De BegrìffÖöstriichisch-Ungarische Ussgliich (ùfUngarisch(Osztrák-magyar) kiegyezés) fasst d'Verhandlige ùn Abchomme zwüscheUngarn ùn em Oberhaupt vùm HuusHabsburg, em Franz Joseph I., zämme. Fǜr Ungarn hät säll hauptsächlig vier Gsetz bedüttet, die sìn am 20. Mèrz 1867 vù de Ungarische Nationalversammlig, wùù e Monet devoor bildet worre-n-isch, aaerkännt worre. Fǜr d'Gültigkeit isch abber e Züestìmmig vùm Franz Joseph I. nootwändig gsìì, wùù ìm Gegezùùg vù de Ungare verlangt hät, dass si en zùm Chönig chröne. D'Chrönig hät am 8. Juli 1867 ìn de Mátyás-Chirch z Buda (hǜttBudapest) stattgfunde; sinni Frau Elisabeth isch als reini Geeste au chröönt worre. Am 28. Juli 1867 hät de Franz Joseph d'Gsetz vùm Ussgliich akzeptiert, wùùdurch diÖöstriichisch-Ungarischi Monarchi entstande-n-isch. Sälli Monarchi hät's bìs zùm Änd vùmÈrschte Wältchrieg gee.
Ungreimtheite zwüsche de Indrässe vùÖöstriich ùn Ungarn hät's zùm èrschte Mool 1848/49 gee, wùù diUngarischi Rèvolution ussbroche-n-isch. Di ungarische Wìderständler sìn vù de ööstriichische Soldate mìt de Understǜtzig vùm rùssische Zaar nìdergschlaa worre ùn hän ihri Waffe am 13. August 1849 z Világos abglègt. D'Zitt, wùù doo drùf gfolgt isch, wird „Neoabsolutismùs“ gnännt.
Dää isch bräägt vù Nötigung ùn Rache am ungarische Volch vù ööstriichischer Sitte, zèrscht under de Schräckenshèrrschaft vùm von Haynau (1849-51), deno under sinnem Noochfolger Alexander Bach (1851-59), wùù de Zendralisierigsbrozäss gfördert hät. Es hät Ǜbberwachig durch de Staat ùn Zensur gee ùn obwohl de Franz Joseph e baar Errungeschafte vù de Ungare ìn de Rèvolution (Abschaffig vù me-ne Deil Stüre) akzeptiert hät, hät d'Wirtschaft kei nännenswärti Entwìcklig zeigt.
De Franz Joseph hät iigseh, dass er die Verhältnìss nìt hät chönne halte, ùn hät de Bach abgsetzt. Er hät jetz versüecht, d'Züeständ z verbessere; e èrschte Schrìtt hät doodebii s Oktoberdiplom daargstellt, wùù am 20. Oktober 1860 usegee worre-n-isch ùn d'Rùckchèhr vù de ungarische Nationalversammlig züegloo hät. Gfolgt isch am 26. Feebruar 1861 s Feebruarpatänt; des hät e Chammere voorgseh, wùù hät solle ǜbber de regionale Regierige stoh, di ungarischi Nationalversammlig hät's abber abglehnt. Deno hät de Franz Joseph e Ǜbbergangslösig iigfiehrt mìt em Schmerling (1861-65) als Ùsseminister. Under sinner Hand hät sich d'Situation entspannt ùn de ungarisch Adel hät sinni Glägeheit gseh zùm handle. An Oostere 1865 hät de Ferenc Deák d'Bereitschaft zù Verhandlige bekanntgee; de Franz Joseph hät de Schmerling abgsetzt ùn d'Verhandlige ùfgnùù. DeDüttsch Chrieg ùn di demìt verbundeni Nìderlaag vù Ööstriich gegePreuße hän d'Position vù Ööstriich gschwächt ùn doodemìt zù de Usebildig vùm Ussgliich biidrage.
.jpg)
De Chrieg hät d'Verhandlige bschleunigt ùn bìs Sùmmer 1867 sìn d'Abchomme festglègt gsìì. De Franz Joseph isch vù neuem chröönt worre ùn hät de Gyula Andrássy zùm Ùsseminister ernännt ùn em de Ùfdraag gee, e Regierig z organisiere. Zwaar isch Ungarn durch de Ussgliich nìt völlig unabhängig vù Ööstriich gsìì, es isch abber e Kumbromìss gfunde worre.
Doo di wichtigste Pünkt vùm Abchomme:
Nooch dèrre Regelig vù de Verhältnìss zwüsche Ööstriich ùn Ungarn isch au s Thema vù de eethnische Minderheite ìnnerhalb vù Ungarn ùfchùù:
Näbe de ìnnebolitische Unabhängigkeit vù Ungarn ùn der Autonomii vù Kroatie hät de ööstriichisch-ungarisch Ussgliich au fǜr rund 50 rèlativ frììdligi Johr gsorgt. Er hät di Ööstriichisch-Ungarischi Monarchi vürebrocht, wùù sich Ungarn wirtschaftlig viil witterentwìckelt hät.
Der Uusgliich zwüschend Ungarn und Kroatie hät aber nöd würkli funktioniert, und überhaupt isch Ungarn i sim Innere starch zäntralistisch gsii und hät ali Minderheite wele assimiliere.
Mit de Ziit händ au d Tscheche und Pole en Uusgliich mit Ööschtriich gwünscht, aber dèè isch nie zstand choo.
 | Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vudere Version vum Artikel „Kiegyezés“ vu de ungarische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione ischdo z finde. |
