagè mit mindeschtens einèrèWeichè, woZüüg aafangè, uffhörè, uuswychè odderumkeerè dörfed. Als Gränz zwǜschè dè Baanhööf un dè freiè Streggi gèlted im allgemeinè d Yfaarsignal odder Drapezdaflè, suscht d Yfaarweichè.“
ZÖschterrych bassyrt s durch § 2 Abs. 1 (a) Bedrybsvorschrift vo dèÖBB:
„Baanhööf sin Bedrybsschtèllè, in dènnè Züüg aafangè, endè, odder ènènand uuswychè chönned. Baanhööf wörred vo Yfaarsignal odder Drapezdaflè begränzt …“[1]
I beidè Staatè isch èn Baanhof immer Bedrybsschtell unZugmeldeschtell.
I dè Schwiz sin früèner zwǜschè Baanhof un Station im Sinn vo zwei Größèklassè mit dè glychè Fungtion (maßgäbbend sin d Vokeerspüngt) unterschiddè worrè. Hüt wörred beidi Begriff sǜnonǜm vowendet, woby sich dè Begriff Baanhof stärker durrèsetzt. D Gsetzgebig vowendet diè Begriff schu lang sǜnonǜm, meint demit abber d Zugangsört für dè Publikumsvokeer,[2] allèfalls dè Güètervokeer. I dè Faardiènschtschprõch isch è Baanhof diè …
„Aalaag innerhalb vo dè Yfaarsignal, wo söttigi fääled innerhalb vo dè Yfaarweichè, zu dè Regelig vom Zugvokeer un dè Rangyrbewegigè, meischtens mit Publikumsvokeer.“
Dies schließt somit auch Güterbahnhöfe, Rangierbahnhöfe und Dienststationen mit ein.
Umgangsschprǒchlich bezeichnèt dè BegriffBaanhof
è Aalaag, wo Reisende Züüg beschtygè odder volõ dürfed (s schlièßt alsoHaltepunkt mit y) bzw. Züüg be- odder entladè odder neu zämmègschtellt odder umgruppyrt wörred.
sEmpfangsgebäude (Dütschland) bzw. Uffnaamegebäude (Schwiz un Öschterrych).
d Gsamtheit uss Baanaalaagè un Empfangsgebäude, für welli dè Baanhofsbedryber sHuusrächt hèt.
Nõch dè Ysèbaa-Bau- un Bedrybsorning isch z Dütschland èZuègangsschtell ooni Weichè kein Baanhof im bedryblichè Sinn, sondern ènHaltepungt. Bi nèrè deilwysè! Streggèschperrig wärd i dè meischtè Fäll dè Vokeer uff dè Schinnè bis zum nägschtglègènè Baanhof uffrächterhaaltè, well d Züüg a dè Haltepüngt i dè Regel nit ooni komplizyrti bedryblichi Vofaarenswysè umkeerè chönnèd un dè entschprechende Streggèabschnitt nit immer durch è Signaldeggt worrè isch.
Im dütschè Haltepungt entschpricht näherigswys diè öschterrychischiHalteschtell.
Git s meereri Baanhööf a eim Ort, vo dènnè ein vo dè anderè bedryblich übbergordnetè isch odder s zmindescht hischtorisch eimòl gsi isch, wörd sellè hüüfig alsHauptbaanhof benamst. Sellè lyt meischtens – abber nit uubedingt – an èrè zentralè Stell im Ort un isch vokeerstechnisch guèt erschlossè, bsundere als zentralè Voknüpfigspungt vo voschidnè Zuglinniè.
Bahnhööf wörred meischtens nõch dèOrtschaft odder èmOrtsdeil benamst, i dèm si liget odder wo nè nè am nögschtè liget. Nõch Ygemeindungè odder Umbenennungè chönned abber au historischi Nammè erhaaltè blybè. Deilwys wuörred in mengè Ort mit è baar Baanhööf selli nõch dèYsebaaschtreggi odder dè Baangsellschaft unterschiddè, zu wellèrè si ghörèd. Asè hèt zum Byschpill dè Uusgangspungt vo dèBèrlin-Görlitzer YsèbaaBerlin Görlitzer Bahnhof gheißè, obwoll er inBèrlin lyt (äänlich wiè bi dè andrè Bèrliner Kopfbaanhööf) odder dè hütigeBahnhof Frankfurt (Main) Süd, woBebraer Baanhof gheißè hèt. Dè Nammè vo dè beidè Baanhööf vo dè sächsischè StadtGroßèhain,Großèhain Bèrliner Baanhof unGroßèhain Cottbuser Baanhof, hèn sich bis i diè hütigi Zit gha. Umgangsschprõchlich wörred d Nord- un Südflügel vomMünchner Hauptbaanhof immer no Starnberger Baanhof bzw. Holzkirchner Baanhof benamst. Ähnlichi Nämmè git s bzw. hèt s au in vill andrè Länder gää.
In ländlichè Gebièt bschtönn mengmòl Doppelnömmè èn gmeinsamè Baanhof vo zweinè Ort, z. B.Hallau-Wilchingè a dèHochrhybaan, wo d Benamsig vo dè Baanschtation i dè Blaanigsphasè no hèftig umschtrittè gsi isch, sogar übber d Bosition vo dè Ortsnämmè hèt mò sell Mòl imChläggi gschtrittè..
In Ort mit (aktuèll odder historisch) meerèrè Baanhööf bschtän dõdefür voschideni Möglichkeitè, Baanhööf unterschydlich z benamsè, nômlich nõch
èm voraagschtelltè Nammè vom Hauptort un èm nõchfolgendè Nammè vom Ortsdeil (in mengè Länder mit un in andrè Länder ooniBindeschtrich, z Dütschland immer mit Bindeschtrich,[3] i dè Schwiz immer ooni Bindeschtrich, ußer Nämmè i dè französischè Sprõch, wo immer mit Bindeschtrich gschribbè wörrèd.[4]) odder
nu d Nämmè vom Ortsdeil.
Strõßènämmè
Eigènämmè vo Yrichtungè odder Unternämmè, wo i dè Nöchi von èm Baanhof liget.
Nammè vo Persönlichkeitè.
Zaalè:
Nummeryrig vo dè Baanhööf. In è baar Länder, bsunders im Berych vo dè ehemõligèSowjetunion, sin d Baanhööf vo villnè Ortschaftè durchgängig nummeryrt (z. B. git s im YsèbaaknotèPensa füüf Baanhööf mit dè Bezeichnigè Penza I bis Penza V). D Nummeryrung sait dèby nüt übber d Art un Bedütung vo dè Baanhööf uus.
Benamsig vo dè Baanhööf nõch dèStrèggèkilometer, a dèmm si ligèd. Sell isch bsunders in Gegendè vobreitet, wo kei Sidlig i dè Nöchi isch.
suschtigi geographischè Nammè wiè Täler, Bärg usw.; z. B. dè Baanhof Drängedal a dè Harzquerbaan odder dè ehemõligeBaanhof Dorlesbach a dè württèbärgischè Südbaan, diè ebbèso wiè dè Baanhof im LièdAuf dè Schwäbischè Eisèbaanè voewigt isch.
Diè voantwortlichi Gsamtleitung vom Vokeers- un Bedrybsdiènscht isch i dè Hand vom „Baanhofsvorschtand“ glègè. Z Dütschland git s sebbi Fungtion sit Johrzeentè nimmi, in è baar andrè Länder isch si bis zu dè Uffdrènnig in Vokeer un Infraschtruktur blibbè. Wo sich d Fungtion vom Baanhofsvorschtand ghaaltè hèt, ghört si hüt i dè Regèl zu dè Infraschtruktur.
Bi dè dütschè Baanè isch dè „Baanhof“ einersits è Begrifflichkeit uss èm behördlichè Organisationsgefüèg. I sellèm Sinn isch dè „Baanhof“ alsDiènschtschtell è uumittelbariBundesbehördè, wo bedryblich zmeischt uss è baar „Baanhööf“ (im bedryblichè Sinn) bschtandè hèn. Sebbi Stell isch von èmDiènschtschtellèleiter gfüürt worrè, eimBeamtè meischtens im gehobenè Diènscht mit polizeilichè Befugniss. Insofèrn git s dè Begriff „Baanhof“ nõch dè Ufflösig vo dèDütschè Bundesbaan un dèDütschè Rychsbaan nu no im bedryblichè Sinn vo dèEBO. Kommerzielli, technischi un bedryblichi Uffgabè sin hüt in voschidenè Händ.
Einheitlich stòt dè Baanhof unter dè gsetzlichè Begrifflichkeit vo dèBaanaalaag, wo im Huusrächt von èm Infraschtrukturunternämmè unterschtòt. Bedryblich isch dè Baanhof zmeischt èZugmeldeschtell, wo nõch dè gsetzlichè Bschtimmungè toujours mit ènèm voantwortlichèFaardiènschtleiter bsetzt sy muè. Im Zùg vo dè technischè Entwicklig isch dè Faardiènschtleiter allerdings immer öfter nimmi vor Ort aazdrèffè, sondern reglèt dè Vokeer fèrngschtüèrèt als Mitarbeiter von èrèBedrybszentralè, als Zugleiter odder als Bedièner vo fèrngschtüertè Baanhööf.
Bahnhööf wörred nõch voschidènè Kriteriè unterschiddè worrè. Dezuè zellèd unter anderem iri Uffgaab un Fungtion, iri Laag im Netz, d Grundrissform odder diè bautechnischi Gschtaltung vo dè Gleis- un suschtigè Aalaagè.[5][6]
ÈnÈndbaanhof lyt am Ènd von èrèBaanschtreggi odder è baar Streggè.[5][6][7]Diè architektonischi Form odder witeri Eigèschaftè sin durch sellè Begriff nit feschtglait.
Èm Zwǜschèbaanhof isch è Bedrybsschtell an èrè durchgöngigè Baanschtreggi. Deilwys voschtòt mò unter èm Zwǜschèbaanhof nu ein, vo dèm keini witèrè Streggè abzwygèd,[5] deilwys wörd uff selli Unterscheidig vozichtet[7] bzw. zwǜschèeifachè Zwǜschèbaanhööf un Zwǜschèbaanhööf mit Streggèvozwygigè unterschiddè.[6]
In èm Drènnigsbaanhof zwygt mindeschtens ei Streggi ab, woby im Unterschyd zum Aaschlussbaanhof èn Übbergang vo Züüg vo dè eintè uff diè andri Streggi üblich isch, z. B.Essè Hbf,Baanhof Arth-Doldau,Innsbrugg Hbf.
Bhf. Aulèdorf im Johr 2011 mit Züüg vo drei voschidnè Gsellschaftè un Aaschlussbaanhööf links
Èn Aaschlussbaanhof isch èn Baanhof, wo vo einèrè Streggi (mindeschtens) ei witeri abzwygt, woby s (je nõch Definition) kein regèlmäßigè durchgängigè Zugvokeer git[5] (wa abber bedryblichi Vobindigè un Wagèübbergäng nit uusschlièßt) bzw. diè abzwygendi Streggi dütlich untergordnèt isch.[7]Deilwys wörd i dè Literadur au nit zwǜschè Aaschluss- un Drènnigsbaanhööf unterschiddè wärd.[6]
Von èm Chrützigsbaanhof schwätzt mò, wenn sich mindeschtens zwei Streggè in eim Baanhof chrützèd, z. B.Duisburch Hbf,Neuss Hbf. Wörd d Zaal vo dè Streggè, wo i eim Baanhof zämmèdrèffèd größer, wörd au d BezeichnigKnotèbaanhof vowendèt.
Èn seltènè Tǜp isch dè Berürungsbaanhof, wo sich zwei Streggè touchyrèd, ooni sich z chrützè, z. B.Baanhof Montabaur,Baanhof vo Landquart odder dèBaanhof Weida.[6][7] Deby cha s abber Gleisvobindungè zwǜschè dè Gleis vo beidnè Streggè gää.
In èm Kopfbaanhof odderSackbaanhof höred d Hauptgleis mit Stumpfgleis uff, è Durchfaart isch nit möglich. Hüüfig stòt s Empfangsgebäude am Gleisènd. Bsunders bi historisch älterè Bautè folgt am Gleisènd dè Gleiswechsel odder èDrèèschiibè, um Drybfaarzüüg a s andere Ènd vo irèm Zug umsetzè z chönnè..
Umgangsschprõchlich wörred d BegriffKopfbaanhof unÈndbaanhof oft sǜnonǜm bruucht. S git abber Unterschyd. S chönnèd ÈndbaanhöÖf au in Durchgangsform baut sy, öppè bi nèrè blaantè Streggèvolängerung. Umkeert cha s au Zwǜschèbaanhööf in Kopfform baut sy, oppè bi mengèSpitzkeerè.
Diè hüüfigschti Baanhofsbauart isch dè Durchgangsbaanhof. Dõdeby laufèd d Hauptgleis von einer odder meerèrè durchgehende Streggè vom Bahnhofsgländ, erhaaltèd dört Gleisvobindungè un erwiterèd sich gegebenèfalls durch zuèsätzlichi Baanhofsgleis, z. B.Wupperdal Hbf,Bärn HB. SEG lyt meischtens sitlich zum Gleisfäld.
Dunnelbaanhööf ligèd vollschtändig unterirdisch. Meischtens handlèt s sich um eifachi Durchgangsbaanhööf odder quasi unterirdischi Durmbaanhöäf, wenn si meereri Dunnelschtreggè vobindè, z. B. d S-BaanhööfBahnhof Frankfurt (Main) Konschtablerwache unZüri Stèttbach.
Eilguètbaanhof, diè Dütsch Rychsbaan, in irer Aafangszit au diè Dütsch Bundesbaan sowiè anderi Ysèbaanè z. B. z Frankrych un Italiè hèn èn Eilguèt- odder Exprèssguètnetz unterhaaltè, für des eigeni Baanhööf odder Baanhofsdeile bruucht worrè sin. Byschpillswys sin d Baanschteig 12–14 imKarlsruèr Hauptbaanhof anschtell von èrè Eilguètabfèrtigung entschtandè.
Übbergabebaanhof – èn Baanhof, i dèm Güèterzüüg odder Wagègruppè an èn andrè Güètervokeersbedryber übbergää wörrèd.
Fäärbaanhof, a dè Küschtè von èm Fluss, ènèm See odder ènèm Meer, wo uumittelbar in èn Fääraaleger übbergòt, demit Ysèbaafaarzüüg uff d Ysèbaafäärè ufffaarè un übbergsetzt wörrè chönnèd; Byschpill:Baanhof Puttgardè,Messina
Baanhofsaalagè chönned uss mengè Deil mit unterschydlichè Fungtionè zämmègsetzt sy: so ligèd z. B. Güèter- odder Abschtellbaanhööf bi chlynè un mittlerè Baanhööf meischtens uumittelbar nebbè odder au hüüfig dirèkt hinter m Personèbaanhof. Vill größerè un mengè mittlerè Baanhööf hèn zuèsätzlich èBw. I dè gröschtè Ysèbaankomplèx sin oft meereri Baanhööf mit unterschydlichè Fungtionè drènnt vonènand aaglait, zum Byschpill inMonnèm dèHauptbaanhof un dèRangyrbaanhof.
I dè Aafangsjohr vo dè Ysèbaa sin Baanhööf zDütschland hüüfig a großè Flüss aaglait worrè, um dè Baantransport mit èm guèt uusbautè Flusstransportvokeer z vobindè. Nõchdèmm diè èrschtè Knotèpüngt vo dè Ysèbaanè entschtandè sin, isch d Forderung nõch dèBrojèktyrung vo dè Bahnhöööf unterlogistischè Gsichtspüngt gschtellt worrè. DèIngenieur un Dirèktor vo dèsächsischè YsèbaavowaltigMax Maria vo Wèber hèt dezuè diè èrschtè vobindlichè Reglè uffgschtellt, wo spôter allgemein anerkannt worrè sin.
Baanhof Bayrisch Ysèschtei: Diè unterschydlichi Gschtaltung vo dè Empfangsgebäude vowyst uff diè beidè Eigètümer un diè dört volaufende Gränz zwǜschè Dütschland (hinnè) un Tschechiè (vornè).
In èm Gmeinschaftsbaanhof drifft dInfraschtruktur von è baarYsebaaschtrukturunternämmè uffènand. È baarGränzbaanhööf sin Gmeinschaftsbaanhööf. Entwedder wörred d Aalaagè gmeinsam bruucht odder jeddès Unternämmè hèt – ganz odder deilwys – eigeni Aalaagè, wo uusschlièßlich von èm bruucht wörred. È bsunders ydruggsvolls Byschpill für èn Gmeinschaftsbahahof isch dè Baanhof z Bayrisch Ysèschtein, wo s Empfangsgebäude durch dStaatsgränz i dè Mitti deilt isch.
Èn Spurwechselbaanhof bschtòt i dè Regèl uss zwei Baanhööf odder Baanhofsdeil mit Gleis vo voschidnèSpurwittè. Dört müèn Reisende entwedder umschtygè un d Fracht umgladè wörrè odder s bschtòt d Möglichkeit, Faarzüügumzschpurè. Syschpill für èn Spurwechselbaanhof mit Umschtygè isch dèBaanhof Solethurn, wo sich è baar Normalschputschtreggè, vo allem dJurasüdfuèsslinniè mit dè Schmalschpurschtreggi vo dèRBS drôffèd. Byschpill für Umschpurbaanhööf: sinBrest Passaschyrski, Byschpill für èn Umladebaanhof ischGalați Transbordare(wörtlichi hochalemannischi Übbersetzig: Umladdè) zRumäniè.
In èm Sischteemwechselbaanhof wechslèt dStròmvosorgig für elegtrischiDrybfaarzüüg (Sischteemdrènnschtellè). Wörd keiMeesischteemfaarzüüg ygsetzt, muè dõ für d Witerfaart d Beschpannig vom Zùg gwechslèt wörrè. Oft handlèt s sich um ènGränzbaanhof. Byschpill für èn söttigè Sischteemwechselbaanhof isch d Station Brennero/Brènner uff dèBrènnerbaan a dè Gränz zwǜschè Öschterrych un Italiè.
S ehemòlige Empfangsgebäude vom Baanhof Seidingschtadt vo 1888, hpt Heimetmuseum.
Nit, wènnig odder kaum bruuchti Baanhofsbautè wörred sit Mitti dè 1990er Johr alsKulturbaanhof (KuBa) bruucht. In eim wörred Uusschtellungè, Theaterufffürungè odder Film zeigt, Büècher vodlèènt, Esskultur zelebryrt, Künschtler Ateliees zur Vofüègig gschtellt, Initiativè/Vorein, Diskothekè unterbrocht. Oft stôn selli Gebäude unterDenkmòlschutz.
È aalts Baanhofsgebäude vo dèPrinz-Willèm-Ysebaan, zwǜschè Velbert-Nevigè un Wupperdal-Voowinkel a dè ehemòligè Spitzkeeri, benamstKopfschtation
Baanhööf sin für dè Bedryb von èrè Ysèbaan sofort notwèndig gsi, well d Faarzüüg abgschtellt wörred – dõhèr diè dütsch Bezeichnig:Baan-Hof –, Züüg bildet un Reisendè un Güèter è Glegèheit botè wörrè muè, dè Zug z erreichè. Èrschti Vorbilder sin hysichtlich dèEG d Relaisschtationè vom Poschtvokeer gsi, wo ebbèfalls Warterüüm un Faarschy-UusgabÈ behèrbärgt hèn. Well Züüg abber länger als Postkutschè gsi sin un d Zaal vo dè Reisendè höcher gsi isch, sin baldBaanschteig, Baanschteigübberdachungè un – vo allem i dè großèEndbaanhööf – Baanschteighallè dezuè chò.
Well i dè Aafangszit vo dè Ysèbaa s reisende Publikum mit dè neuè Technig no nit vodraut gsi isch un derrè iri Gfòòrè unterschätzt hèn – odder d Ysèbaavowaltungè zmindescht dèvò uusgangè sin – isch dè Kontagt zwǜschè dè Reisendè un èm Zug strèng reglementyrt gsi: Passagyr hèn dè Baanschteig èrscht bedrèttè dürfè, wenn dè Zug dört zum Stòò chò isch. Letschti Relikt vo sèllèrè Reisendèsicherig sin diè – z Dütschland – èrscht i dè 1970er Johr abgschafftèBaanschteigschpèrrè gsi. Witer sin diè Reisendè, bevor dè Zug sich in Bewegung gsetzt hèt, i d Wägè ygschperrt worrè. ZÄngland lôn sich deilwys hüt no d Dürè vo dè Ysèbaawägè vo innè nit uffmachè (mô muè vill mee s Fenschter uffmachè, um diè ußè aabrochti Dürèfallè abbè z druggè. Nõch èmYsèbaauufall z Versailles am 8. Mai 1842, bi dèmm s übber 50 Doti gää hèt, well d Bassagyr sich sèlbscht nimmi us èm brènnendè Zug hèn chönnè befreiè, isch scho gly dõdruff vozichtet worrè. Diè baulichè Maßnaamè, èn möglichscht strèngè Uusschluss vo Nichtberechtigtè bim Bedrèttè vom Baanhofsgländ, sin abber bibhaaltè worrè. Z Syriè wörd z. B. no hüt au jeddè neu baute Baanhof vo èrè Muèr umgää un d Y- un Uusfaargleis durch voschlièßbari Dor gsicherèt. D Baanhofsbautè uss dè allerèrschtè Johr vo dè Ysèbaa sin vorrangig a technischè Notwendigkeitè orièntyrt un oft bscheidè dimensionyrt un uusgfüürt worrè. È Byschpill defür sin diè witeschtgehend uss Holz bautè Empfangsaalaagè vo dèBayrischè Ludwigsbaan, diè èrscht dütsch Ysèbaa, wo voNürnbärch uffFürth gangè isch. Empfangsgebäude vo sèllèrè Streggi sin nit erhaaltè blibbè.
Der ersteBaanhof Hamburch-Altona, Strõßèsitè. S halbchreisförmigi Bortal füürt zuè nèrè Drèèschiibè vor èm Baanhof zum Umkeerè vo dè ygfaarenè LokÈrschtè Baanhof Hamburch-Altona. Diè mittlerè Gleis zum Keerè vo dè Lokomotyv; Baanschteiggleis un Baanschteig sin übberdacht
S Empfangsgebäude (EG) von èm Baanhof isch allerdings dè repräsentativschte un gegèübber dè Öffentlichkeit un dè Bassagyr dè publikumswǜrksamschte Ort für d Sèlbschtdarschtellung vo dè Ysèbaagsellschaftè gsi. Dõdezuè isch chò, dass d Ysèbaa i sellèrè Zit dè Fortschritt sǜmbolisyrt hèt un èn großè wǜrtschaftlichè Erfolg gsi isch. Dõrum sin dört, wo è größeri Öffentlichkeit z erwartè gsi isch, i dè zweitè Phasè vom Baanhofsbau (ca. 1850–1880) hoch repräsentativi EG gschaffè worrè, zum Deil au mit Sonderyrichtungè, wiè gsondertè Warteberych fürHögschsti un Allerhögschsti Hèrrschaftè (Fürschtèbaanhof). Abber au d EG vo dèProvinzbaanhööf sin uffwändig gschtaaltet worrè. Tǜpischs Byschpill vo sellèrè zweitè Phasè isch dè èrscht Baanhof vo dèLudwig-Süd-Nord-Baan z Nürnbärch gsi, wo dè zweit Baanhof z Nürnbärch gsi isch, wo im,neugotischè Styl baut worrè isch odder s aalte, spôter a andrer Stell widder uffbaute EG zWürzburch. È no bedribbènè Großbaanhof i sellèrè Zit isch dèHauptbaanhof z Augschburg.
Dè zuènèmmende Baanvokeer hèt d Dimensionè vo dè i dè Mitti vom 19. Johrhundert entschtandenè Baanaalaagè schu am Ènd vom Johrhundert uusgschppft. Dõdezuè isch chò, dass i sèllèrè Zit diè städtischè Zentrè brutal stark expandyrt hèn un dört diè aaltè Baanaalaagè, wo urschprünglich am Rand vom Stadtzèntrum baut worrè sin, zuè nèmstädtebaulichè Hindernis worrè sin, well d Städt eifach drübber durrè gwachsè sin. Sèllèwäg sin entwedder nu d EG ersetzt worrè (z. B. inNürnbärger Hauptbaanhof 1906 – drittè Nürnbärger Baanhof) odedr abber dè ganz Baanhof a dè (dömòligè) Stadtrand volait worrè isch: dèFrankfort Hbf., dèWysbadner Hauptbaanhof, dèBhf. Hamburch-Altona odder dèKarlsruèr Hauptbaanhof. È dritti Möglichkeit isch gsi, dass Baanhööf (einschtmòls) unterschydlichi Baangsellschaftè in eim zämmègfasst hèn (Leepzisch Hbf.,Darmschtadt Hauptbaanhof).
Uffgrund vo dè i sellèm Zitruum uffkeimendè Konkurrènz zum Ysèbaavokeer isch d Gschtaaltig vo dè Baanhoöf nu uff Yschparungè im Bedryb grichtet gsi. Dõdezuè hèt vo allem s Bsitigè vo dèKopfbaanhööf, wo bi schnèllè wörrendem Vokeer un dè Umschtellig uff lang laufendi elegtrischi un diseldribbèni Loks zuènèmmend è bedryblichs Hindernis dargschtellt hèn. Asè sin vor allem nõch èmZweitè Wältchrièg zaalrychi Kopfbaanhööf durch Neubautè ersetzt worrè: Selli Tendènz hèt sich bimKèmptner Hbf.,Heidelbärger Hbf. odderBraunschweiger Hauptbaanhof fortgsetzt, è Tendènz, wo sich witer fortgsetzt hèt (Miltèbärg Hbf. odderHbf. Ludwigshaffè) un sich bis hüt fortsetzt (Brojèkt 21, drunter byschpillswysStuègètt 21 odderLindau 21).
D Johrzeent nõch èm Zweitè Wältchrièg hèn deshalb für d Baanhofskultur meischtens Zruggbauè bedütet, zum Deil au eifach Vofall. Dõdezuè sin a mengè Stellè Neubautè vo frõgwürdiger architegtonischer, baulicher odder vokeerlicher Qualidät (z. B.Baanhof Kassel-Wilhelmshöchi) entschtandè, mit dè historischè Gebäude dõgegè isch lièblos umgangè worrè. So isch byschpillswys i dè Gleishallè vom Hauptbaanhof vo Frankfort am Main 60 Jahre lang diè provisorischi, chriègsbedingt entschtandeni Brèttervokleidig vo dè halbè Dachflächi erhaaltè blibbè. Graad i dè Flächi sin en Huufè Baanhööf nõch dè Streggèuffgaab mee un mee volotterèt, d Empfangsgebäude oft au a dè nò betribbènè Streggè.
Zämmè mit dè schlychend aufchommèdè Erkènntnis, dass d Vonõchlässigung vo dè Ysèbaan vokehrsbolitisch nit optimal isch, hèt sich im letschtè Virtel vom 20. Johrhundert auch widder s Intresse a dè Baanhööf voschtärkt. Neubautè vo größerè Baanhööf hèt s zwar nu wènnigè gää un si sin meischtens a dè neuè Streggè vomHochgschwindigkeitsvokeer odder a Flughäffè baut worrè. Voeinzelt sin Baanhööf au durch Neubau gringfüègig volegt worrè. Hüüfiger sin Ersatzbautè a dè Stell vo aalter EG, hüüfig unter Ybezèhig vo dè historischè Bausubschtanz. Diè mit Abschtand hüüfigschti Baumaßnaam isch d Grundsanyrig vo historischeè Baanhööf, meischtens unter völliger Entkèrnung, wa mit èm Neubau voglychbar isch. Nõch Johrzeent vo dè Unterfinanzyrung isch ab öppè 1990 in zaalrychè Länder è byschpilllosi Reiè vo Chraftäkt unternõ worrè, um dè Inveschtitionsrüggschtau z besitigè.
Bi Neubautè odder Sanyrungè wörred in Empfangsgebäude fascht immer großi Vomarktungsflächè gschaffè. Großi Empfangsgebäude fungyrèd für iri Bedryber hüt vo allem als Gèldquällè in Form von èrè Gewerbeimmobiliè, wènniger als Vokeersschtation.
D Entwicklig i dè Flächi isch vo Rationalisyrungsmaßnaamè brägt. Gleisaalaagè vo villnè Baanhööf sin stark zruggbaut worrè un dõdebi au Baanhööf zuèHaltepüngt abbègschtuft worrè. D Besetzig vo Baanhööf mit Personal hèt grossflächig durch dè Aaschluss vo dè Baanhööf a zèntral gschtüèrtiElegtronischi Stellwärch uffghört. Faarkartè wörred oftmòls uusschlièßlich a Automatè vokauft. Sit è baar Johr findet dè nägscht Schritt im Abschtoßè vo dè Baanhööf durch d DB statt, i dèmm mit Flyß Baanhofgebäude a Brivatlüt vokauft wörred, sèll driftt inzwǜschè (Stand: 2015) nit nu chlyniBrovinzbaahnööf, sondern auch EG vo mittlerè, mitunter au vo Knotèbaanhööf, wiè byschpillswys dèBaanhof vo Immèdingè,[9] èn Baanknotè, wo a zwei Hauptschtreggè, dèDonaudalbaan un dèSchwarzwaldbahn, un èrè Nèbbèschtreggi, dèAitrachdalbaan, lyt.
Uff dè andrè Sitè wörred au un graad i dè Flächi mit enormem Uffwand Baanhööf sanyrt. Dõdeby wörred Baanschteig uff Standardhöchi brocht, um dè niveauglyche Yschtyg z ermöglichè, Uffzüüg oder Flachrampè wörred baut, um d Baanschteigbarrièrefrei zuègänglich z gschtaaltè, un wo s höhèglychi Baanübbergäng git, wo dè Strõßèvokeer behinderèd, wörred Unterfüürungè blaant un baut.
dèBaanhof Shimjuku zTokio gildèt als dè vo Faargäscht meischtfrequèntyrte Baanhof vo dè Wält, desèll isch braktisch èn reinè Pendlerbaanhof mit däglich 1 bis 4 Millionè Bassagyr.
Züri HB gildèt als dè vo Züüg meischtfrequèntyrte Baanhof vo dè Wält, wo Übber 2900 Züüg dè Baanhof däglich bassyrèd.
Sit 13. Dezembèr 2009 zugunschtè vom Bau vom neuèHauptbaanhof deilwys zuègmacht/abdrait. Hèt je 9 Gleis in zwei Kopfbaanhööf, 2 S-Baangleis unterirdisch. Wôrend dè Umbau 13 Gleis, devò witerhy 2 S-Baan-Gleis unterirdisch. Nõch Inbedrybnaam vom Hauptbaanhof (12 Baan- un 2 U-Baan-Gleis) ab 2012 vollschtändigs Zuèmachè.
„Auf einer Spazierfahrt, bei der man nach Belieben aussteigen kann, gibt es keine Ankunft, bei der Eisenbahnfahrt aber wird der Unterschied von Ankunft und Abfahrt geheimnisvoll schematisiert durch eine Operation, die sich in den Bahnhöfen, diesen ganz besonderen Stätten, vollzieht, die sozusagen kein Teil der Stadt sind und doch die Essenz ihrer Persönlichkeit so deutlich enthalten wie sie auf dem Signalschild ihren Namen tragen.“
Otto Blum:Personen- und Güterbahnhöfe. Zweiti neubearbèteti Ufflaag vomKurt Leibbrand. Springer-Volaag, Bèrlin/Göttingè/Heidelbärg, 1961. (= Handbuèch für Bauingenieurwesè)
Berthold Grau:Bahnhofsgestaltung. Bände 1 und 2. Transpress VEB Volaag für Vokeerswesè, Bèrlin (Oscht) 1968.
Mihály Kubinszky:Bahnhöfe Europas. Ihre Geschichte, Kunst und Technik. Stuègètt: Franckh'sche Volaagshandlig, 1969; Neuufflaag ebd.: Kosmos Volaags-GmbH, 1982,ISBN 978-3-440-03642-6.
Bahnhöfe. Münchè: GeraNova Volaag. (= Bahn Extra Nr. 53: 4/2001 Auguscht/Septembèr).
Erich Preuss (Hrsg.):Das große Archiv der deutschen Bahnhöfe. GeraNova Zitschriftè-Volaag, Münchè.Loseblattuusgaab.ISSN 0949-2127
Erich Preuß:Asè fungtionyrt è Baanhof. Transpress, Stuègètt 2009,ISBN 978-3-613-71371-0,S.143.
Clemens Niedenthal, Christina Gräwe, Tim Lehmann:Bahnhöfe in Deutschland. Moderne städtische Zentren. Hrsg.: Clemens Niedenthal. JOVIS Volaag, Bèrlin 2008,ISBN 978-3-939633-47-1 (zweischprõchig dütsch/änglisch; Vorwort: Norman Foster).
↑Betriebsvorschrift der ÖBB (DV V3): § 2 Begriffe (1) (a)
↑So lutet Art. 23 vomYsèbaagsetz, diè èrscht Stell, wo sell Wort uffdaucht: „S Ysèbaaunternämmè cha Vorschriftè übber d Benützung vo Bahnhofgebièt erlõ, um dè ordnungsgmäße Bedryb z gwôrleischtè.“ D Ysebaavoorning (EBV, SR 742.141.1) vowendet nu dè eBegriff Station, z. B. inArt. 18, „Raum für Reisendi in Stationè“ un5. Abschnitt: Stationè, ooni abber dè Begriff nöcher z definyrè. SPersonèbeförderungsgsetz un sini Voordnung vowendèt dè Begriff Stationen für kommerzielle Haltepunkte und sagt in Art. 2, „In diesem Gesetz … gelten als:Stationen: auch Bahnhöfe, Haltestellen, Schiffs- und Seilbahnstationen; …“. Die Verordnung über die geografischen Namen (GeoNV, SR 510.625) definyrt in Art. 3 dè Begriff „Stationè: Baanhööf, Stationè, yschlièßlich Dal-, Bärg- un Zwǜschèstationè, sowiè Halteschtellè bi allnè regelmäßigè Faartè, wo d! Personèbeförderuig diènèd, gmäss Artikel 1 Absatz 2 vo dè Faarblaanvoordnung vom 25. Novembèr 1998“.
↑7,07,17,27,3Jörn Pachl,Systemtechnik des Schienenverkehrs, Glossar,digitali Fassig (Memento vom 27. Juni 2015 imInternet Archive) im Glossar vo dè Sischteemtechnig vom Schinnèvokeer, abgruèfè am 16.Februar 2014
↑Bahnhof jetzt ohne Warteraum (Memento vom 6. März 2016 imInternet Archive) Artikel us èm Südkuryr vom 24. Dezember 2014, wo dè Brivatbsitz vom Immèdinger nèbbèby erwäänt wörd
.jpg)
.jpg)
