| Avenches | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Waadt (VD) |
| Bezirk: | Broye-Vullyw |
| BFS-Nr.: | 5451i1f3f4 |
| Poschtleitzahl: | 1580 |
| UN/LOCODE: | CH AVE |
| Koordinate: | 569656 / 19217546.8800017.040561480Koordinate:46° 52′ 48″ N,7° 2′ 26″ O; CH1903: 569656 / 192175 |
| Höchi: | 480 m ü. M. |
| Flächi: | 19,46 km² |
| Iiwohner: | 4685(31. Dezämber 2022)[1] |
| Website: | www.avenches.ch |
.jpg) s Stedtli Aventso | |
| Charte | |
 | |
Avenches ([avɑ̃ʃ]), iihaimisch ufArpitanischAventso ([aˈvɛ̃tsu]),[2] tütschWiflisburg oderWifflisburg, isch epolitischi Gmaind imBezirkBroye-Vully imWaadtland. Zu de Gmaind ghört au de Ort Donatyre, wo bis em 1. Juli 2006 en aigni Gmaind gsii isch.
De Ort (galloromanisch:Aventicum, 1518:Avenche) isch binennt nochem Name vo de QuelleAventia (ie. H2euentiH2 »Quelle«). I de Römerzit isch die Quelle as d Göttindea Aventia vereert wore[3]. Im Mittelalter het de Ort auWiflisburg (1266:Wibilsburg; 1302:Wipelspurg) ghaisse, en Name wo Iigang i di nordischi Heldesaag gfunde het: D Söö vom Ragnarr Lodbrok hend wo si gege Rom zoge sind i de Alpe Vífilsborg plünderet.
S Städtli Avenches (480 m ü. M.) lit wenig südlich vomMurtesee zwüschetMurte undPayerne ufeme Höger zmitzt ide Ebeni vo de Broye, wo in Murtesee ine flüüsst. De nördlich Tail vo de Gmaind ghört zu de fruchtbare Broyeebeni und wert landwertschaftlich intensiv gnutzt, de südlich Tail isch hügelig. De höchst Punkt mit 630 m.ü.M. isch de Bois de Châtel. Im Norde goot Gmaind bis an Murtesee ane. Di gsamt Gmaindflächi vo 17,5 km² werd zu 70% landwertschaftlich bruucht, 15% sind biwaldet wäred d Sidlige 14% iinemet (1997).
Quälle: Bundesamt für Statistik 2005[4]
| Johr | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 |
| Avenches | 1637 | 1756 | 1819 | 1781 | 1846 | 1952 | 1800 | 1724 |
| Donatyre | 198 | 179 | 160 | 153 | 175 | 148 | 127 | 157 |
| Oleyres | 338 | 317 | 333 | 314 | 294 | 283 | 263 | 230 |
| Johr | 1930 | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
| Avenches | 1604 | 1565 | 1717 | 1776 | 2235 | 2177 | 2505 | 2544 |
| Donatyre | 145 | 138 | 148 | 119 | 106 | 101 | 123 | 127 |
| Oleyres | 235 | 220 | 219 | 179 | 174 | 185 | 225 | 223 |
Vo de 2753 Iiwoner (Endi 2006) vo de Gmaind redet drai ViertelFranzösisch, en Achtel Tütsch und fast 6 %Portugiesisch. Je öppe 45 % sind Katholike bzw. Reformierti. De Uusländeraatail isch 2010 bi 31,3 % gläge.[5]
I deLatène-Zitt het d Geged zum Cherngibiet vo deHelvetier zellt, wo im 1.Jh.v. Chr. ufem Bois de Châtel eOppidum baut hend, vermuetli as Noofolger vom wichtige Oppidum ufem binochbuurteMont Vully, wo d Helvetier bim gschitrete Uuszug usem Land abebrennt gha hend.
NochdemRömer d Helvetier underworfe hend, hends de Ort wege sinere Laag zum Vorort bestimmt und ere de NameCivitas Helvetiorum ggee. Si hend abem Joor 12 v. Chr. afange de Ort uusbaue, wo denn langsam zunere Stadt anegwachsen isch. De Kaiser Vespasian het d Erlaubnis ggee, e Muur um d Stadt z baue und ere de stolzi NameColonia Pia Flavia Constans Emerita Helvetiorum fœderata verlait. D Stadt isch noch römischem Vorbild miteme rechteggige Stroossemuster baut wore, het Bäder, Tempel, e Theater und en Amphitheater ghaa. De Cigogner-Tempel - so gnennt well uf de Süüle obe Störch gnistet hend - isch as wichtigste Tempel vo de Stadt vermuetli imCaturix gwidmet gsii. D Verfassig vo Aventicum isch die vonere römische Kolonii gsii. Di iihaimisch Bivölkerig het aber ersch im 3. Joorhundert s römische Bürgerrecht öbercho. Aventicum het i sinere Blüeti guet 20 Tuusig Iiwoner ghaa.
Ane 259/60 hend dAlemane Aventicum plünderet, doch het d Stadt sich chöne guet erhole und ufem Bois de Châtel isch zum Schutz vom Volch e Kastell baut wore. Aber ane 354 hend d Alemanne d Stadt definitif abegmacht und d Bivölkerg het sich den uf de Höger am südliche Stadtrand zruggzoge. Nochdem d Zitte wider rüebiger wore sind, isch i de Ebeni une nomol e bifestigti Stadt baut wore und isch denn au Sitz vomene Bischof gsii, mit mindestens zwoo Cherche: Saint-Martin und Saint-Symphorien. Nochdem de Bischof Marius i de 2. Hälfti vom 6. Joorhundert de Bischofssitz ufLosann verlait het, isch d Römerstadt endgültig uufgee wore und d Ruine sind as Staibruch bruucht wore.
Ane 1074 het denn de Losanner Bischof Burkhard vo Oltige ufem Höger s hütige Städtli gründet und mitere Ringmuur umgee. Ane 1259 het de Ort denn Stadtrecht öbercho. Nochdem d Berner 1536 s Waadtland eroberet hend, isch d Stadt Sitz vode Landvogtai Avenches wore. Wäred deHelvetik het Avenches zum Kantoo Friburg ghört und isch ane 1803 dur dMediationsverfassig schlussendli uf aigne Wunsch zum noi gschaffne Kantoo Waadt choo.
Im 19. Joorhundert het z Avenches e grösserijüdischi Gmainschaft glebt, wo usemElsass iigwanderet isch. Si hend vo de Ufzucht vo Ross glebt und 1865 en aigni Synagoge baut. Us wertschaftlichi Gründ sind si aber ab Endi 19. Joorhundert i grössiri Stedt züglet und d Syngagoge isch ane 1954 abgrisse wore. E Tafle am Platz und eDavidstern ufem Tour de Vully erinneret no a di Gmainschaft.
Vo 1910 bis 1921 isch nördlich vo de Stadt e Flugplatz gsii, wo im Erste Weltchrieg vom Militär bruucht woren isch.
Bi de Nationalrotswahle 2011 het s das Ergebnis gää:BDP 1,4 %,CVP 3,1 %,FDP 17,2 %,GLP 6,3 %,GP 6,0 %,SP 27,8 %,SVP 23,8 %, Suschtigi 5,7 %.
Dr Burgermaischter vu Avenches isch dr Daniel Trolliet (Stand Merz 2014).
D Arbetslosigkait isch anne 2011 bi 5,1 % gläge.[5]
Commons: Avenches – Sammlig vo Multimediadateie
