From Wikipedia, the free encyclopedia
Античката египетска религија е составена од различни религиски верувања и ритуали кои се изведувале воАнтичкит Египет во изминатите 3.000 години, од преддинастичкиот период со прифаќањето нахристијансвото во раните веково Н.Е. Овие верувања се се темелеле вор обожувањата намногу божества, кои претставувале различни прирдни сили.[1] Божествава биле славени со дарови и молитви, како во светилишта во домовите, така и во храмовите кои биле управувани од свештениците. Египет никогаш немала разбирлива хиерархија на божествата или унифицирана митологија, бидејќи во различни периоди од Египетската култура се истакнувале различни богови и митовите за нив се разликувале со текот на времето. Меѓу ваквите промени било ибожеството на фараонот, кој помогнал политички да ја обедини замјата[2] како и сложените верувања за живот после смртта од кои произлегле сложените египетскипогребни обичаи.
Further information:Egyptian pantheon
Египетската/Камитичката религија во суштина била монотеистичка и покрај тоа што била поинаку претставувана со тоа што препознавала бројни аспекти а Бог, како женски така и машки. Многу од овие божества претставувале специфични аспекти од Боженственото.Одредени божества/аспекти биле поврзани со специфични области или градови од Египет.Меѓу најзабележливите аспекти на Богови се вклучувале.
Божестват од египетскиот пантенон понекогаш имале различна, а понекогаш конфликтна улога. Како на пример,лавицата Сахмет која била пратена од Ра да ги уништи луѓето се побуниле против него, а подоцна станала бестрашен заштитник на кралството, на животот во целина и на болните. Уште посложени се улогите наСет. Разгледувајќи ја митологијата за Сет од моредна перстпектива, особено за митологијата околу односот на Сет со Озирис, лесно може Сет да се утврди како главниот злосторник и изворот на злото. Сепак, не било секогаш така, бидејѓи Сет претходно имал улога како уништувач на Апеп, во служба на Ра и неговата баржа, а со тоа и во служба за одржувањето на Маат (вистина, правда и хармонија)
Фараонот или кралот на Египет, бил согледуван и како и како божество и имал улога на посредник помеѓу египетскиот народ и боговите.[3] Тој бил клучот за оддржуваење на Маат во општеството, со тоа што: ја бранел земјата од непријатели, назначувал праведни чиновници, раководел со залихите на храна и им угодувал на боговите со градење на храмови и придонесување дарови.[4] Затоа, во храмовите често бил прикажуван како ознака на Маат за боговите, претставувајѓи го неговото оддржување на божествениот поредок.[5] Неговото значење било толку големо, што египетскиот збор за “крал” се однесувал само за фараонот, додека било кој владетел од друга земја еноставно се нарекувал “големиот поглавар.”[6] Кралот се поврзувал и со неколку одредени божества. За време на неговиот живот бил идентификуван со Хорус и му била дадена ттулата “Син наРа”. Како негова мајка се смтале божицитеИсис,Хатор иМут.[7] .^ Fleming and Lothian, Way to Eternity, pp. 12, 34, 59. Починтиот крал се согледувал ако целосно божество и бил идентификуван соОзирис (таткото на Хорус) и соРа.[8]
Некои научници (како д-р Рамзес Селеем) во скулптурите како книгат на мртвите, откриле елемнти на пантеизам, но овие тврдења и понатаму се оспоруваат.
Дополнителни информации:Atenism
Во 14-тиот век П.Н.Е во египетската религија постоел период кога фараонотАкенатен го поставил обожувањето на сончевиот дискАтен над сите други божества. Постепено целосно о забранил обожувањето на другите богови, со што ја променил официлајната египетска религија во вистинскимонотеизам.[9] Сепак, промените кои ги спровел Акенатен биле во спротивност со синкретичната традиција на претходните египетски верувања што ги оттуѓувало обичните египќани.[10] Така, под водството на наследникот на Акенатен Египет повторно се вратил кон традиионалната религија.[11]
Во Египет не постоела единствен религиски свети книги. Но, постоеле многу религиозни текстови за различни намени. Меѓу нив се вбројувале: посветени записи,погребни текстови[12] и текстови поврзани со различни митови.
Египќаните немале официјални свети книги. Наместо тоа постоеле голем број на одделни митови кои можеле да се сретнат на различни места и често во различни верзии. Некои митолошки информации се застапени во храмовите, и покрај тоа што турбулентните настани кои биле застапени во митовите биле во спротивност со вистинската намена на храмовите да ја слават вечната моќ и љубезност на боговите. Освен тоа, египќаните верувале дека преку запишувањето или прикажувањето на негативните митолошки настани, особено во камен, ќе им се даде моќ на силите на хаосот. Од тие причини постојат зачудувачки малку митови во храмовите. Информации за митологијата можат да се пронајдат на посветени статуи и СТЕЛАЕ кои им биле понудувани на богоите од страна на поединечни лица, а голем дел информации можат да се пронајдат и во погребните текстови.[13] Но и покрај тоа, целосни митолошки нарации можат да се пронајдат само од грчки или римски извори.[14]
Меѓу најважните египетски митови се митовите за создавањето. Иако постоеле неколку различни митови за создавање, сите споделувале еднакви елементи: бескраен, безживотен океан кој претходел на создавањетона пирамидалното брдо земја кое било првото нешто што се појавило од овој океан.[15] Сепак, забелешките за создавањето се разликуваат во фокусирањео кон различни богови. Во еден мит за создавањето се опишуваОгдоад, грпа на осум богови кои ги отелотвориле првобитните води и како од нивната средба се создало брдото.[16] Друг мит се поврзува со дествата наАтум, за кој се верува дека бил првиот бог кој се појавил од брдото, кој ги создалЕнеад, деветте богови кои ги претставувале природните сили на светот. Во трет мит се вели дека боготПтах го создал светот едноставно со замислување и именување на сите нешта во светот.[17] До одреден степен овие митови претставуваат конкурентни теологии, но можат да се согледаат и како претставници на различните аспекти од процесот на создавање.[18]
Друга приказна која има централнозначење за египетските верувања емитот за Озирис и Исис.[19] Во него се раскажува за богот на плодноста Озирис, владетелот на светот кој бил убиен и рапарчен од страна на неговиот љубомнорен братСет,[20] богот кој се поистоименува со хаосот[21] . Исис, сестрата и жената на Озирис го составила распарченото тело на Озирис и го оживеала, за да зачне наследник кој ќе го превземи престолот од Сет[22] . Од тогаш, Озирис влегол во подземниот вет, каде станал владетел на мртвите,[23] , а Исис го родила нивниот син Хорус. Веднаш по своето крунисување, Хорус се борел со Сет и го победил со што самиот станал крал. Поврзувањето на Сет со хаосот, како и идентификацијата на Озирис и Исис како правилните владетели, дало начело за наследувањето на фараонското место и ги прикажувало фараоните како оддржувачи на редот.[24] Во исто време, смртта и повторното раѓање на Озирис се поврзувала со египетскиот земјоделски циклус, каде жетвата растела со преплавувањето на Нил[25][26] и давало шема за воскреснувањето на човечките души после смртта.[27]
Богот на сонцето Ра бил најважен меѓу боговите бидејќи имал суштинско значење за животот на земјата[28] . Според митот, движењето на сонцето преку непото се објаснувало со патувањето на Ра воедреник, а заоѓањето на сонцето се сметало како влезот на Ра во подвемниот свет каде патувал за време за време на ноќта[29] . Додека се наоѓал во подземниот свет се сретнувал со Озирис, кој повторно имал улога на бог на воскреснувањето и животот на Ра бил обновен. Ра исто така секоја ноќ се борел соАпеп, змијовиден бог кој го ретставувал хаосот. Поразувањето на Апеп и средбата со Озирис го осигурувало изгревањето на сонцето средниот ден, уште еден настан кој претставувал повторно раѓање.[30]
Како и во многу култури, египќаните им се молеле на нивните богови за помош, иако постоеле неколку пишани молитви кои претходеле наДеветнаестата династија. Постојат и многу формални химни кои слават одредени божества или фараонот. Овие поеми се состојат од кратки стихови организирани во дистих или тристих кои веројатно биле рецитирани или пеени за време на церемонијата. Во нив често се споменувале различни аспекти на божеството на кое биле посветени ја толкувале неговата или нејзината природа и митолоШка функција. Од тие причини, овие текстови се важни извори на информации за египетската теологија.[31]
Меѓу најзначајните и најдобро сочувани египетски записи сепогребните текстви, чија намена била да обезбедат сигурно стигнување на душите на починатите во пријатен живот после смртта.[32] Најраните вакви текстови сеПирамидните текстови, кои воедно се и најстарите религиски записи во светот.[33] Се состојат од речиси илјада магии или “искажувања” кои се впишани во ѕидовите на кралските пирамиди од периодот наСтарото кралство. За време наПрвиот меѓу-период, на ковчезите и ѕидовите на гробниците започнале да се појавуваат нови тела на погребни магии во кои биле вклучени материјали од Пирамидните текстови. Овој збир на записи се познати какоКовчежни текстови и не биле наменети за членовите од кралското семејство, туку се појавувале на гробниците на не-кралските службеници. Ковчежните текстови воедно биле и главен извор на голем број на записите одНовото Кралство, каде е вклучена иКнигата на мртвите[34] , кои биле препишани на папирус и им се продавале на обичните граѓани за да можат да ги постват во своите гробници.[35]
Ковчежните текстови исто така биле првите текстови во кои биле вклучени детални описиза египетскиот подземниот свет и упатства за тоа како да се надминат опасностите.[36] Записите од оваа тема се развиле од пораните “Книги за подземјето” кои биле чувани во библиотеките на храмовите[37] . Во Новото кралство се создале неколку одделни тектови од ваков тип, каде биле вклучениКнигата од портите,Книгата од пештерите иАмдуат.[38]
Уште од најраните периоди на египетската историја постоеле храмови посветени на боговите, а за време на врвот на цивилизацијата такви храмови постоеле речиси во сите градови.[39] Тука биле вклучени посмртните храмови кои им служеле на душите на починатите фараони и храмовите посветени на богоите заштитници.[40] Сепак, немале сите богови свои храмови, бидејќи постоеле многу космички божества кои не биле широко обожувани, а многу домашни богови биле центарот на популарното почитување отколку цел на обожувањето во храмовите.[41] Храмовите имале централнознчење во египтското општество[42] и за нивното одржување биле одделени многу средства. Фараоните често придонесувале кон хрмовите како дел од нивната обврска за да им се оддаде почит на боговите и затоа многу храмови станале огромни[43] како на примерХрамот од Карнак, претставува најголемата религиска структура во светот.[44] Многу храмови главно била градени по истиот план.[45] Храмовите кои биле градени по брегот на Нил обично биле ориентирани на источно-западна оска, иако оваа оска обично била порамнета на 90 степени од текот н реката, локалните варијции на текот на Нил значело дека ориентацијта не била секогаш насочена кон вистинските правци.[46] Во теквите храмови главниот влез обично се наоѓал блиску до кејот на Нил, од каде патот за религиската поворка поминувал низ ѕидовите кои го опкружувале храмот. Освен ова, обично постоеле еден или повеќепорта со столбови, проследена со двор опкружен соколонада. Се верува дека во ваквите дворови обичните граѓани се сретнувале со свештениците и каде ги донесувале своите дарови. Навнатре бил покриен сохипостилна сала, а после салата имало светилиште опкружено со дополнители соби во кои се одвивале секојдневните работи од ритуалите во храмот. Надворешната област на храмот била декорирана со обеликси и статуи, а ѕидовите и колумните биле исцртани сорелјефи.[47] Целиот пат кој водел од влезот на храмот до сетилштето се содледувал како пат од човековиот свет кон боественото кралство, поради што најветиот дел од храмот бил светилиштето каде постоел олтар со сликата на богот на храмот.[48] Само фараонот и свештениците од висок ранк имале право на пристап во светилиштет.[49] Обично ритуалните принесувања се извршувале наутро и навечер од страна на фараонот, но најчесто од страна на свештеникот кој имал улога на сурогат. При таквите ритуали, пред да се постават принесувањата во храна пред статуите или во салата за принесување пред светилиштето, статуите на боговите биле миени, помазувани и раскошно облекувани. После тоа, откако богот ја примин договната есенција од принесувањата, самите помуди биле земани и распределени меѓу свештениците.[50][51] Во имотот на храмот биле вклучени и многу дополнителни градби. Меѓу нив се наоѓала“” Kyќата на животот”” каде биле чувани сите свети списи и земски регистри на храмот која служела и како центар за изучување различни предмети. Во многу храмови веројатно биле вклучени исанаториуми каде болните доаѓале да бидат излечени од боговите. Во поголемите храмови имало и кујни и работилници за да произведуваат храна и добра за боговите или за практичните потреби на храмот, како и градби за складирање од каде ваквите индустрии се снабдувале. Надвор пред сопственоста на храмот, постоеле големи ниви, каменоломи и рудници кои биле во сопственост на храмот кои се употребувале за да се оддржува сопствената минијатурна економија.[52]
Фараонот претставувал посредникот на Египет со боговита, па теоретски сите свештеници делувале во негова корист.[53] Всушност, за време на Старото и Средното Кралство не постоела одделна класа на свештеници, а наместо тоа многу државни службеници ја вршеле оваа должност неколку месеци од годината пред да се вратат во своите секојдневни должности. Професионалното свештеништво се проширило дури во Новото Кралство, иако поголем дел од свештениците со понизок ранг и понатаму работеле само привремено.[54] Сепак, како што растело богатството на храмовите, се зголемувало и влијанието на свештенството, додека не станало речиси конкурентно со моќта на фараонот.[55] При политичката поделба наТретиот среден период, правосвештеници на Амон дури биле назначени и за важечки владетели наГорен Египет.[56]
Свештениците обично биле мажи. Во периодот на Старото Кралство, многу жени од богати фамилии имале значајни свештенички улоги, обично во храмовите на женските божества. Сепак, во периодот на Средното Кралство жените биле помалку застапени во јавниот живот и после тоа многу жени кои биле вклучени во активностите од храмовите имале многу помалку важни улоги, како пејачки или музичаеки за време на религиозните церемонии.[57]
Свештениците биле поделени во неколку различи класи. Една од најважните поделби била помеѓу “слугите на боговите”, на кои им бил дозволен пристап до светилиштето на храмот и “прочистувачите” кои ја немале таа дозвола. Должноста на прочистувачите често се состоела од неритуални задачи, улога која првенствено ја имале државните службеници. Во свештенството постоеле и неколку специјализирани улоги, како на свештеникот-лектор која ги рецитирал формулите по кои се озвршувале ритуалите. На врвот од хиерархијата во секој храм стоел правосвештеник или “првиот слуга на богот”. Правосвештениците често биле назначувани од страна на фараоот но, должноста често била пренесувана од татко на син и постепено станала наследна. Сите свештеници биле платени со парцели земја кои биле во сопственост на храмот и со дел од дневните принесувања во храна. Постоеле и многу луѓе кои биле вработни во храмовите, како што биле земјоделците и занаетчии кои го снабдувале храмот со сите негови потреби, како и музичари и рецитирачи кои помагале при ритуалите. Сите вработени бил плаќани со дел од приходот на храмот.[58]
Свештениците при нивното активно служење во храмот строго се придржувале кон стандардите на ритуалната чистота. Од нив се барало да ги избричат нивните глави и тела, да се мијат неколку пати дневн и да носат само чисти линени наметки. При служење на одредени богови, постоеле и одредени начини на однесување, како на пример свештениците да се воздржуваат од јадење одредена храна. Од свештениците не се барал целибат, но од сексуалните односи станувале нечисти додека не извршеле понатамошно прочистување.[59]
Понекогаш се изведувале ритуали кои биле наменети да потикнатволшепство или маѓепсништво. Овие ритуали биле нарекуванихека и биле надгледувани од богот кој исто таа бил наречен Хека.
Египет имал многу развиен поглед за задгробен животот со сложени ритуали за подготвување на телото идушата за вечен живот после смртта. Верувањата за душата и задгробниот живот биле силно фокусирани на зачувуање на телото. Египќаните верувале дека аспектот ка од душата требало да се спои со ба, поддржката наанкот, кој претставувал дел од секоја суштество кое се искачува до небото за да го завземе своето место меѓу ѕвездите.[60] Ова значело дека балзамирањето и мумификацијата се практикувале за да се заштити идентитетот на лицето во задгробниот живот.
За да се зачуваат телата на мртвите, биле однадвор и одвнатре премачкани со калофониум и обвиткани со линени завои, во кои се сместувале религиозни амајлии и талисмани. При погребувањето на кралско лице, мумијата обично се сместувала во серија на камарни ковчези, од кои надворешниот бил камен саркофаг.Цревата,белите дробови,црниот дроб истомакот биле одделно зачувани и сместени воканопски тегли заштитени одчетирите сина на Хорус.[61] Срцето било оставено, бидејќи се верувало дека е домот на душата, Процесот на мунификација обино траел 70 дена.[62]
Балзамирањето било наменето само за одбрани неколлкумина од Старото Кралство, но во подоцнежните периоди станало достапно са поголм дел од општетвото. Понекогаш се мумифицирале и животни, за кои се верува дека биле миленици на египетките фамилии, но позастапено е верувањето дека ги претставувале божествата. Најдени се совршено мумифицирани:ибис,крокодил, мачка,нилски гргеч, сокол ибабун. За време на Птолемаискиот период, постоеле животни кои се одгелдувале специјално за оваа намена.
По смртта на лицето,Анубис (богот на мумифицирањето) ја води душата во салата за пресуда воДуат, асрцето на починатиот кое претставува доказ за моралноста на сопственикот, се мери со обинопердув, кое ја претставуваМаат (концептот на вистина и ред). Доколку исходот е пожелен, починатиот се води пред Озирис, богот на задгробниот живот во Аару, но доколку пресудата е негативна демонот Амит (Јадач на срца)-дел крокодил, дел лав и дел нилски коњ-го уништува срцето и сопственикот останува во Дуат. Срцето кое при мерењето било полесно од пердувот се сметало за чисто срце, кое не тежело од вина или гревови предизвикани од постапките на лицето за време на животот, со што се добивала пожелна пресуда. Доколку срцето било тешко со вина и грев од живото на лицето и тежело повеќе од пердувот, му било давано на Амит да го изеде. Според верувањето на Египќаните човекот во задгробниот живот без срце, во суштина не постоел, бидејќи според верувањето срцето претставувало центарот за разум и емоции, за разлика од мозокот кој за време на мумификацијата бил отстрануван и исфрлан. Многу пати се случувало одредено лице да биде погребано со срцесурогат кое го заменувало нивното срце при церемонијата на мерење на срцето.
Не постоела унифицирана египетска религија. Секој град имал свој локален религиски култ во големата рамка на“Египетската религија”, па затоа меѓу нив постоеле многу сличности.
Регионални култови (градовите се наведени од север кон југ)
Овие регионални култои биле оформени кон крајот на Старото Кралство. Во периодот на Новото Кралство, космогониите на Енеад и Огбоадбиле споени (синкретизирани) во надвладувачки државен регион наЕгипетската империја, со различни идентификации со поранешни одделни божества. Пример за таквото синкретизирање било обединувањето наРа иАмон воАмон-Ра,[63] или на Птах,Секер иОзирис во Птах-Секер-Озирис.
Треба да се прави разлика помеѓу синкретизирањето и обичното групирање, кое се нарекува и “фамилии” како Амун, Мут и Консу, кеде не се случува “спојување”. Постепено, божествата учествувале во различни синкретични односи, како на пример комбинацијата на Ра иХорус воРа-Херакти.Легендата за Озирис и Исис која потекнувала од оваа реформа има долга историја на примање надвор од Египет. Во Птолемаиските времиња, влијаела врзХеленистичката религија (Озирис-Дионисус), а подоцна воренесансниот окултизам иХерметицизам.
Во Античката египетска религија забележително бил вклученкралскиот култ, кадефаронот се сметал како живо божество и бил идентификуван соХорус. ВоСтарото Кралство фаронот бил прогласуван за божество за време на неговиот живот. ОдПеттата династија, фараонот бил прогласуван за божество само после неговата смрт. Дури во Новото Кралство фараоните какоАменхотеп III се обиделе да повторно да го воведат статусот на божества за време на нивниот живот. После смртта фараонот бил идентификуван соОзирис (кој во државната религија на Новото Кралство бил идентификуван со Хорус).
Периодот на Старото Кралство најчесто се смета дека го опфаќал временскиот период кога Египет бил под владеењето од Третатат Династија до Шесттата Династија, од 2686 год. п.н.е до 2134 год. п.н.е. Тоа бил почетокот на највисокото ниво на културен развиток кој го постигнале древните египќани, чии културни корени се проширувале до шест илјади години порано, вопраисторијата.
Божества од Старото Кралство:
Пирамидалните текстови (околу 25-тиот до 23-тиот век п.н.е.) магии или “искажувања” кои главно биле наменети: за да ги заштитат останките на фараонот, за оживување на неговото тело после смртта и за да му помогнат да се искачи кон небото. Како такви, се квалификуваат како светските најстари познатирелигиски текстови, кои за малку ги надминуваат сумериските химни заЕнхедуана.Ковчежните текстови претставуваат погребни текстови кои се поврзани со Пирамидалните текстови и датираат одПрвиот среден период.
Култот наАмон пораснал за време наСредното Кралство.Санусрет III (1878 год. п.н.е.-1839 год. п.н.е.) изградил убав религиозен храм заАбидос, кој иако е сега уништен, релјефите кои биле зачувани го покажуваат високиот квалитет на декорациите. Бил воздигнат на степен на божество при крајот на Средното Кралство и бил обожуван од фараоните од Новото Кралство.
Дополниелни информации:Legend of Osiris and Isis
Кога започнал периодот наНовото Кралство, Огдоад и Енеад биле спонеи во една синкретизирана космологија. Во Енеад, Озирис е мажот на Исис и брат на Сет, каде сите биле пра-внуци на богот-создавателАтум, а во овој систем Хорус не е присутен. Во Огдоад, Озирис не е присутен, а Хорус е син наАтум, богот-создавател. Кога Енеад и Огбоад се споиле, Ра и Амон се идентификуваат како едно битие, создавајќи го Амон-Ра, а во почртокот Хорус се сметал за петтиот брат на Озирис, Исис,Нефтис и Сет. Сепак, мајката на Хорус,Хатор, постепено се поистоветувала со формата на Исис, што довело Хорус да се смета за син на Исис, со тоа и син на Озирис.
_(Mus%25C3%25A9e_du_Caire)_(2076972086).jpg)
За време на владеењето наАхенатен(Аменхотем IV) (1350-тите до 1330-тите години п.н.е) се појавил мал интервал намонотеизам(Атеизам), кој се фокусирал на египетското божество на сонцетоАтен. Атен типично се прикажува какко сончев диск од кој на сите страни излегуваат сончеви зраци. Акенатен изградил нов главен град во Амарна со храмови посветени на Атен. Тоа претставувало симболичен чин со кој Атенатен сакал да создади место каде ќе се слави Атен кое не било зауздано од ликовите на другите божества. Промената на религија постоела до смртта на Акенатен, со што старата религија брзо била повратена за време на владеењето наТутанкамон и бил направен обид да се избрише името на Акенатен од историјата поради неговите еретички дејства.
После падот на династијата Амарна, пантеонот од новото кралство преживеал како доминантна религија до освојувањата на Ахаменидите. Во тој период била стандардизирана Египетската книга на мртвите (“” Световната рецензија“”). Од записите на Херод добиваме бледа слика за владеењето на Камбиз[67] , каде кралот се опишува како луд, безбожен и суров. Херод веројатно се потпирал на локалната традиија која ја одразува огорченоста на египќаните, особено на свештенството за декретот на Камбиз каде се спречуваат кралските давачки кон египетските хрмови според Амасис. За да се задржи поддршката на моќната свештеничка класа, Дариус Први (522-486 година п.н.е) го отповикал декретот на Камбиз. Пред 486 год. п.н.е. во Египет избувнува бунт кој е задушен одКсеркс I во 484 година п.н.е. Поради бунтот провинцијата била подложена на сурова казна неговиот сетрапАхаеменес ја водел земјата без обзир кон мислењео на неговите поданици.
КогаАлександар Велики го покорил Египет, заминал на аџилак кон пророкот наАмон вооазата Сива. Пророкот го прогласил за син на Амон-Ра.[68] Египетсата религија продолжила да напредува и за време наПтоломејскиот период, кога некои култови биле синкретизирани со грчкимистериси традиции и повлекле влијание одхеленистичката магија. За време на Римското владеење (од 30 год. п.н.е) ситуацијат во голема мера останала непроменета.Римјаните за разлика од птоломејците ги почитувале и заштитувале египетските религиски обичаи, иако постепено бил воведуван империскиот култ од Римската држава и императорот. Египетката религија навлегла во период на опаѓање по прифаќањето нахристијанството во првиот век од нашата ера. Остатоците од локалните традиции останале да постојат во тредиционални делови како хиерархиите во храмовите, кои не биле гонети но постепено биле потиснати одраното христијанство. Последните ликови од египетската религија опстојале до 5-тиот век како што е опишано воХиероглификата.
Со појавувањето нанеопаганството во 20-тиот век, создадена е форма на реконструирана античка египтска религија наречена Кеметизам.