Það er ekki tilviljun að 3.400 sumarhús eru staðsett í Grímsnes- og Grafningshreppi. Við sumarhúsafólk komum ekki bara úr bænum og yfirtókum landið. Bændur í hreppnum seldu okkur landið og hreppurinn skipulagði þessar lóðir. Bændur fengu greitt fyrir landið og hreppurinn innheimtir alls konar gjöld af okkur á hverju ári. Samt koma þessir sömu bændur, sem stýra hreppnum, fram við okkur eins og aðskotadýr og afætur. „Við“ og „þið“ er viðhorfið. „Við“ sem búum í hreppnum, eigum og ráðum, og „þið“ sem standið undir kostnaðinum.

Samtal

Við sumarhúsaeigendur erum orðin þreytt á þessu viðhorfi. Við erum ekki „vandamál“, við erum hluti af samfélaginu í hreppnum – og við viljum fá að hafa rödd. Við viljum að það sé tekið tillit til hagsmuna okkar og að þær ákvarðanir sveitarstjórnarinnar sem varða okkur beint séu í það minnsta bornar undir okkur. Helst viljum við fá umboðsmann sumarhúsaeigenda inn í sveitarstjórn.

Mismunun

Hægt er að nefna mörg dæmi um þetta „við“ og „þið“ viðhorf sveitarstjórnar. Fyrir nokkrum árum var ákveðið að hafa ríflega þrefalt ódýrara í sund fyrir þá sem ættu lögheimili í hreppnum. Sú mismunun var kærð árið 2023 og í framhaldinu dregin til baka. Ljósleiðari var lagður heim á öll lögbýli í hreppnum, ábúendum að kostnaðarlausu, en sumarhúsaeigendur gátu fengið að tengjast ljósleiðaranum fyrir háar fjárhæðir. Nýjasta dæmið um mismunun fasteignaeigenda í hreppnum er tíðni á losun rotþróa. Rotþrær hafa árum saman verið losaðar á þriggja ára fresti, en skv. leiðbeiningum bæði frá Umhverfis- og orkustofnun og Heilbrigðiseftirliti Suðurlands ber að tæma rotþrær við sumarhús á tveggja til þriggja ára fresti, oftar ef notkunin er allt árið. Sveitarstjórnin ákvað að breyta þessu og tæma rotþrær hjá sumarhúsum hér eftir á fimm ára fresti. Rotþrær á lögbýlum eru hins vegar áfram tæmdar á þriggja ára fresti. Um leið og þessi ákvörðun var tekin var ákveðið að hækka gjaldið fyrir losun við sumarhús um 50%. Fyrir marga sumarhúsaeigendur þýðir þetta aukalosun fyrir 150 þús. kr. á milli skipulagðra losana.

Fasteignagjöld

En sumarhúsaeigendur eru ekki bara þreyttir á þessari mismunun. Við erum þreytt á að fá ekki þá þjónustu sem við greiðum fyrir. Í Grímsnes- og Grafningshreppi eru einhver hæstu fasteignagjöld á landinu, notuð til að niðurgreiða næstlægstu útsvarsprósentu á landinu. Sumarhúsaeigendur standa undir 40% af ráðstöfunartekjum hreppsins með fasteignagjöldum sínum, sem eru 0,45% á meðan þau eru 0,18% í Reykjavík. Og hvað fáum við fyrir fasteignagjöldin okkar?

Grenndarstöðvar

Grenndarstöðvar fyrir sorplosun eru of fáar, gámar eru of fáir, þeir eru tæmdir of sjaldan og svæðin eru sóðaleg. Þegar fólk er svo búið að taka á sig krók á heimleið á sunnudegi, kemur að yfirfullum gámum, verður pirrað og skilur ruslið eftir við gáminn, er það yfirleitt viðbragð sveitarstjórnarinnar að loka grenndarstöðinni „af því þið gangið svo illa um“.

Gámastöð

Annað tengt mál er opnunartími Gámastöðvarinnar við Seyðishóla. Á veturna er hún opin þrjá daga vikunnar í tvo tíma á dag. Á sumrin er hún opin fjóra daga vikunnar í þrjá tíma á dag, fyrir utan laugardaga þegar hún er opin í sex tíma. Gámastöðin er hins vegar lokuð á sunnudögum allan ársins hring. Hvenær er líklegast að sumarhúsaeigendur þurfi að losa sig við rusl?

Göngu- og hjólastígar

Síðast en ekki síst. Fólk fjárfestir í sumarhúsi úti í sveit af því það vill komast út í náttúruna. Flest okkar vilja t.d. gjarnan stunda einhverja útivist, ganga, skokka eða hjóla. En það getur reynst þrautin þyngri og jafnvel lífshættulegt. Ég hef t.d. aldrei verið hræddari um líf mitt heldur en þegar ég ákvað að hjóla frá sumarbústaðnum mínum niður í Þrastarlund til að fá mér pítsu. Þó ég hafi stokkið ein út úr flugvél í fallhlíf var það ekki nálægt því jafn skelfilegt og að hjóla eftir Þingvallavegi og Biskupstungnabraut, á örmjóum vegi með engri vegöxl innan um flutningabíla á 100 km. hraða sem hvorki slógu af né viku um hársbreidd. Hvar eru göngustígarnir? Hvar er skipulagið? Það er ekki nóg að selja endalausar sumarhúsalóðir, það þarf að skipuleggja göngu- og hjólastíga. Slíka stíga er hvorki að finna inni í sumarhúsahverfunum né meðfram hraðbrautum hreppsins.

Höfundur er sumarbústaðareigandi í Grímsnes- og Grafningshreppi.