Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Gaan na inhoud
Wikipedia
Soek

Eswatini

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Koninkryk Eswatini
Umbuso weSwatini (Swazi)
Kingdom of Eswatini (Engels)
Vlag van EswatiniWapen van Eswatini
VlagWapen
Nasionale leuse:Siyinqaba
(Swazi vir: "Ons is 'n vesting"
"Ons is 'n geheimenis/raaisel"
"Ons steek onsself weg"
"Ons is magtig")
Volkslied:Nkulunkulu Mnikati wetibusiso temaSwati
(Swazi vir: "O God, Milddadige van die seën van die Swazi")
Ligging van Eswatini
HoofstadLobamba(koninklik en wetgewing)
Mbabane(administratief)

26°30′S31°30′O / 26.500°S 31.500°O /-26.500; 31.500

Grootste stadMbabane
Amptelike taleSwazi enEngels
Regering

Monarg (Ngwenyama)
• Koninginmoeder (Ndlovukati)
Eerste minister
Unitêre parlementêre
absolute monargie
Mswati III
Ntfombi
Russell Dlamini
Onafhanklikheid
• van dieVerenigde Koninkryk
• Huidige grondwet

6 September1968
2005
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%)
 
17 364 km2  (153ste)
6 704 myl2
0,9
Bevolking
 - 2022-skatting
 - 2017-sensus
 -Digtheid
 
1 201 670[1] (155ste)
1 093 238[2]
66,8 / km2 (135ste)
173,0 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita
2023-skatting

$13,797 miljard[3] (158ste)
$11 859[3](113de)

BBP (nominaal)
 - Totaal
 - Per capita
2023-skatting

$4,648 miljard[3] (168ste)
$3 995[3](122ste)

MOI (2021) 0,597[4] (144ste)  – medium
Gini (2016)54,6[5] – hoog
GeldeenheidLilangeni (SZL)
Tydsone
 -Somertyd
SAST (UTC+2)
nie toegepas nie (UTC)
Internet-TLD.sz
Skakelkode+268

Eswatini (Swazi: [ɛswa̯ˈtiːni]), amptelik dieKoninkryk Eswatini (Swazi:Umbuso weSwatini,Engels:Kingdom of Eswatini), tot 19 April 2018Swaziland, is 'nabsolute monargie enlandingeslote land inSuider-Afrika.[6] Die administratiewehoofstad en grootste stad isMbabane, terwylLobamba dieregeringsetel, asook koninklike en wetgewende hoofstad is. Eswatini is 'n buurland vanSuid-Afrika enMosambiek. Op politieke vlak het Eswatini op geen stadium aan Suid-Afrika behoort nie. Diemenslike ontwikkelingsindeks van 2017 plaas Eswatini in die 144ste plek uit 187 lande. Eswatini is 'n lidland van dieAfrika-unie,Beweging van Onverbonde Lande,Britse Statebond,Gemeenskaplike Monetêre Gebied,Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap en dieVerenigde Nasies. Eswatini is een van min lande wêreldwyd wat dieRepubliek China opTaiwan ten spyte van groot druk deur dieVolksrepubliek China as 'n selfstandige land erken.[7]

Nasa-satellietbeeld van Eswatini
Kaart van Eswatini

Die eerste inwoners van die hedendaagse Eswatini was sedert 25 000 v.C. dieBoesmans wat vir hul rotstekeninge orals in Suider-Afrika bekend staan en veral jagter-versamelaars was. DieBantoevolke het sowat 1000 jaar gelede Suider-Afrika binne beweeg en hulle hier as landbouers en veewagters gevestig. Die land se bevolking bestaan veral uitSwazi's en hul taal is Swati, ook bekend as Swazi. Onder leierskap van Ngwane III het hulle in die middel van die 18de eeu hul koninkryk gestig.[8] Beide die land en die volk is naMswati II, die 19de-eeuse koning wat die koninkryk verenig en uitgebrei het, genoem; diehedendaagse grense is tydens dieWedloop om Afrika in 1881 bepaal.[9] Na dieTweede Vryheidsoorlog het die koninkryk in 1903 'n Britse protektoraat geword. Op 6 September 1968 het die land onder sy destydse naam Swaziland van dieVerenigde Koninkryk onafhanklik geword.[10] Eswatini is 'n unitêre parlementêre absolutemonargie binne dieStatebond met 'n eiemonarg (Ngwenyama) asstaatshoof. Eswatini is een van slegs vyf lande binne die Statebond met 'n inheemse monarg op die troon (die ander vier isBroenei,Lesotho,Maleisië enTonga).

Etimologie

[wysig |wysig bron]

Op 19 April 2018, met die dubbele viering van die land se goue herdenkingsjaar en die huidige koning se 50ste verjaardag, hetMswati III aangekondig dat sy land se naam verander van Swaziland na Eswatini, die naam wat algemeen in Swazi gebruik word.[11] Eswatini beteken "Land van die Swazi's" in Swazi en is deels aangeneem om verwarring te voorkom met die soortgelyk genoemdeSwitserland.[12][13]

Geskiedenis

[wysig |wysig bron]
'n Tradisionele 19de-eeuse Swazi-houer, gemaak uit hout
Op hierdie kaart van Suider-Afrika vanaf 1896 is Eswatini gemerk as Swaziland.

Volgens oorlewering het die voorvaders van die huidige Swazi-volk gedurende die 10de eeu suidwaarts in Afrika getrek en hulle gevestig in wat vandag Mosambiek is. Na skermutselings met die plaaslike bevolking van die gebied waar die huidigeMaputo is, het die Swazi's hulle in 1750 in die noorde vanZoeloeland gevestig.

Daar het hulle egter weer met die veel magtigerZoeloebevolking gebots, waarop hulle noord beweeg en hulle in die begin van die 19de eeu in die gebied gevestig het wat vandag as Eswatini bekend staan. Tydens die regering van Mswati, een van die belangrikste leiers sedert hulle vestiging, het die Swazi's vir die eerste keer met die Britte in aanraking gekom. Die Swazi's het die Britse verteenwoordigers gevra om hulle teen die aanvalle van die Zoeloes te beskerm.

Na die dood van Mswati het die Swazi's 'n stryd gehad om hulle onafhanklikheid te behou. Die nuwe regeerder, Mbandzeni, het Blankes toegelaat om in Swaziland te boer, te myn en besighede te begin. Dit het ernstige bestuursprobleme meegebring en in 1894 het die Verenigde Koninkryk en dieZuid-Afrikaansche Republiek 'n konvensie gesluit waarvolgens die ZAR die land sou administreer en beskerm. Na dieTweede Vryheidsoorlog (in 1903) het die Britte die administrasie van Swaziland oorgeneem.

Een van die eerste take van die Britse administrateurs was om die groot aantal verwarrende konsessies watMbandzeni aan vreemdelinge toegestaan het, te ontrafel. Ondanks die feit dat die Swazi's se stamwette bepaal dat die grond nooit aan iemand anders mag behoort nie, het die Britse regering besluit om dit tussen die konsessiehouers en die Swazi's te verdeel en twee derdes daarvan is aan die konsessiehouers toegewys.

Die kwessie van die konsessies het sedertdien die politiek van Swaziland beïnvloed: toe koningSobhuza II in 1921 as Ngwenyama – die leeu en opperhoof van die Swazi's – gekroon is, het hy onmiddellik met 'n politieke en regstryd begin om weer beheer oor die konsessies te kry.

Die Britse regering het aanvanklik gehoop dat Swaziland bySuid-Afrika ingelyf sou word. Die Swazi's het egter deurentyd daarteen beswaar gemaak en na dieTweede Wêreldoorlog het die Verenigde Koninkryk ingestem om die land op onafhanklikheid voor te berei.

Die onderwys, mediese dienste en landbouprojekte is grotendeels verbeter in 'n poging om die land te ontwikkel. Verskeie politieke partye is na die voorbeeld van Westerse lande gestig, almal met die strewe om onafhanklikheid te verkry en die land ekonomies te ontwikkel. Die aktiwiteite van die politieke partye was egter hoofsaaklik tot die stede beperk en het weinig steun geniet.

80% van die Swazi's het dekades gelede op die platteland gewoon. Die tradisionele Swazileiers, insluitende die koning en die Nasionale Swazi-raad, het toe 'n ander politieke groep, die Nasionale Imbokodvo-beweging, gestig. Die beweging het 'n noue verband met die tradisionele leefwyse van die Swazi's gehad. In reaksie op die ontwakende politieke bewustheid en druk het die Britse regering in 1964 besluit om ’n verkiesing uit te roep sodat 'n wetgewende raad ingestel kon word.

Die Imbokodvo het in die verkiesing 24 setels verower, maar het na sy oorwinning radikaler beginsels van ander partye aangeneem en net so sterk druk vir onafhanklikheid begin toepas. In 1966 het die Britse regering ingestem om samesprekings oor 'n nuwe grondwet te hou.

Die Blanke inwoners van die land wou hê dat daar 'n afsonderlike verkiesing vir gereserveerde Blanke setels in die parlement gehou moes word, maar die Grondwetkomitee, wat bestaan het uit verteenwoordigers van die koning, die Nasionale Swaziraad, die ander politieke partye en die Britse regering, het die voorstel verwerp.

'n Grondwetlike monargie is as staatsvorm vir Swaziland aanvaar en in 1967 is 'n verkiesing uitgeroep om die verteenwoordigers vir die parlement te verkies. Swaziland het op 6 September 1968 onafhanklik geword.

Buitelandse betrekkinge

[wysig |wysig bron]
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is:Buitelandse betrekkinge van Eswatini.
Plekke oor die wêreld heen waar Eswatini ambassadeurs of hoëkommissarisse het

Eswatini is 'n lid vanVerenigde Nasies,Afrika-unie,Beweging van Onverbonde Lande,Britse Statebond, die gemeenskaplike mark vir Oos- en Suider-Afrika en dieSuider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap. Tans beskik die Koninkryk Eswatini oor 11 ambassades en 15 konsulate en ander verteenwoordigers regoor die wêreld, terwyl daar vyf ambassades in Eswatini is, sowel as 14 konsulate en ander verteenwoordigers. Eswatini is een van min lande wat diplomatiese betrekkinge met dieRepubliek China opTaiwan pleks van dieVolksrepubliek China handhaaf.

Geografie

[wysig |wysig bron]
Topografiese kaart van Eswatini

Die Koninkryk Eswatini is met sy oppervlakte van 17 364 vierkante kilometer die tweede kleinste staat op die vasteland vanAfrikaGambië. Eswatini is landgebonde en word deurMosambiek in die ooste en die Suid-Afrikaanse provinsiesMpumalanga in die noorde en ooste enKwaZulu-Natal in die suide begrens. Die landsgrense het 'n totale lengte van 535 kilometer, waarvan 105 km met Mosambiek en 430 km metSuid-Afrika gedeel word.

Eswatini kan in vier geografiese streke verdeel word. In die ooste strek dieLebomboberge op 'n maksimumhoogte van 600 meter en 'n droë subtropiese klimaat in 'n noord-suidrigting. Dielaeveld wes daarvan lê sowat 200 m boseevlak en word deur 'n droë bosveldlandskap oorheers. Dieklimaat hier is al byna tropies warm – gedurende diesomermaande styg die kwik soms bo 32 °C. Die streek is onder meer geskik vir die verbouing vansuikerriet.

Die middelveld met sy vrugbare heuwellande en valleie het 'n gemiddelde hoogte van 700 m bo seevlak. Dit beslaan ruim 'n kwart van Eswatini se totale oppervlakte. Diehoëveld in die weste van die land lê sowat 1 300 m boseevlak en gaan in die weste in die Suid-AfrikaanseDrakensberge oor. Hier word onder meer bosgebiede aangetref.

Die streek het oor die algemeen 'n gerieflike klimaat, alhoewel die jaarliksereënval hier net soos diehumiditeitsvlakke hoër is as in die res van die land.

Die hoogste punt van Eswatini met 1 862 m is Emlembe in die noordweste digby diegrens met Suid-Afrika, die laagste punt (21 m) is die rivierloop van die Groot Usutu. Die meeste neerslae in Eswatini sak as kort reënbuie uit, terwyl langdurige reën nouliks voorkom. Die langste rivier wat deur Eswatini vloei is die Lusutfu.

Demografie

[wysig |wysig bron]
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is:Demografie van Eswatini.
Eswatini se bevolkingsgroei (1950–2021)

Eswatini het 'n totale bevolking van 1,1 miljoen (2020-skatting), hoofsaaklikSwazi's (wat deel uitmaak van dieNguni-taalgroep binne dieBantoevolke en nouverwant aan dieZoeloes is) met klein minderhede van Zoeloes,Tsongas enSjangaans.

Naas dieamptelike tale Swazi (verwant aanZoeloe) enEngels word die tale van etniese minderhede gebesig.

Sowat 60 persent van die bevolking is aanhangers van onafhanklike kerke soos die Zionistekerk. Ander belangrike denominasies isProtestants (15 persent),Rooms-Katoliek (5 persent) enAnglikaans (1 persent). Aanhangers van inheemsegodsdienste verteenwoordig sowat 'n vyfde van die totale bevolking.

Sport

[wysig |wysig bron]

Eswatini word sedert 1972 deur atlete opOlimpiese Somerspele verteenwoordig, maar het nog nie 'n medalje gewen nie. Die land het medaljes opStatebondspele inboks enmaraton gewen. Gewilde spansporte sluit insokker,krieket enrugby. DieSomhlolo Nasionale Stadion in Lobamba is die grootste sportterrein in die land.

Sien ook

[wysig |wysig bron]

Verwysings

[wysig |wysig bron]
  1. (en)"Population, total – Eswatini".Wêreldbank. Besoek op7 November 2023.
  2. (en)"Swaziland Releases Population Count from 2017 Census". United Nations Population Fund. Besoek op7 November 2023.
  3. 3,03,13,23,3(en)"Eswatini".Internasionale Monetêre Fonds. Oktober 2023. Besoek op7 November 2023.
  4. (en)"Human Development Report 2021/2022"(PDF). United Nations Development Programme. 2021. Besoek op7 November 2023.
  5. (en)"Gini Index – Eswatini".Wêreldbank. Besoek op7 November 2023.
  6. HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013,ISBN 978-1-77578-243-8
  7. (en)Hsu, Stacy (9 Junie 2018)."Swazi king promises loyalty to Taiwan". Taipei Times.Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Oktober 2019. Besoek op27 Augustus 2019.
  8. (en)Bonner, Philip (1982).Kings, Commoners and Concessionaires. Great Britain: Cambridge University Press. pp. 9–27.ISBN 0-521-24270-3.
  9. (en)Kuper, Hilda (1986).The Swazi: A South African Kingdom. Holt, Rinehart and Winston. pp. 9–10.
  10. (en)Gillis, Hugh (1999).The Kingdom of Swaziland: Studies in Political History. Greenwood Publishing Group.ISBN 0-313-30670-2.
  11. (en)"UN Member States".Verenigde Nasies. 30 Mei 2018.Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Mei 2020. Besoek op27 Augustus 2019.
  12. (en)"Swaziland king renames country 'the Kingdom of eSwatini'".BBC. 19 April 2018. Besoek op7 November 2023.
  13. (en)Phephile Motau (18 Mei 2018)."Kingdom of Swaziland Change Now Official". Times of Swaziland. Geargiveer vanafdie oorspronklike op 27 Maart 2019. Besoek op7 November 2023.

Bronnelys

[wysig |wysig bron]

Eksterne skakels

[wysig |wysig bron]
Regering

Wiki-webtuistes

Wikimedia Commons bevat media in verband metEswatini.
Toerisme

Vlag van Suid-Afrika Suid-Afrika
Vlag van Suid-Afrika Suid-AfrikaVlag van Mosambiek Mosambiek
  Flag of eSwatini Eswatini    
Vlag van Suid-Afrika Suid-Afrika
Lande en gebiede inAfrika
Onafhanklike lande
Omstrede gebiede
Afhanklike gebiede
Frankryk
Portugal
Spanje
Verenigde Koninkryk
Lande van
1. Landdeels inAsië.
Lidlande
Leiers
Voorsitters
Sekretarisse-Generaal
Sien ook
Internasionaal
Nasionaal
Geografies
Akademie
Kunstenaars
Mense
Ander
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Eswatini&oldid=2822705"
Kategorieë:
Versteekte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp