| Maroela | |
|---|---|
 | |
Wetenskaplike klassifikasie | |
| Domein: | Eukaryota |
| Koninkryk: | Plantae |
| Klade: | Tracheofiete |
| Klade: | Angiospermae |
| Klade: | Eudicots |
| Klade: | Rosids |
| Orde: | Sapindales |
| Familie: | Anacardiaceae |
| Genus: | Sclerocarya |
| Spesie: | S. birrea |
| Binomiale naam | |
| Sclerocarya birrea (A. Rich.) Hochst. | |
| Sinonieme | |
Poupartia birrea(A. Rich.) Aubrév | |
Diemaroela (Sclerocarya birrea (A. Rich.) Hochst) is 'n medium-grootboom wat inheems is aan die miombo bosveld vanSuider-Afrika en die Sudano-Sahelianreeks vanWes-Afrika. Dis 'n enkelstam-boom met 'n wye kroon en kenmerkende grysbas. Die maroela groei tot 18 m hoog en word meestal aangetref in oop bosveld. Dievrug van die maroela word gebruik in die bekendeAmarulalikeur. Die bome word nie gekweek nie; die vrugte word van wilde bome geoes. Die vrug het 'n ligte geel skil, wit vleis ryk aan vitamien C, en 'n groot pit. Dit is sappig wanneer dit geëet word. Maroelas behoort tot die plantfamilieAnacardiaceae. Die boom se FSA-nommer is 360.[2]
Die maroelaboom behoort tot dieselfde familie as die mangoboom (Anacardiaceae). Die boom is inheems in Suid-Afrika, waar dit algemeen inKwaZulu-Natal enGauteng aangetref word, maar dit kom ook in groot dele in die res vanAfrika voor, te wete inMosambiek enZimbabwe en so ver noord asEthiopië en dieSoedan. Die boom se vrug is soet en vrank en kan gebruik word vir die maak vankonfyt of gefermenteerde drank.Bobbejane,ape enolifante eet die vrugte graag.
Maroelabome word gewoonlik in warm dele en in sand- of leemgrond aangetref. Die boom is 9 tot 20 m hoog en het 'n ronde, blougroen kruin. Die stam is regop en die bas gryserig.
Daar is 3 tot 4 paar saamgestelde blare en ’n terminale blaar word aan die takkies gedra. Die blare is glad en ovaalvormig, loop spits af in ’n afgestompte punt en is donkerder aan die bokant. Die blomme is meestal eenslagtig en onopvallend. Hulle verskyn gedurende die lente aan die punte van die takkies. Aparte manlike en vroulike bome word meestal aangetref, maar soms word manlike en vroulike blomme aan dieselfde boom gedra.
Die manlike blomme word aan lang are gedra, terwyl die vroulike blomme in groepies van 2 tot 3 aan kort, dik stingels sit. Die kelkblare is donkerrooi en die kroonblare is pienk tot geel. Die vrugte is ovaalvormig en 3 tot 4 cm lank met 'n wit, slymerige lagie vleis om die groot, harde pit. Die pit bevat 2 tot 3 neutagtige sade. Die skil is taai en geel wanneer die vrug ryp is.
'n Jellie-agtige konfyt kan van die vrug gekook word. Die sade bevat baie olie wat vir allerlei doeleindes aangewend kan word. Die pitte word soms gemaal en as 'n soort pap geëet. Bobbejane, ape en olifante eet die vrug graag. Hoewel die hout nie baie sterk is nie, kan meubels, vloerplanke en skoenhakke met welslae daarvan gemaak word. Vroeër is baie bome vir die doel gekap, maar deesdae word die maroelaboom kragtens wet beskerm en word die hout selde gebruik.
Algemene name: maroela (Afrikaans), Boran (Kenia) – didissa ;Engels – jelly plum, cat thorn, morula, cider tree, marula, maroola nut/plum;Hausa – dania; Kamba (Kenia) – muua;Kwangali – ufuongo; Lovedu – marula;Masai (Kenia) – ol-mangwai; Meru (Kenia) – mura;Suid-Ndebele – iganu, ikanyi, umganu, umkano;Noord-Sotho [vrugte] – lerula, marula; Noord-Sotho [boom] – morula, merula; Pokot (Kenia) – oruluo;Portugees (Mosambiek) – canhoeiro; Ronga (Mosambiek) – ncanhi; Sebei (Kenia) – katetalum;Tsonga – nkanyi, inkanyi;Shona – mutsomo, mukwakwa, mushomo, muganu, mupfura; Shona [vrugte] – pfura; Shona [boom] – mufura, mafuna, marula;Swahili, Diga (Kenia) – mngongo;Swazi – umganu; Swazi – umganu; Tsonga – tsua, tsula, umganu;Tswana – morula; Tugen (Kenia) – tololokwo;Zoeloe [vrugte] – amaganu, [sade] – umganu, [boom] – umganu.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorieMaroela.
Wikispecies het meer inligting verwant aanMaroela