Ma | “Ma,etkejejjabbajellolobaoakjokwā?”ekkajitōkBojineo. | “Sothen,whydon’tweseeanybirdsordriftwood?”theBoatswainasked.P926 | kajjitōk |
mā | Eḷapanaemediuṃwin māeṇ. | Itisquiteshadybeneaththatbreadfruittree. | aemed |
| Kwōnainḷọk mākaṇeṇaippāndoon. | Gatherthebreadfruittogether. | ain |
| Ri-akaderoraṇiuṃmwin māeṇ. | Thebirdwatchersareoverthereunderthebreadfruittreetolocatewherethebirdsareroosting. | akade |
| Ekarḷapakeọin māeoḷọkjāneokiiō. | Thelastbreadfruitharvestwasgreaterthanthisone. | akeọ |
| Kwōnjaballitotoiraan māṇebweenaajbwilọk. | Don'tdangleonthebranchofthebreadfruittreebecauseyou'llbreakit. | allitoto |
MORE mā |
Ṃa | Ṃaeenaajlurbweejetḷādik. | Knowyebythislightningthattherewillbecalmweather. | jetḷādik |
| “Ṃae,emourbūrūṃrūṃ,”juoniaanrieọñōdroebainnemaolepimtōtōñinkajjirere. | “Heyguys,VroomVroomisalive,”oneofthefishermensaid,andeveryonelaughedmockingly.P317 | mour |
| Ijroñan ṃa. | Ihearitscry. | ṃa |
ṃā | Ejkalleiloenañinaolepaelōñbōtabewōrjuoniien,kōtaaneṇiloMaeimWọkwōj,etan“rak,”im ṃāejlukkuunḷapankalleimkouwa. | Itgrowsonalmosteveryisland,althoughthereisaseason,betweenMayandAugust,calledsummer,whenbreadfruitbearmostfruit.S28 | le |
ṃaabe | Rejṃaabelowaanjikinṃōñāeo. | They'remoppingdownthedininghall. | ṃaab |
maajaj | Emakemaajaj ānin | Thisislandhasbeenclearedverywell. | maaj |
Ṃaajta | Ṃaajtaeoanjabtaeoṇe | That'sthedirectorofthechorus. | ṃaajta |
Ṃaak | BaiteoanṂaak ekaajiṃaalale | Mark'spunchsenthimswayingbackandforth. | ajjiṃaalal |
| Aṃmejṇekọkkureṃaak. | That'syourweakness,spendingmoney. | an mej eṇ |
| Arōkṃaak. | Greedyformoney. | arōk |
| Bwijinaōṃaak. | I'vegotlotsofmoney. | bwijin |
| Iarkadeḷọñṃaakkoaōilopāāñ. | Idepositedmymoney (definite)inthebank. | deḷọñ |
MORE ṃaak |
māāl | Ālkinbaaṃeo,eiñtōktōkmāālilojikineo. | Afterthebomb,thecitywasawreckoftwistedsteel. | iñtōk |
| Wūninankōkōṃ (ekkōṃ)jājeṇekōnkemāāl waan | It'sanalloy,that'swhyyourmacheteisbreakable. | māāl waan |
| Kablalebweenjejeḷọkmāāliturinimlukkuunkapenebweenḷaklelālewainenjabwōtlọk. | Makesurethereisnometalnexttoitandsecureitsoitdoesn’tfallwhentheshiprolls.P514 | pen |
ṃaal | Iarṃōñāworḷọkoomṃaal. | IatelobsterstillIwasabsolutelyfull. | ṃaal |
maalkan | Ekōbkōbbokinarināneoinnemealikkarmaalkannekoioonbok. | HisfeetdugintothesoftsandofthelagoonbeachandIcouldseehisfootprints.P1283 | kōbkōb |
maañ | Raarbōlbōlmaañinamiṃōṇo. | Theygatheredpandanusleavesformakinghandicraft. | bōlbōl |
| Menkorejkōjerbaliñanbuburemaroñkimej,juubub,maañ,ekkwaḷ,dekā,imbōlōk. | Thethingsusedfordivinationcouldbecoconutfronds,shoots,pandanusleaves,sennit,stones,andleaves.S21 | bubu |
| Rejkōṃṃanidinḷōḷōjānmaañ. | Weavingstrandsaremadeofpandanusleaves. | id |
| Idenjakieṇkōṃṃanjānmaañ rar | Theweavingstripsofthemataremadefrompandanusleavesdriedbyfire. | iden |
| Jerbaleoanlelḷapeṇejri-jāljelmaañ. | Theoldwoman'sjobistomakerollsofpandanusleaves. | jāljel |
MORE maañ |
ṃaan | Ejkaaiḷḷipiṃaan ṃadekaṇan. | He'salwaysusingbluntpointedspears. | aiḷip |
| Kakkōtkaallọkeṃaanaṃbu. | Aimwellbeforeshooting. | allọk |
| Eamḷapkōnkeejṃaan bwij | He'sgotlotsoflandbecausehe'stheheadofhislineage. | amḷap |
| Kwōnjabankoṇakiṃōnri-turuṃ,kwōnjabankoṇakliopāleenri-turuṃ,jaabkarejeranṃaan,jaabkarejerankōrā,jaabankau,jaabanaj,jaabmenkojabdewōtanri-turuṃ. | Thoushaltnotcovettheyneighbor’shouse;thoushaltnotcovetthyneighbor’swife,norhismanservant,norhismaidservant,norhisox,norhisass,noranythingthatisthyneighbor’s.S5 | aṇokṇak |
| Waeoeṇeatartarṃaan wab | Theshipistiedupattheendofthepier. | atartar |
MORE ṃaan |
māāṇāṇ | Ḷeoedeḷọñḷọkilowaanruuṃeoimḷakdiwōjtokejjibweruoḷoobwinpilawā,eṃōjanlimikōnpebabūrawūn,ejjaāindeeoaermāāṇāṇkerejkabmattok. | Themanwentintoaroomandwhenhecamebackouthewasholdingloavesofbread,alreadywrappedinbrownpaper,stillwarmfromtheoven.P264 | būrawūn |
| Piamāāṇāṇ ejjibjib | Warmbeeralwaysfizzes. | jib |
| Kōttaranmāāṇāṇimjorjore. | Waittillitgetsalittlewarmandspeeditup. | jorjor |
maañin | Kōnkewōjḷākoettorejọkōnkōṃṃanjānmaañinbōb,rūttororōkōnaikujājatrokeinlōbboikibwerenjabtutuimṃọḷeḷe | Becausethesailsofoldweremadefromwovenpandanusleaves,ourancestorsnecessarilyhadtoweaveatroforcoveringtheircanoesailstopreventthemfromgettingsoaked. | lōbbọ |
ṃaanjāppopo | Ijbajṃaanjāppopowōtimkọkoṇjidikjāān. | I'lljustbepreparedforarainydayandstashawaysomemoney. | ṃaanjāppopo |
| Koṃwinṃaanjāppopo wōt | Getpreparedforanyeventuality. | ṃaanjāppopo |
ṃaanje | Emọkanejnejebweṃaanje. | Itisforbiddentoswearathimbecauseheisafirst-born. | ṃaanje |
ṃaanjien | Likaoeṇṃaanjien jemān | Heishisfather'sfirst-born. | ṃaanje |
ṃaanḷọk | Kwōnjuubkweṃaanḷọk ñan ṃaan | Kneeltowardthefront. | juubkwe |
| Eñeṇṃaanḷọk. | He'smovingforward. | ṃaan |
| Jenaajtọreṃaanḷọkkeememin. | We'llpostponethebirthdayparty. | tọrtọr |
| Tawāweeneoemaroñkauñkipdenadkabuñtōnṃaanḷọkkaakemeninleḷọkkeinadñanri-lotokraṇad? | Howcanweachieveawell-coordinatedrhythminthemotionaswepresentourgiftstoourguests? | uñkipden |
ṃaaṇḷọk | Ṃalṃaaṇḷọk. | Bendforwards. | ṃal- |
ṃaanpā | Anjejjowōtṃaanpā. | Theartsofself-defenseareknownbybutafew. | ṃaanpā |
ṃaanpāik | Raarebbōktokbuimṃaanpāik (ṇaṃaanpāān)kumieo. | Theybroughtgunsandarmedthegroup. | ṃaanpā |
ṃaanpein | Earbōkjuonṃaanpein jāje | Hetookamachetealongjustincase. | ṃaanpā |
| IarṇakinienIroojeoṃaanpein ñanri-lotokroan. | IgavetheIroojsomematstogivetohisguests. | ṇakinien |
ṃaantakin | “Ekweejkabbajṃaantakininakekōjkanñeetoḷọkjidikaerpād?”Bojineoeba. | “Andthisisonlythebeginning;whatiftheystayevenlonger?”theBoatswainsaid.P399 | to |
ṃaanū | Earpinejṃaanū. | Heobstructedmyview. | pinej |
ṃaanwaj | Kwōnwāārṃaanwaj. | Slideforward. | wāār |
māār | Kwōnjabmāār. | Don'tlie. | māār |
maat | Enañinmaatkeri-aikiu? | Havewecountedallthoseweweretorationoutfoodto? | aikiu |
| Ejmaatwōtkobbankāāneoakeletokbweinkọkoṇe. | Whenthecanwasempty,hegaveittometoputaway.P603 | ak |
| Keekarmaataōālimi,ibarwanlōñḷọk | WhenIwasdonebailing,Iwentbackupondeck.P989 | ālim |
| Eṃōjṇeaṃbaṃeeōbweenājmaatjikkakākijō. | You'dbetterstopbummingmycigarettesbeforeIrunout. | baṃ |
| Eḷakepaakanmaatjikka,ebūḷakeoṇāān. | Whenthecigaretteswerenearlysoldout,heraisedtheprice. | būḷak |
MORE maat |
Ṃaat | EalikkarḷọkadkileṃuriniejinEmejwajānṂaat. | TheculturalsitesonEmejwaisletaremoreeasilyrecognizablethanthoseonṂaatislet. | ṃuriniej |
maatier | Ebarbōjrakammānkarkōnonoakkōmmānijuboñ-ijuraaniaḷaḷkoñanmaatier. | Westoppedtalkingandkeptatituntilthereweren’tanyboardsleft.P755 | ijuboñ-ijuraan |
| Ebarbōjrakammānkarkōnonoakkōmmānijuboñ-ijuraaniaḷaḷkoñanmaatier. | Westoppedtalkingandkeptatituntilthereweren’tanyboardsleft.P755 | maat |
maatin | RūttariṇaeroanAmedekaraarkōmeḷanjidikinnembarjinoṃurṃur ñanmaatinri-VietCongro. | TheAmericantroopswaitedabitbeforetheyresumedtheassaultandwipedoutalltheVietCong. | meḷan |
maattok | Ejabmaattokrukkurerobweraalwōjrorouweemkaddoujuj. | Notalltheplayerscamebecausethespectatorsgotonandtookupalltheroom. | kaddoujuj |
ṃabōḷōrin | Erraprapjañinkaareokōnanjejeḷọk (ejjeḷọk)ṃabōḷōrin. | Thecarmadealoudraspingsoundbecauseitdidn'thaveamuffler. | rap |
mabuñ | “Mōjinwōtadmabuñakkoṃrojiṃoreakeinjinṇe,”Kapeneoearba. | “Nowthatwe’vefinishedbreakfast,youtwogoworkontheengine,”theCaptainsaid.P278 | ṃabuñ |
mābuñ | Jenilānjinwōdimābuñkaṇiuṃwinpetaaktakeṇ. | Let'sgocollectthebreadfruitthathavefallenunderthepetaaktakbreadfruittree. | jinwōd |
ṃabuñ | Eṃōjkeamiroṃabuñ? | Haveyoutwohadbreakfast? | amiro |
| Ieañdenbweiarjabṃabuñ. | IamstarvingsinceIdidn'teatbreakfast. | eañden |
| UninaōrujJemaekarkọrujeōbweinṃabuñ ippāerjel | IonlywokeupbecauseFatherwokemeupsoIcouldeatbreakfastwitheveryone.P820 | ippa- |
| “Kapeneṇejbadedeḷọkinadeañṃabuñ,jejerakewūjḷāñeimjibadekjidik,”ejiroñtokeō.” | “TheCaptainsaysweshouldfinishourbreakfast,raisethesail,andbeonourway,”hecalledovertome.P826 | jerak |
| Kekōmmānkarjinoṃabuñearjiljilimjuonawa. | Itwasseveno’clockwhenwestartedeatingbreakfast.P834 | ke |
MORE ṃabuñ |
ṃad | Kwōnjakaamiṃōṇoikiippaṃbweenṃad. | Pleasegetheroccupieddoingsomehandicraftworkwithyou. | amiṃōṇo |
| Earkōttaraerṃadimiaḷaidikḷọk. | Hewaiteduntiltheywerenotpayingattentionandsneakedaway. | iaḷ aidik |
| KōṃrobarṃadjidikjāndoonimḷakilbōkKapeneoejkōnonotokjānioonwabeo. | WewereoccupyingourselvesandsurprisedtoheartheCaptaintalkingtousfromthepier.P415 | ṃad |
ṃade | Ejkaaiḷḷipiṃaanṃadekaṇan. | He'salwaysusingbluntpointedspears. | aiḷip |
| Buñūnṃade. | Spearhandle. | buñ |
| Inaajbuñiṃadeeaṃilju. | I'llmakeahandleforyourspeartomorrow. | buñ |
| Letokṃade ṇebweinetaldebdebek. | GivemethatspearsothatIcangospearfish. | debdeb |
| Rejjemjemṃadeinturọñ. | Theyaresharpeningthefishingspears. | jem |
MORE ṃade |
ṃadede | Anwōnṇe ṃadekwōjṃadede kake | Whosespearareyouusing? | ṃadede |
| Anwōnṇe ṃadekwōjṃadede kake | Whosespearareyouusing? | kake |
ṃadjake | Iarṃadjakeri-nañinmejeo. | Iwasbusywiththepatient. | ṃadjake |
mādke | KōnankarrūAmedkaroilowaankōrajrajkojinobōktoknañinmejinñanriṂajeḷ,raarṇaetanmādke. | BecauseofthefactthatvenerealdiseasewasfirstintroducedtotheMarshallesepeoplebytheAmericanwhaleshipcrewmen,theycalleditmādke ("America"). | mādke |
ṃadṃōde | “Bōleneṃṃanñekōjjeljinoāktoaḷaḷkiinṇailọjetimpojakñan ñeeraanimmeramemejānInjiniañananṃadṃōdeinjinṇe,”Kapeneoeba. | “Maybeweshouldstartunloadingsomeofthislumberintothewatersothatwe’llbereadywhenthere’senoughlightfortheEngineertoseeandstartfixingtheengine,”theCaptainsaid.P668 | ṃadṃōd |
Mae | Ejkalleiloenañinaolepaelōñbōtabewōrjuoniien,kōtaaneṇiloMaeimWọkwōj,etan“rak,”imṃāejlukkuunḷapankalleimkouwa. | Itgrowsonalmosteveryisland,althoughthereisaseason,betweenMayandAugust,calledsummer,whenbreadfruitbearmostfruit.S28 | le |
ṃae | KōnkekajinṂajeḷearjabpādilopebaṃaeiieneoearitokri-pālle,ejjabkanoojlōñarmejrejmourwōtkiiōrejeḷāinọñkoanri-Ṃajeḷ. | BecausetheMarshalleselanguagewasn’tputintowritinguntilWesternerscame,notmanypeoplelivingtodayknowthelegendsoftheMarshallesepeople.S13 | inọñ |
| Ri-AmedkaraarjodikiKuwajleenimpādieṃae rainin | TheAmericansinvadedKwajaleinandhavestayedoniteversince. | jodik |
| Ibankijerinkajjitōkṃaeiienilukkuunban. | Iwon'taskuntilI'mreallystuck. | kijer |
| Ṃōjin,jejkōjeeki,imñerōṃōrā,kọkoṇiṇailowaaniiep,bọọk,aktiin,ṃaeiienjeaikujiñan ṃōñā | Thenweputthemtodryinthesun,andwhentheyaredry,fitthemintoabasket,box,orcanuntilweneedthemforfood.S27 | koṇ |
| Ṃōjin,jejkōjeeki,imñerōṃōrā,kọkoṇiṇailowaaniiep,bọọk,aktiin,ṃaeiienjeaikujiñan ṃōñā | Thenweputthemtodryinthesun,andwhentheyaredry,fitthemintoabasket,box,orcanuntilweneedthemforfood.S27 | kōjeje |
MORE ṃae |
ṃaijek | Koṃwinṃaijekpāākeṇimbōke. | Helpeachothercarrythatbag. | ṃaijek |
| Raarṃaijek ḷeoimṃane | Theygangeduponhimandkilledhim. | ṃaijek |
Ṃaik | LedikeoekōjeddaṃṂaik. | ThegirlrebuffedMike. | jeddaṃ |
Maikronejia | EkkarñanbujeneokōtaanAmedkaimMaikronejia,... | AccordingtotheagreementbetweentheUnitedStatesandMicronesia,.... | bujen |
Ṃaikronijia | AoleplaḷkorōḷḷapraarkanoojinitoklimoierkōnmeninbweraartōmakbwemeninjuonkōkaḷḷeinanṂaikronijiajinowōnṃaanḷọkñananmakejutakimbōkeddoinjerbalkoanmake. | ThemajorpowersoftheworldwerequiteinterestedinthisbecausetheybelievedittobeasignofthebeginniningofMicronesianindependenceandoftheirtakingresponsibilityfortheirownaffairs.S16 | kakōḷḷe |
| Juon,raarkowaḷọkbōḷāākeoanṂaikronijiaimruo,raarkōṃṃanbweJulae12raanenanṂaikronijiaraaninkakkijeinkakeememejjinoinKọñkorejeoanṂaikronijia | OnewastodecideuponaflagforMicronesia,andthesecondwastosetJuly12asaholidaytocommemoratethebeginningoftheCongressofMicronesia.S16 | keememej |
| Juon,raarkowaḷọkbōḷāākeoanṂaikronijiaimruo,raarkōṃṃanbweJulae12raanenanṂaikronijiaraaninkakkijeinkakeememejjinoinKọñkorejeoanṂaikronijia | OnewastodecideuponaflagforMicronesia,andthesecondwastosetJuly12asaholidaytocommemoratethebeginningoftheCongressofMicronesia.S16 | keememej |
| Juon,raarkowaḷọkbōḷāākeoanṂaikronijiaimruo,raarkōṃṃanbweJulae12raanenanṂaikronijiaraaninkakkijeinkakeememejjinoinKọñkorejeoanṂaikronijia | OnewastodecideuponaflagforMicronesia,andthesecondwastosetJuly12asaholidaytocommemoratethebeginningoftheCongressofMicronesia.S16 | keememej |
| KwelọkeoṃoktataanKọñkorejeoanṂaikronijiaearkōṃṃaniloJuḷae1965 | ThefirstmeetingoftheCongressofMicronesiawasinJuly1965.S16 | ṃokta |
maiḷ | Joñanettoḷọkinkiiōemaroñorḷalemmaiḷ. | Itcouldbeaboutfivemilesawaynow.P1136 | tōtoḷọk |
ṃaiḷ | AkeorjibukijiṃaṃaiḷkōtaanPikeejimKapinwōd. | Andit’smorethanahundredmilesfromPikeejtoKapinwōd.P795 | jibukwi |
| “Tarrinjiljinoññoulṃaiḷ,” [Jema]eba. | “About60miles,”Fathersaid.P1207 | jiljinoñoul |
| Merameoekarlukkuunepaak,bōlenruoṃaiḷepaaktok. | Thelightwasquiteclose,maybewithintwomiles.P1146 | lukkuun |
ṃaina | Ejalinṃaina. | He'ssingingaromanticsong. | alin ṃaina |
| Eṃṃanalinṃainaippānri-kadek. | Drunkslovetosinglovesongsalso. | alin ṃaina |
| Ewōrketeepinalinṃaina iṃwiin | Doyouselllovesongcassettetapeshere? | alin ṃaina |
| Ri-kakieoearubaakeḷọkri-alinṃaina ro | Theparsonshooedawaythosewhoweresinginglove songs | alin ṃaina |
ṃainaik | Kwōnjabalinṃainaikalinjarṇe | Don'tsingthathymnlikealovesong. | alin ṃaina |
māj | Kōṃṃankoanrōkabwilọklọkmāj. | Heractionsareembarrassing. | bwilọk māj |
| Jeḷātaeojejdooradlekeie;jeḷāeoejwaḷọkjānimmineneinkilewāweenjejepliklikinjuonwaioonṇokeakjeḷāeowaḷọkjānlokōnmāj. | Howdoweknowwhichknowledgetoputourtrustin;theknowledgegainedfromactuallyfeelingtheswayoftheboatonthewavesortheknowledgethatcomesfromobserving.P800 | jepliklik |
| Eḷapankabwilọklọkmājkōnanirekōrā. | Hecausedgreatpublicembarrassmentbybeatinghiswife. | kabwilọklọk māj |
| EkabwilọklọkmājadnaajdikwōtḶajiḷapakjejjabnaajdikJeeklik. | OursupportofḶajiḷapbutnotofJeeklikiscausinghurtfeelings. | kabwilọklọk māj |
| Ekōnjenkwanmāj ṇemejaṃ. | Yourglasseshaveleftmarks. | kōn |
MORE māj |
ṃaj | Laleaṃrore (errwe) bweṃajenājkijpeiṃ. | Becarefulofpokingyourbarehandintoholesoreelswillbiteyou. | rore |
ṃaje | Ajejinkabwebweūṃenaajeltakinṃajeeokjuoniien. | Yourcheatingwillonedaybringyounegativeconsequences. | ajej in kabwebwe |
Mājeej | Ri-eotaakeojānMājeejeaarwiin. | ThewrestlerfromMājeejwonthewrestlingmatch. | eotaak |
Mājej | ṂōṃaaninMājejrejmakewōtṃōkadeilojurbak. | MenofMājejIslandarefamoustapdancers. | jurbak |
| EjjurbakbaklikaounMājej. | YoungmenofMejijislandareknowntobegoodtapdancers. | jurbak |
| WūdeñinMājej.wūdeñ | fromMejit. | wūdeñ |
| KumiinikkureeojānMājejuñkipdentataaerjurbak. | TheMājejperformerswerethemostskillfultapdancersofthemall. | uñkipden |
| SenatoreojānMājejeaarriepepeeoansenatorṃōttanjānAelok. | ThesenatorfromMejitbackeduptheproposalofhisfellow-senatorfromAelok. | rie |
Majeḷ | EṃṃanajeinMajeḷ. | Marshallesedrumsaregood. | aje |
Ṃajel | IloraankeiniṂajelekanoojinjejaelloloaerkōjerbalaje. | TodayintheMarshallsonerarelyseesajebeingused.S11 | jeja |
Ṃajeḷ | Aduwadoier,kōrāānṂajeḷinraankein. | Theirwayofcarryingthingsinabasket,today'sMarshallesewomen,thatis. | aduwado |
| AelaḷinjiroñinArnoebuñbuñiloṂajeḷ in | ThesexualintercoursetechniqueperformedbyArnoyoungwomenisrenownedintheMarshallIslands. | aelaḷ |
| Ejjeḷọkaij-bọọkiloenañinaolepeṃiṂajeḷ,bōtabeḷakwōrilojetwōteṃkoKuajleenimMājrokabjejjoiloaelōñkoilikin. | TherearenorefrigeratorsinmostMarshallesehomes,exceptforsomeonKwajaleinandMajuro,andafewonouterislands.S27 | aelōñ |
| KōjparokṃantinṂajeḷimjeḷāaerṃwe. | PreservetheMarshallesecustomoftakingcareofyourrelativesbypracticingit. | aerṃwe |
| EinaetoinṂajeḷwōtKapilōñ. | ThecurrentsflowingwestwardintheMarshallsaresimilartothoseintheCarolines. | aeto |
MORE ṃajeḷ |
ṃajeḷin | Ejarṃajeḷin ḷeeṇ | He'sflexedhismuscles. | jar ṃajeḷ |
mājet | Jemaekwaḷọkjuonmājetjānbōjọọnjedọujijeoanimtileḷaaṃeo. | Fathertookamatchoutofhispantspocketandlitthelamp.P140 | bōjọ |
| Uninaōbameninkōnkeikarloanrwebōjọeoanimkwaḷọkjikkaeokijenimjuonmājet. | IonlyknewthisbecauseIsawhimstickhishandinhispocketandtakeoutacigaretteandamatch.P768 | bōjọ |
| Ebarbōjrakaōroñaerrokōnnaaniuṃwinjetminitbweiroñainikienanjuoniaerroitijuonmājet. | AfterafewminutesIcouldn’thearthetwoofthemtalkinganymorebutIdidhearthetwoofthemlightamatch.P1078 | iaa- |
| Ḷōṃaroraaritbweejjeḷọkmājet ñanaerkōjọjuonkijeek. | Themenmadefirebyrubbingstickstogether,sincetheydidn'thavematchestostartthefire. | it |
| Kwōnitmājet ṇeimkōjọkijeekṇe | Youshouldstrikeamatchandlightthefire. | it |
MORE mājet |
mājmāj | Kwōnmājmājbweedet. | Wearyourglassesbecausethesunisbright. | mājmāj |
| Iaikujmājmājbweimejmetak. | I'vegottowearsunglassesbecausemyeyesaresore. | mejmetak |
mājojo | Ñeededeḷọkkōjmānektakimiljujotamājojo jejeblaak | Whenit’sready,we’llloadup,andtomorroweveningwe’llgoforsure.P279 | mājojo |
ṃajōjō | Earkanoojṃajōjōkeraarpatōkṇailaḷ. | Hewasreallystunnedwhentheythrewhimontheground. | ṃajōjō |
mājojoon | Ejjeḷọkmājojoonlikaoṇe | Thatladisreallystrong | mājojo |
Ṃajōḷ | EañtakinṂajōḷeḷapṃōrā | ThenorthernsideoftheMarshallsisdry. | eañtak |
| TiṃaeoepādeañtakinṂajōḷ. | TheshipisinthenorthernsideoftheMarshallIslands. | eañtak |
| EjjabdaanlōñarmejinṂajōḷkeidiñanKuam. | TherearenotasmanyMarshalleseasthereareGuamanians. | ejjabdaan |
| EkelejiakoanJarinRadikDooniloṂajōḷ. | ThecongretationsoftheUnitedChurchofChristintheMarshallIslands. | eklejia |
| AolepeklejiakoanJarinRadikDooniloṂajōḷrejkwelọkaolepḷọkinjuoniiōiloMājro. | AllcongregationsoftheUnitedChurchofChristmeetinMājroeverytwoyears. | eklejia |
MORE Ṃajōḷ |
Majro | Wāweenrawūn,waanrawūneṇejetalñanaolepāneinRālik,ñeebooḷkobbankabñeemaatṃōñāimṃweiuk,erọọlñanMajro,eaktoinektak,kaṃōjḷọktūreepeṇan. | TheprocedureisforthefieldtripshiptogotoalltheislandsoftheRālik,andwhenitisfullyloadedandallfoodandtradegoodsaregone,itreturnstoMajuro,off-loadingandon-loading,tofinishthetrip.S17 | wāwee- |
Mājro | Aebōj-laḷinMājroennọkobbaer. | ThewaterfromthegroundwellsatMajuroispotable. | aebōj-laḷ |
| Ejjeḷọkaij-bọọkiloenañinaolepeṃiṂajeḷ,bōtabeḷakwōrilojetwōteṃkoKuajleenimMājrokabjejjoiloaelōñkoilikin. | TherearenorefrigeratorsinmostMarshallesehomes,exceptforsomeonKwajaleinandMajuro,andafewonouterislands.S27 | aelōñ |
| EaelōñkeiniḷọkMājrojānUtrōk. | MajurogrowsmoreAelōñkeinbananasthanUtrik. | Aelōñ-kein |
| Idikelieṇbweri-bakkeeoilokarMājro eṇ | IabhorherbecauseshewastheonewiththeyawsinMajurosometimeback. | bakke |
| EḷapanbarbarearinMājro. | ThelagoonshoreofMajuroisveryrocky. | bar |
MORE Mājro |
mājur | Ḷōṃareinaolepri-Likiepimrejmājur ḷọkwōtilomeninjejerakrōk,joñanaerjeljelā. | AllofthesemenwerefromLikiep,andtheyweresogoodatsailingthattheycoulddoitintheirsleep.P31 | aer |
| Ālikinaṃrojar,iḷakitōnkarkajjioñkiilmejainmājurelukkuunpenkōnwōtaōkarḷōmṇakeanbaḷuuneoitokiiomtokimetalwōtakejablokōm. | AfterwewerefinishedprayingIwasgoingtotrytoclosemyeyesandgetsomesleepbutitwasreallyhardbecauseIkeptthinkingabouthowthatplanehadflownrightoverusbutjustkeptgoinganddidn’tseeus.P952 | baḷuun |
| EjejmeneṇJemaekarkōṃṃaneñanebwekōṃroḷakjikrōkḷọkijoippānejbabuimmājur. | ButFatherdidn’thavetodoanythingbecausewhenwearrivedathissidehewasalreadylyingdownandfastasleep.P1089 | jikrōk |
| “Nejūe,barkateeokjidikimjabkijerinmājur,”eba. | “Son,holdonaminuteanddon’tgotosleepyet,”hesaid.P816 | kate |
| “Jemae,imejki,ijjaitōnmājur,”iba. | “Father,I’mtired;Iamgoingtogetsomesleep,”Isaid.P554 | mājur |
MORE mājur |
mājurin | Jejmājurin kako | Wecanjustsleeplightlysowe’llbereadytojumpupifweneedto.We'llsleeplikeroosters.P810 | mājur |
Majuro | EouwibatakḷajinMajuro. | TheunicornfishofMajuroaretasty. | batakḷaj |
| EbokbokeiaarinMajuro. | ThelagoonsideofMajuroissandy. | bok |
| KōjroilānkōbaatiiñtokiloK&K (nameofastoreatMajuro)imkōjeblọki. | Let'sgoshoppingforpartingsatK&Kandcutthemup. | jeblọk |
ṃak | Kwowōdeajjipekinbōbeoimḷakleḷọkṃak eo | Yourchewedthebestpartofthepandanusandgavehimthebutt (theṃak). | ajjipek |
Makarta | Makarta ñeeitok. | Sowhatifhecomes? | makarta |
make | Ejmakewōtñakaitwerōk. | He'sspecialinthatheneverwantstogetinto controversies | aitwerōk |
| Kwōnjabkaaruñijñijieokmake. | Stopmakingyourselfsleepy. | aruñijñij |
| Ibaippamake, “Ebanñeeraan.” | Isaidtomyself,“Idon’tbelievethere’sdaylightalready.”P221 | ban |
| Kwōnjabkōbanbaneokmake. | Don'tpretendtobeaweakling. | banban |
| Kōrāeṇejmakewōtbōbōk (ebbōk)iaankōrinānin | Thatwomanisthenosiestonthisisland. | bōbōk |
MORE make |
makmake | Iarkadjoukiilojikineọñōdeṇaōmakmake. | Icaughtthisgoatfishatmyfavoritefishingspot. | kadjo |
| Komaroñkōjerbalpinjeḷeaōmakmake. | Youarewelcometousemyfavoritepencil. | makmake |
ṃakṃōk | Earaujekṃakṃōk. | Shemadesomestarch. | aujek |
| Ekkāwōtaneddekiloaelōñkoiōñkōnkeṃakṃōkeṃṃananeddekilojikinkorejawōtwōtimkabokbok. | Itusuallygrowsonthenorthernislandsbecausearrowrootgrowsinsandyplacesoflittlerainfall.S20 | bok |
| Bareptaikiṃakṃōk ṇe | Sievethearrowrootasecondtime. | epta |
| Kwōjḷōmṇakinjibwiliñāātṃakṃōk eṇ | Whendoyouintendtomoldthearrowrootstarch? | jibwil |
| Ejjibwilbwilāniinkōnkeeiienṃakṃōk. | Thereisplentyofmoldedarrowrootstarchonthisislandbecauseitisthearrowrootseason. | jibwil |
MORE ṃakṃōk |
ṃakṃūke | Ejjeḷọkwōtṃakṃūkeinṃwiin | Thistracthasanawfullotofarrowroot. | ṃakṃōk |
Ṃakneete | Ṃakneetedilakaṇ. | Pickupthosenailswiththemagnet. | ṃakneet |
ṃakoko | Kwōnjabkaabōbbōbbweuninannaajṃakoko ṇe | Youshouldn'tpersistcauseit'sturningheroff. | abōbbōb |
| Kwōnjabalbakbōkinṃakoko. | Don'tshowyourunwillingnesstocarrythingstuckedunderthearmbydoingitsloppily. | albakbōk |
| Kwōnjabṃakokoinjikuuḷ. | Don'trefusetogotoschool. | ṃakoko |
ṃakokoun | Earṃakokounbōkmeninjipañkoam. | Herejectedourhelp. | ṃakokoun bōk |
makōrlep | Tōñōleṃōkimlaleanmakōrlep. | Rubherandnoticehowhypersensitivesheis. | tōñōl |
ṃakroro | Ejiṃweaerrokarkatubweekarṃakroro ḷọkimetulọkaḷ. | Theirforecastwascorrectandthewindwasfavorableuntilthesunwentdown.P970 | ṃakroro |
ṃakroroḷọk | Akkeekarraelepḷọkejinokarṃakroroḷọk. | Butastheafternoonprogressed,thewindturnedinourfavor.P910 | ṃakroro |
ṃakūt | Kōjroetalñanṃakūtinekeṇ. | Let'sgotothefishmarket. | ṃakūt |
ṃakūti | Ijetalinṃakūtiamiṃōṇokāaō. | I'mgoingtosellthesehandicraftitemsatthemarket. | ṃakūt |
ṃakūtkūt | RaarkaaloojeJohnjuonpijaṃakūtkūt. | TheyshowedJohnamovie. | alwōj |
| Ijabṃakūtkūtakipādwōtijoimkōttar. | Ididn’tmove;IjuststayedwhereIwasandwaited.P85 | ijo |
| Ejjuoneoejeḷāḷọkjeṇiloanṃakūtkūt. | He'saconscientiousandverytalentedpersoninwhateverhedoes. | jeḷā ḷọkjeṇ |
| Kōnanwaeojabṃakūtkūtbweelur,ekarṃōkajaōānen | Sinceitwascalmandtheboatwasn’tmoving,Iwasabletobailallthewaterprettyquickly.P988 | lur |
| Jabṃakūtkūt. | Don'tmove. | ṃōṃakūt |
Ṃal | Ṃal ṃaaṇḷọk | Bendforwards. | ṃal- |
mālejjoñe | Rejmālejjoñewaeṇ. | Theyaretestingthecanoe. | mālejjoñ |
ṃalen | Ejeḷāṃalen. | He'sagoodartist. | ṃalen |
Ṃalene | Ṃalenetokṃōketailojuronjājeeaō. | Wouldyouengravemynameonthehandleofmymachete. | ṃalen |
mālij | Rōnoimmālijaddi-kọọtotinrūkọọteo. | Thethiefgothisindexfinger smashed | addi-kọọtot |
| Kwōnlukkuunlijibweenmālij. | Pounditwellsoitbecomespaste. | lij |
mālijjoñ | Jenaajmālijjoñkakejerbalkoan. | Let'stakehisworksasexamples. | mālejjoñ |
mālijjoñe | Jablilu (illu)bweejbajjekmālijjoñe atūṃ | Don'tgetmad,he'sjusttryingyourpatience. | mālejjoñ |
mālim | Eoraōmālimindeḷọñ. | Ihavepermissiontoenter. | mālim |
mālkwōj | “O,abajmālkwōjwōtmenkein,”Bojineoeba. | “Oh,thosethingsarereallystrong,”theBoatswainsaid.P1050 | mālkwōj |
mālkwōjin | Ejjeḷọkri-allōkmālkwōjinanallōkwōtlieñ. | Thereisnootherchanterwhoseincantationisaspowerfulasthatwoman'sincantation. | allōk |
mālle | Elōñkeaṃmālle? | Doyouhaveanycharcoal? | mālle |
| Jemānpinjubwejenkabkōṃṃanmālle. | Let'shuskbeforecuttingcoprasowecanalsomakecharcoal. | pinju |
Māllen | Mālleneañin,ebuñutḷakijoñjoñin. | Menfromthenortharestrong (fromachant). | māl |
| “Mālleneañinebuñutḷakijoñjoñin,”Jemaebaimettōñdikdikkeerrokarpārorāikilaḷḷọk | “Thisguysureisbrave,”Fathersaid,chucklingasthetwoofthemcarriedhimdownwithbothhands.P1048 | māl |
| “Mālleneañinebuñutḷakijoñjoñin,”Jemaebaimettōñdikdikkeerrokarpārorāikilaḷḷọk | “Thisguysureisbrave,”Fathersaid,chucklingasthetwoofthemcarriedhimdownwithbothhands.P1048 | pārorā |
ṃalḷọk | Earṃalḷọk ñane. | Hestoopedtowardhim. | ḷọk |
ṃaḷo | AkadikeowaanĀntieṇejejjerakrōkiloṃaḷo. | Andy'snewoutriggercanoeissailinginthelagoon. | akadik |
| Eakajiniṃaḷo ṇe | Thewholelagoonisteemingwithakajinfish. | akajin |
ṃaḷoin | ĀlikinanatomiikbaaṃeodebokḷokiloṃaḷoinPikinni,eḷakajeḷḷāḷọkekiparijet. | AftertheatombombwasdetonatedintheBikinilagoon,therefollowedadelugeofdeadfishwashedupontheshoresoftheislands. | ajeḷḷā |
| Kwōnkajinieteilojikineọñwōdiloṃaḷoinaelōñin. | Showhimthegoodfishingspotsinthisatoll'slagoon. | jiniet |
| EpeḷaakeṃaḷoinMājrokōnwaantariṇaekoanAmedka. | TheAmericanwarshipscoveredtheentireMajurolagoon. | peḷaak |
| Ekarpinejiooneakerā,kalōkjuoneṃṇaioon,kajuurjuonkajuimkōḷaakwūjḷāinbweenmaroñjerakrōkilowaanṃaḷoinaelōñeṇ. | Hecovereditstopwithboards,builtahouseonit,putupamastandattachedasailsothatitcouldsailontheoceanaroundtheisland.P7 | wōjḷā |
ṃalōke | Iaeṇwaeṇenaajṃalōke ṃōṃkaj (eṃṃōkaj)? | Whatwillbethatship'sfirstportofcall? | ṃalōk |
maḷoñ | Koṃjabtuṃaḷbwekoṃnaajmaḷoñ. | Don'tplaythatkeel-haulgameoryou'lldrown. | tuṃaḷ |
ṃaḷoon | Eaelikḷọkṃaḷoon āninjānāneṇ | Thislagoonhasmoreoceancurrentsflowingoutthaninthatlagoon. | aelik |
| Ejajeaetlowaanṃaḷoon āniin | There'snocurrentinthislagoon. | aet |
| Eḷapṃaḷoon Kuwajleen | Kwajaleinhasalargelagoon. | ṃaḷo |
mālōtlōt | Ejjabaelọkmālōtlōt. | He'sdefinitelyagenius. | ej jab aelọk |
| Eeoearlokijeek,iminọñkorejbabweuninanri-Amedkamālōtlōt,EtaoearkojānṂajeḷimbōkḷọkanmālōtlōtñanAmedka. | Heistheonewhodiscoveredfire,andthelegendssaythatthereasonAmericansaresmartisthatEtaolefttheMarshallsandtookhisknowledgetoAmerica.S13 | lelo |
| Eeoearlokijeek,iminọñkorejbabweuninanri-Amedkamālōtlōt,EtaoearkojānṂajeḷimbōkḷọkanmālōtlōtñanAmedka. | Heistheonewhodiscoveredfire,andthelegendssaythatthereasonAmericansaresmartisthatEtaolefttheMarshallsandtookhisknowledgetoAmerica.S13 | lelo |
| Eeoearlokijeek,iminọñkorejbabweuninanri-Amedkamālōtlōt,EtaoearkojānṂajeḷimbōkḷọkanmālōtlōtñanAmedka. | Heistheonewhodiscoveredfire,andthelegendssaythatthereasonAmericansaresmartisthatEtaolefttheMarshallsandtookhisknowledgetoAmerica.S13 | mālōtlōt |
| Eeoearlokijeek,iminọñkorejbabweuninanri-Amedkamālōtlōt,EtaoearkojānṂajeḷimbōkḷọkanmālōtlōtñanAmedka. | Heistheonewhodiscoveredfire,andthelegendssaythatthereasonAmericansaresmartisthatEtaolefttheMarshallsandtookhisknowledgetoAmerica.S13 | mālōtlōt |
ṃaḷwan | Ebbaakakṃaḷwanaelōñin. | Therearelotsoffrigatesinthelagoonofthisatoll. | baak |
mālwe | Juoneaōilemālwe. | Ihavefishstringmadeofcoconutrib. | ile |
mālweiki | Kwōnmālweikimejānpāākṇe | Sewthesackclosedwithmālwe | mālwe |
ṃaṃa | Kwōnbaḷọk ñanṃaṃakeijjabetal. | TellmotherthatI'mnotgoing. | ba |
| Kōmḷaktōprakḷọk,kōmiioonaerṃaṃa. | Aswearrivedattheplace,wewereintimetowitnessthecelebrationofthebreadfruitseason. | ṃaṃa |
mamo | Kwōmaroñkekāājrabōletokjuonmọọrūmamo? | Couldyouhookmeasardineforbait? | kāājrabōl |
ṃaṃōje | Rejṃaṃōjeeọeṇanḷeeṇ | They'reusingblackcarbononhistattoos. | ṃaṃōj |
mañ | Kiiōkeeṃōjankalbuuj,bōlenenaajmañ. | Nowthathehasbeeninjail,maybehewillknowbetter. | mañ |
ṃan | Kwōnṃanekṇebweeddipikpik. | Killthatfishbecauseit'sstillfloppingaround. | didpikpik |
| Ejbakōnankarri-Nippoñroitanṃanermānaolepri-Ṃajeḷiloāneoermānbaaṃleeoanrejjokweieippānbarjetarmej. | HewassayingtheJapaneseweregoingtokillalltheMarshallesepeopleontheislandwherehisfamilyandsomeotherpeoplewereliving.P979 | er |
| Ikarḷōmṇakinakwāāleḷeoekarkōṃṃankōjakkōnetanwaeoakikorñeekarṃan ña | Ithoughtaboutarguingwiththeguywhohadmadefunofthenameoftheboat,butIwasafraidhemighthitme.P319 | kor |
| Kwōnjabpopoṃanitbwerōnaajṃaneok. | Quitgoingtootherpeoples'landortheywillkillyou. | popo ṃanit |
māṇāāṇ | Kōmarṇaballierjetnuknukmāṇāāṇ. | Weprovidedthemsomewarmclothes. | ṇaballin |
mañbōn | Jekōbwaiktokmañbōn kaṇe | Makeussomejekōbwaoutofthosecoconutsbeginningtoformhardmeat. | jekōbwa |
ṃane | Eḷapankōkanniōkeōk (ekkanniōkeōk)piikeṇraarṃane. | Thepigtheykilledhadmuchleanmeat. | kanniōk |
| Ālikinaerkammōūkḷeoraarṃane. | Aftertheymadehimcranehisnecktheykilledhim. | mū |
| Raarṃaijek ḷeoimṃane. | Theygangeduponhimandkilledhim. | ṃaijek |
| Kwōnṃane ḷọketanjānbokṇe | Crosshisnameoutofthatbook. | ṃanṃan |
| Kwōnṃanekijeekṇe | Extinguishthefire. | ṃanṃan |
MORE ṃane |
ṃanet | Ekkarñan ṃantinaelōñkeinri-aluejejarmejroteṇejkọkkureṃanetimaliraanwōjkekaṇ. | Accordingtotraditionalcustomapersonwhosingsupontreescommitsasocialblunder. | aluej |
| Tauninaṃkọkkureṃanetimaluejiraanmāṇe | Whydoyoubreakthetabooandsinguponthatbreadfruittree? | aluej |
māni | Nuknukmānimeneoejkōṇake. | Theclothingsheiswearingisthin. | māni |
ṃani | Jenainiṃanikeinadimwiaikijuoninjin. | Let'spoolourmoneytobuyanengine. | ae |
| Arōkṃani. | Greedyformoney. | arōk |
| Ebajlewojwōtjidikaṃṃani. | Healmostgaveyoumoney. | baj |
| Bwilijmāāṇrorejeṇakeḷeokeeeoearkọọtiṃani ko | Thepolicesuspectthatheistheonewhostolethemoney. | eṇak |
| Ejjājjājimkwaḷọkkeelōñanṃani. | He’sshowingoffandtellingeverybodyhehaslotsofmoney. | jājjāj |
MORE ṃani |
mānijain | Ejmānijainkoṃbanieṇ. | He'sthemanagerofthatcompany. | mānija |
mānini | Nuknukmāninimeneoejkōṇake. | Theclothingsheiswearingisverythin. | māni |
ṃanit | Ekotok-kilūkōnaṃjajeṃanit. | Youractionsgivemegoosepimples. | kotok-kilin |
| Jejaikujjarukiṃanitkoadrōmājkunḷọkimkatakinajrironājidleepñerejañinkarjeḷā. | Wemustrevivesomeofourwaningcustomssuchasleepdancingbyteachingourchildreniftheydon'talreadyknowhow. | leep |
| Ejeḷāṃanit. | Heknowshowtoconducthimself. | ṃanit |
| Kōmijtōmakbarāinwōtbwejāndedeḷọkineṃōjaṃtōpare,ewōrṃōttanaṃmeḷeḷekōnṃanitimwāweenmouranri-Ṃajeḷ. | WebelievealsothatwhatyouhavecovereduptothispointincludessomeunderstandingofthecustomsandwaysoflivingoftheMarshallese.S29 | ṃanit |
| Iṃweedkōnṃanitkaṇan. | I'mfed-upwithhisactions. | ṃweed |
MORE ṃanit |
Ṃañke | Ṃañkeeoejallitotoiraanwōjkeeo. | Themonkeywasdanglingonthebranchesofthetree. | allitoto |
| Ṃañkeiniaṇenājiṃ? | Wheredidyougetyourpetmonkey? | ṃañke |
| Kwōnjabṃañkebweelōñkōrā. | Putonyourclothesbecausetherearefemalespresent. | ṃañke |
| Kwōnjabṃantinṃañke. | Stopactinglikeamonkey. | ṃañke |
| Enanaṃañkeiloiṃōnjar. | It'snotgoodtogotochurchshirtless. | ṃañke |
MORE ṃañke |
ṃanṃan | Ejetalinkaajijeṇrejṃanṃanpiikie. | He'sgoingtogetsomeliverwherethey'rebutcheringthepigs. | aj |
mānnimar | Etalimallotoknejirromānnimar. | Golookforsomewildchickensforourpet. | allo |
mānniñ | Jabinepatabwemānniñmeneṇ. | Don'tworry,he'sanobody. | mānniñ |
| Etkeenanaakmānniñ? | Whyishesobadwhenhe'sjustakid? | mānniñ |
mānōt | Ekotok-kilūkōnmānōtkaṇeaṃ. | I'membarrassedforyourbehavior. | kotok-kilin |
| Ekōmmālwewemānōtkoan. | Hisactionsareembarrassing. | memālwewe |
ṃanōt | Ejjeḷọkwōtmemālweweid (emmālweweid) kōnṃanōtkoan. | Wewereveryembarrassedbyhisbehavior. | memālwewe |
| Kwōnjabñabñabbwearmejrenājbakoñakṃanōt. | Don'teatsovoraciouslyorpeoplewillthinkyouhavenomanners. | ñabñab |
ṃantin | Kōjparokṃantin Ṃajeḷimjeḷāaerṃwe. | PreservetheMarshallesecustomoftakingcareofyourrelativesbypracticingit. | aerṃwe |
| Ekkarñanṃantinaelōñkeinri-aluejejarmejroteṇejkọkkureṃanetimaliraanwōjkekaṇ. | Accordingtotraditionalcustomapersonwhosingsupontreescommitsasocialblunder. | aluej |
| Iloṃantin Ṃajeḷ,emọaluejñeejorirooj. | It'sforbiddentobesingingupabovewhenthereisaniroojaroundaccordingtoMarshallesecustom. | aluej |
| Ṃantinkattōñtōñkaṇanrōkabwebweikeō. | Hercharmingmovementsdrivemecrazy. | kattōñtōñ |
| Ejbajjeḷāṃantin kāilar | Hesurelyisanelegantgentleman. | kāilar |
MORE ṃantin |
ṃaṇtin | Kwōnjabṃaṇtin etto | Don'tbeold-fashioned. | ṃaṇtin etto |
māntōl | Ṃurunmāntōl. | Aflockofshearwater. | ṃur |
ṃaō | Itokṃaō. | Comeinfrontofme. | ṃaa- |
map | EpādiaṂajōḷilomap? | WherearetheMarshallsonthemap? | ia |
mar | Bukunmar. | Boondocks. | bukun |
| Edibukimaremḷaketalkōmjabbarlowe. | Ittookoffintothebooniesandthatwasthelastwesawofit. | dibuk |
| Ri-dibukmarroraṇe. | Thosearetheboonytrekkers. | dibuk |
| Taeṇejdedokwōjkwōj (eddokwōjkwōj) buḷōnmar eṇ | Whatcausesthecontinualsnapping (ofbranches)insidethebush? | dokwōj |
| Kajjitōk:Kwōjitōkjāniakakoeṇ?;Jānlomareṇ;Kwaaret?,Iareabebkijōṃōñā | Aquery:"Whencecamethatrooster?", "Fromthoseboondocks.";"Whatdidyouthere?","Scratchedformyfood.". | ebeb |
MORE mar |
mare | Eḷapanmare ānin | Thisislethasmuchbush. | mar |
ṃare | Iieneoraarṃare. | Thetimetheygotmarried. | iien |
| JemānJohnejjuoniaanri-jainroilopebainṃareeoan. | John'sfatherisoneofthesignersofhismarriagecertificate. | jain |
| Rejjemānjiikdoonkōnanajirironejierṃare. | Theyarerelatedbythemarriageoftheirchildren. | jemānji- |
| Rejkajjilñuultaḷañaniiōinṃareinaerrokeinkajilñuul. | Theyarecontributingthirtydollarsfortheirthirtiethweddinganniversary. | jilñuul |
| Earṃarewōtkeejjoñouljiljinoaniiō. | Shegotmarriedwhenshewassixteen. | joñoul jiljino |
MORE ṃare |
ṃareik | Eṃōjanṃareikjuonri-pālle. | HemarriedanAmerican. | ṃare |
Mark | JakōltataanMark eb | Markistheclumsiestdancer, | jakōl |
markūbwebwe | Bōktokjainmarkūbwebwe eṇ | Bringthatsmallplanthere. | ja |
ṃarṃar | Kōjjelilānkaalutokkeinadkōṃṃanṃarṃar. | Let's (usthree)golookforalushellstomakeheadleis. | alu |
| Lioeṇejaluukiṃarṃar eṇ | Theladyisstringingthealushellsintoanecklacelei. | alu |
maro | Juoniaanri-jebwābweroearmaroimmej. | Oneofthemenwhogotlostdiedfromthirst. | jebwābwe |
| Kiinkōmmānlukkuunmarobwekōnandikdāneo,juonwōtalenidaakilojuonraan. | Bynowwewereallextremelythirstybecausetherewasalmostnowaterleftandwecouldeachonlytakeadrinkonceperday.P1185 | maro |
| Joñanankarmaro,ejitokwōtakeṃōtiloaebōjeo. | Hewassothirstyhedovehisheadintothewellandstarteddrinking. | ṃōt |
| Raarjabṇalimenri-kalbuujeoinnemearmejkōnanmaro. | Theydidn'tgivetheprisoneranywatertodrinkandsohediedofthirst. | ṇalimen |
| UbnenNiMaro. | AnimmaturenutoftheNiMarovariety. | ub |
marok | Ñeijetetalilomarokeitokwōtbweinajwewe. | WhenIwalkinthedarkIhavetowhistle. | ajwewe |
| IḷakerrelọkiloanBojineotōbalṃaan ḷọkimjakoḷọkibuḷōnmarok ko | IwatchedtheBoatswaincrawltowardthefrontoftheboatanddisappearintothedarkness.P571 | buḷōn |
| Ejdikkilọkwōtāneoakejokmarok eo | Theislandwasgettingsmallasnightfelluponus.P1318 | dik |
| Ejaammarok ṃwiiniṃōṃ? | Whyisyourhousestilldark? | jaaṃ |
| Ejbajmeḷanḷọkakejbarjādetokjānmarokkokōnjuontāāñ. | Afteramomentheemergedfromthedarknesswiththegascan.P577 | jāde |
MORE marok |
maroklep | Enanakaworilomaroklep. | It'snotgoodtohuntforlobstersonmoonlessnights. | maroklep |
Maroñ | Maroñkoaddemlōkmejejjeḷọkjuonemaroñbūkijānkōj. | Noonecantakeawayourinalienablerights | addemlōkmej |
| Eḷaññeenaajaerwōjiienjerbalrenaajkateerjoñanwōtaermaroñ. | Whenit'stheirturntowork,they'lldotheirbest. | aerwōj |
| Ejkaajjimālelebajjikinnāmejujenmaroñ wiin | S/he'llkeepsayings/he'llwinands/hejustmightdoso. | ajjimālele |
| Ejjañinkanoojibwijimejmaroñwōtakakejokwāeṇ. | Thewaterisnotveryhighandhe'sstillabletotowthedriftwoodwithhisfeettouchingthebottom. | akake |
| Jejjaamānekeejjakajoorinmaroñjerbalñankōj. | Let'stakeadvantageofhisyouthandputhimtoworkforus. | amān |
MORE maroñ |
maroro | Ejilanmaroronuknukṇeaṃ. | Yourclothingisdarkgreen. | jil |
| Ejilanmaroronuknukkaṇeaṃ. | Yourclothesaredarkgreen. | jil |
| Ejaadkaiṇṇemaroro. | It'ssortofgreen. | kaiṇṇe |
maroroik | Kwōnkajilaṃunomaroroik ṃōṇe | Youshouldpaintthathousedarkgreen. | jil |
marripripin | Jejjorrāāntokwōtjānmarripripin ḷañeo. | Wearestilldownandoutfromthedamageofthestorm. | mariprip |
Marshallese | Kōnmenin,elōñri-pāllerejṇaetanMarshallese cheese | ”Forthisreason,manyWesternershavegivenitthename“Marshallesecheese.S28 | bwiro |
Mary | Maryenaajeeoenaajri-kōbaleuṃeṇ. | Marywillbetheonetocovertheearthoven. | bal |
mat | Ḷeoedeḷọñḷọkilowaanruuṃeoimḷakdiwōjtokejjibweruoḷoobwinpilawā,eṃōjanlimikōnpebabūrawūn,ejjaāindeeoaermāāṇāṇkerejkabmat tok | Themanwentintoaroomandwhenhecamebackouthewasholdingloavesofbread,alreadywrappedinbrownpaper,stillwarmfromtheoven.P264 | būrawūn |
| Jabkijerinkatuwebweejjañinmat. | Don'ttakeitoffthefireyetbecauseitisnotdone. | kijer |
| Keejmatraijeoikkwaḷọktokkōnnọkabjuonkuwatinkọọnpiipimteiñitokjuontibatindānninidaakbwerenpojakñanaerjelrọọltokimṃōñā | Whenthericewascooked,Igotoutsomedishesandacanofcornedbeef,andfilledupapotofwaterforteasoeverythingwouldbereadywhenthethreemencamebacktoeat.P370 | kōnnọ |
| Jekdọọnakekarmatkọpeeoimkōmmānkaridaak. | Itdidn’tmatteratthatpoint,though,becausethecoffeewasreadyandweallhadsome.P886 | mat |
| Iwātinbanjillọkjoñananḷapaōmat,akiḷakeñjaakeippaejjabeṃṃaninaōmourwōtñeikarṃōñākōkaninaelōñkein. | Ialmostcouldn’tbendover—Iwassofull—butdidn’tfeelnearlyasgoodasIwouldifIwereeatinglocalMarshallesefood.P391 | ṃōṃan |
MORE mat |
matātōpe | Inaajmatātōpekōrkōrebweenpen. | I'llleavetheseasreinforcementsforthecanoe. | matātōp |
matin | Kwōnkañṃōñā ṇematin. | Eathisleftovers. | mat |
matmat | Oḷarinmatmat. | Smallsponge. | oḷar |
matmate | Meneodeeoiaikujkarmatmateturinmejānkōntọọleoanbweejiebḷọkkōnmenokadu. | TheonlythingIneededtodowaswipehisfacewithhistowelbecausehewassweatingprofusely.P1142 | aikuj |
Ṃatteen | ÑekwōjloimenkeinkwōjeḷākeṂatteen ṇeiṃaan.” | “Whenyouseethesethings,you’llknowthatMatteenisaheadofyou.”P208 | ṃaan |
ṃattin | Kwōnjabṃattin juwape | Don'tactlikeasailor. | juwape |
me | Raarajālitokekkoñan meeo. | Theyroundedupthefishintothetrap. | ajāl |
| Ekjọọḷkabekṃōṇakṇakekkāwōtaerkōṃṃaniloaelōñkoilikin mereikeakejjeḷọkarmejinamāni. | Saltfishanddriedfisharerarelymadeonouterislandsthathavelotsoffishandnoonetoconsumethem.S27 | amān |
| Ekweiieneowōtkwōpojak,kwōmaroñjinojibwilōñtakaḷaḷkaṇewōt merōkaapañaṃjerbal.” | Okay,wheneveryou’rereadyyoucanstartpassingupanyboardsthatareinyourway.”P672 | apañ |
| Ekarjeḷatibaibkowōt meejeḷākerōboṇkōnpeinael. | Heonlytookofftheonesheknewwerecloggedwithpaintoil.P714 | boṇ |
| BojineoedikḷọkwōtjidikjānJemaeo meeorjilñuuljiṃaaniiō. | TheBoatswainwasalittleyoungerthanFather,whowasthirty-someyearsold.P38 | dik |
MORE me |
meanwōd | Eḷapanmeanwōd ḷeeṇ | Heisverypatient. | meanwōd |
Mede | AidiktataMede. | Maryistheslimmest. | aidik |
| Ijoke,eajejtataMede. | However,Maryisthemostgenerous. | ajej |
| Medeeṇbweejjabaelọkalbakbōkin. | That'sMarybecausethat'sobviouslyhowshecarriesthingstuckedunderherarm. | albakbōk |
| Letokjiṃinmede ṇebweenkijō. | Givemethelowerhalfofthecoconutshelltoeat. | jiṃ |
medeik | Kwōnmedeik ṃōktiekṇebweenkoṇ. | Chiselthatnotchsothatitfits. | mede |
medeke | Kwōnmedekebweellu. | Talkkindlytohimbecausehe'sangry. | medek |
| Kwōnilānmedekejānanilānkōṃṃantūrabōḷ. | Godosomethingtokeephimfromgoingandmakingtrouble. | medek |
medwañ | Anmedwañ ekaajjiḷapḷape | Thestrongsmellofhisarmpitsgiveshimadisagreeableodor. | ajjiḷapḷap |
meejḷọk | Earmeejḷọk ñanJepaan. | HewenttoJapanasmate. | meej |
meeḷe | Jitaṃeletaṇebwejenmeeḷe. | Putastamponthelettersowecansendit. | jitaaṃ |
meiuk | EwōtlọkoṇāānmeiukiloAḷaṃowana. | There'sasaleatAlaMoana. | wōtlọk kōn oṇāān ṃweiuk |
mej | Iarabṇōṇōḷọkimibōjmej. | IgotsoupsetIalmostdied. | abṇōṇō |
| Ānbwinnidenaajmejakadenaajmourindeo. | Ourbodywilldiebutthesoulwillliveforever. | ad |
| Adñanmej. | Inalienable.Ourstilldeath. | ad |
| Aelorinmej. | Theshadowofdeath. | aelor |
| Kwōnamānjāānkaṇeaṃbwekwōnaajmej jāni | Spendyourmoneynowbecauseyoucan'ttakeitwithyou. | amān |
MORE mej |
meja | “Ejiṃweaṃlikitātinbweeñṇeiṃaan,” ḷōḷḷapeoerretokimlukkuunkalimjekmejaimba. | “Youarerighttocallitthatsincethat’swhatliesahead,”theOldMansaidlookingdirectlyatme.P436 | āt |
| Ālikinaṃrojar,iḷakitōnkarkajjioñkiilmejainmājurelukkuunpenkōnwōtaōkarḷōmṇakeanbaḷuuneoitokiiomtokimetalwōtakejablokōm. | AfterwewerefinishedprayingIwasgoingtotrytoclosemyeyesandgetsomesleepbutitwasreallyhardbecauseIkeptthinkingabouthowthatplanehadflownrightoverusbutjustkeptgoinganddidn’tseeus.P952 | baḷuun |
| Ebokbokmeja. | Myeyeshavesandinthem. | bokbok |
| Iutūkjiiñlijeoaōimiriḷọkmenokadueoideṃaimturinmeja. | Itookoffmyshirtandwipedthesweatfrommyforeheadandmyface.P991 | daṃ |
| Ikarjinoeñjakeandedotokmejakōnaōmejki. | MyeyeswerestartingtogetheavybecauseIwassosleepy.P225 | eñjake |
MORE meja |
mejā | Jeañrakijjuonmejā. | Let'sclearachannel. | mejā |
mejād | Akjeḷaktoormejādimwaatetokturinlañ,ejjañinkarḷōmṇakinwōt,meñeeṃōjammānkōppojakkeinammānnaajkarbọbodānninwōt. | Butwhenwelookedallaroundandobservedthesky,therewasnosignofrain,thoughevensowegotcontainersreadysowecouldcatchrainwater,justincase.P1016 | bọbo |
| “Kabjujenkōpeḷḷọkeimelletokkijedmānbwejenkapijjeṃoktajānadwūnemejād ñaniljujibboñ.” | “Thenopenitupandtakeoutafewforeachofussowecaneatbeforewetrytogetsomeshuteyeuntilmorning.”P807 | letok |
| “Eboñkiininnemkōjmānnaajjapeḷọkimiptuñaniljujibboñbweenraanemejād ñanadjerakewūjḷāṇe | “Nowit’snighttimeandwearejustgoingtohavetodriftandheavetountiltomorrowmorningwhenthereisenoughlightforustoseeandusethesail.P797 | raan |
mejāer | Jabikienbwekwōnaajkabokbokmejāer. | Don'thorsearoundoryou'llgetsandintheireyes. | bokbok |
| Inekokaṇejjādedemejāer. | Someofthoseseedsarebeginningtosprout. | jāde |
mejāerjel | Ikarajejipetkōjkoimlikūtiiṃaanmejāerjel. | Idividedupthebiscuitsandputafewinfrontofeachofthethreeofthem.P811 | māj |
mejaḷ | “Lukkuunlukwōjibwerenpenippāndoonimjabmejaḷ ḷọk,”Kapeneoeba. | “Makesureyoubindthemtightlysotheydon’tcomeuntied,”theCaptainsaid.P685 | lelok |
| “Lukkuunlukwōjibwerenpenippāndoonimjabmejaḷ ḷọk,”Kapeneoeba. | “Makesureyoubindthemtightlysotheydon’tcomeuntied,”theCaptainsaid.P685 | mejaḷ |
mejāliraane | Enaajkarnenọ (ennọ) ñekwaarjabmejāliraaneakkwaarpọḷjeje. | Itwouldhavetastedbetterifyouhadbakeditincoconutoilinsteadofplain. | mejāliraan |
mejaṃ | Ibaatekemejaṃ? | DidImakesmokecomesintoyoureyes? | baat |
| Jabbaatemejaṃ. | Don'tgetsmokeinyoureyes. | baat |
| Kwōnjabbaatemejaṃ. | Don'tgetsmokeinyoureyes. | baate |
| Wōnṇeearbaitimejaṃ? | Whogaveyouablackeye? | bait |
| Ebūḷuuddikturunmejaṃ. | Therearebeadsofperspirationonyourface. | būḷuuddik |
MORE mejaṃ |
mejām | Laleṇok ṇeewiemejām. | Becarefulthatcoconutmidribdoesn'tpierceyoureye. | wie |
mejān | Eaerinbōtōktōkturinmejān. | Hefeelsthebloodpressureonhisface. | aerin bōtōktōk |
| Eaewaartatamejāntoeṇ. | Thecurrentflowingintothelagoonisstrongestatthemouthofthechannel. | aewaar |
| Rōaiboojojiṃaanmejāniroojeṇ. | They'reamarvelintheeyesoftheirooj | aiboojoj |
| Eaidikmejān. | Hehasslantedeyes. | aidik |
| Meneodeeoiaikujkarmatmateturinmejānkōntọọleoanbweejiebḷọkkōnmenokadu. | TheonlythingIneededtodowaswipehisfacewithhistowelbecausehewassweatingprofusely.P1142 | aikuj |
MORE mejān |
mejānwōd | Jenjiookraikmejānwōd kein | Let'smakejiookraoutoftheseclams. | jiookra |
| Ejiokramejānwōd ko | Theclamshavebeenmadeintojiokra | jiookra |
| Kwōnkimijmejānmejānwōd ṇe | Closethatclam. | kūkim |
mejate | Keerrokarjuurtarkijetebajwaḷọktokjiluarmejjānejjamejateeowōterrokardiwōjtokjāne. | AssoonasthetwoofthemsteppedontothebeachthreemorepeopleappearedonthepathwhereFatherandtheBoatswainhadcomeout.P1259 | jān |
| Ekarjabtoaerroaōḷọkakerrotōparāneimatoḷọkiarināneoimwōnāneḷọkioonbokimpenjakḷọkilojuonmejateilokōṇṇatko. | Theydidn’tswimforlong;theysoonreachedtheislandandcameoutofthelagoonandwentacrossthesandandthenwereoutofsightonasmallpathbetweentheScaveola.P1252 | kōṇṇat |
| Kwōnbarrakijmejate ṇebweeitanpenjak. | Clearoutthepathagainbecauseit'sovergrown. | mejate |
mejatoto | Eḷapanaeṃōḷoḷomejatotoinjota. | Theairisverycoolintheevening. | aeṃōḷoḷo |
| Eaerḷọkmejatotorainiinjāninne. | It'smoreoppressivetodaythanyesterday. | aer |
| Dedeenkeeḷakekkākebaḷuunimejatotoioonaelōñin,jeitanwūdeakeakkōnainikiier.” | Youknow,it’slikehowtheplanesareflyingabovethisislandallthetime,thenoisemakesmewanttogocrazy.”P199 | ainikie- |
| Oktakinmejatotoekakeọikṃōkajwōtininbōbeoiṃwiin. | Thechangeofclimatehasspeededuptheharvestseasonforthefirstpandanusfruitsforthisestate. | akeọ |
| BajalikkarinmejatotokejejerrelọkimloArṇojānijin. | It'ssuchacleardaythatwecanseeArnofromwhereweare. | alikkar |
MORE mejatoto |
mejatotoin | Iaartankajjitōkaōjakakkijejidikṃōṃkajakiḷakkilemejatotoinijabkōnonoakibarkelọkñanioonwabeoimtolaḷḷọkilojikinuweeoitōrereinimkwaḷeneōilọjet. | IwasgoingtoaskifIcouldrestalittlefirstbutwhenIrealizedtheprevailingsentiment,Ididn’tspeak,Ijustjumpedbackontothepierandwentdownoffthesideofthestairsandwashedmylegsintheocean.P48 | kālọk |
mejatotoun | Eṃṃanmejatotoun Awai | TheclimateinHawaiiisnice. | mejatoto |
Mejatto | EakajiniḷokarinPiñlepjānarinBōtto,ijokeeakajintatalikinMejatto. | ThelagoonsideofPiñlepIslandhasmoreakajinfishthanthelagoonsideofBōttoIsland,however,mostoftheakajinfishcanbefoundontheoceansideofMejattoIsland. | akajin |
meje | Ijajetauninanjakoanaorakemeje eṇ | Idon'tknowwhytherearen'tasmanyspidershellsintheopeningbetweenthisislandandthenextoneasthereusedtobe. | aorak |
mejek | Keijtolaḷḷọkijabmejekbaibinbūṃbūṃeoaninjineoakijuriimbwilneō. | WhenIgotdownthereIdidn’tnoticethemufflerandIrubbedagainstitandburnedmyleg.P343 | baib |
| IḷakmejeklaḷḷọklowaanwaeoilokeinjerbalkoanJemarejeojaḷwōtijo. | ThenInoticedthatinsidetheboatFather’stoolswerestillallspreadoutdownthere.P52 | eojaḷ |
| Kwōnmejek ṃōktaeṇejkōṃṃane? | Youwatchtoseewhathedoes. | mejek |
| Bajlukkuunmejek ṃōk, āinwōturureṇejkilepḷọk. | Andcanyoupleasekeepwatchingbecauseitlookslikethelightisgettingbigger.P1123 | mejek |
| IrrelọkimmejekKapeneo. | IlookedoverandkeptwatchingtheCaptain.P1079 | mejek |
mejeke | Ijabmejekeanetal. | Ididn'tnoticehimleaving. | mejek |
mejeki | Akjetkomenijabōṃkarkakkōtmejeki. | ButtherewereafewthingsIdidn’tevennotice.P995 | kakkōt |
| Akjetkomenijabōṃkarkakkōtmejeki. | ButtherewereafewthingsIdidn’tevennotice.P995 | mejek |
mejel | Joñanaermejel, āinwōt ñeejlutōkleplepdānioonṃweoimioonteekbarāinwōt. | Itwasrainingcatsanddogs—sohardthatitwaslikesomeonewaspouringwateronthecabinandthedeck.P765 | lilutōk |
| Emakemejel kiliṃ | You'resobold. | mejel kil |
| Koṃwinḷōmṇakkōnarmejemjabmejel kilimi | Beconsiderateanddon'tbesopresumptuous. | mejel kil |
| Ḷōmare,joñananmejelwōtkeinimnanalañ,eñināinwōteboñ,meñejoñoulawajibboñkiiō”Jemaekarba. | “Guys,it’srainingsohardandtheweatherissobadthatitseemslikeit’snighttimeeventhoughit’s10o’clockinthemorning,”Fathersaid.P778 | mijel |
| Ijjañinkarlelolowōtjoñananmejelimlōñāinwōtwōtjabkoiloiieneo. | Ihadneverseenarainasheavyasthat.P766 | wōt |
mejeḷat | Rejilānmejeḷatiarinjittoeṇ. | They'regoingfishingusingthemejeḷatmethodatthewesternendoftheisland. | mejeḷat |
mejeljel | Iḷakemmōilokōjjoaljidikeo,ilokeewōtmejeljelimkōtoeoelukkuunkajoor. | Istuckmyheadoutthesmallpassagewayandsawitwasrainingcatsanddogsandextremelywindy.P566 | mijel |
mejeḷḷọk | Akkōdọkārejmejeḷḷọk wōt | Andthecloudsaregettingthicker.P752 | kōdọ |
Mejet | Mejet ṇeaṃ? | What'syourillness? | mej |
mejiin | Ejorrāānboojinmejiineaō. | Theshuttleinmysewingmachineisbusted. | booj |
Mejij | RaarkajurbaklikaoinMejijrobweeṃṃanaerjurbak. | TheylettheyoungmenfromMejittapdancebecausetheyaregoodatit. | jurbak |
| EṃṃanjurbakinlikaoinMejij. | ThetapdanceperformanceofMejityoungmenisgood. | jurbak |
mejin | Kwōnjabbūñaleeokbwekwōnaajbōkmejin. | Don'tgetdustonyourselforyou'llcatchcold. | būñal |
| Mejinejelōteaolep. | Thecommoncoldisinfectingeveryone. | jelōt |
| Ekeiñtaananmejin (mijen)lōḷḷapeo. | Theoldlady'sdeathwastorturous. | mej |
| Ibōkmejin. | Ihaveacold. | mejin |
| Inaajbōkmejinbweiṃṃajeje. | I'mgettingacoldbecauseI'msneezingallthetime. | ṃaje |
MORE mejin |
mejinede | KōnankarmejinederoḷōmṇakbwewūnoinṂajeḷejjerbalkōnanijnij,raarjabkanoojṃōṇōṇōinkōtḷọkanarmejkōjerbale. | BecausethemissionariesthoughtthatMarshallesemedicineinvolvedsorcery,theywerenotveryhappytopermitpeopletouseit.S8 | anijnij |
| KōnankarmejinederoḷōmṇakbwewūnoinṂajeḷejjerbalkōnanijnij,raarjabkanoojṃōṇōṇōinkōtḷọkanarmejkōjerbale. | BecausethemissionariesthoughtthatMarshallesemedicineinvolvedsorcery,theywerenotveryhappytopermitpeopletouseit.S8 | kōtḷọk |
| KōnankarmejinederoḷōmṇakbwewūnoinṂajeḷejjerbalkōnanijnij,raarjabkanoojṃōṇōṇōinkōtḷọkanarmejkōjerbale. | BecausethemissionariesthoughtthatMarshallesemedicineinvolvedsorcery,theywerenotveryhappytopermitpeopletouseit.S8 | mejinede |
mejjani | Aolepjeḷaraṇeaṃmejjani wōt | Yourcrewmembersareasorrybunch. | mejjani |
mejje | Kōmbaabepāātakkōmḷaketalñanmejjeeoejtūkōkwōt. | Wethoughtthetidewaslowbutwhenwegottotheopeningitwasstillhightide. | baab |
| Kōjrojurōkemejjeeṇṃoktajānanpāāt. | Let'sthetwoofusfishwithanetandscarerattheopeningbetweenthoseisletsbeforethetidegoesout. | jurōk |
| Joñananḷapekeoeetaleakemejjeeoaō. | ThefishIhookedmusthavebeenabigonesinceitbrokemypole-line. | mejje |
| Eḷmaḷọk ñan ān ṇeiōñkekiineibwijmejje ṇe | HowamItogettothenextislandnorthofheresinceit'shightide? | eḷmān |
mejjeeḷ | Āinwōtkobajmejjeeḷ rainin | Youlookbeattoday. | mejjeeḷ |
mejkaiie | Eaḷapḷọkimmejkaiie. | He'sadirtyoldman. | aḷapḷọk |
| Wūninaṃaddimejmejṇekōnaṃmejkaiie. | You'velostyourcoordinationbecauseyouyearnafterbutcan'tgettofirstbasewithwomen. | mejkaiie |
| Eaḷapḷọkimmejkaiie. | He'sadirtyoldman. | mejkaiie |
mejki | Ibajjekḷōmṇakijoinnemijujenwōtimmejki. | AndasIthoughtaboutit,Istartedtogettired.P553 | bajjek |
| Ikarjinoeñjakeandedotokmejakōnaōmejki. | MyeyeswerestartingtogetheavybecauseIwassosleepy.P225 | eñjake |
| “Nejūe,kōjrowanlaḷwajimnokwōninjotabwekwōnaajḷakbajmejkiwōt,”ekarba. | “Son,let’sgodownandsayoureveningprayersbecauseyoumaywanttogotobedsoon,”hesaid.P948 | nokwōn |
| Jemaeḷọñjakjānijoekarjijetieimba,“Ekwekōṃroejḷenejūjaetalinloḷọkiroojeṇadṃoktajānanmejki. | Fathergotupfromwherehehadbeensittingandsaid,“Alright,mysonandIarejustgoingtogovisitourchiefbeforehegetssleepy.P214 | lōñjak |
mejko | JọọneñaktaeoenbakōnanmejkokakeJemejkeearbuñ. | Johndidn'tknowwhattosay,beingsoembarrassedforJameswhenhe (James)felldown. | mejko |
| JọọneñaktaeoenbakōnanmejkokakeJemejkeearbuñ. | Johndidn’tknowwhattosaybecauseofhisembarassmentforJameswhenhefell. | kōn |
mejḷaer | Jetkeinkajjitōkijḷōmṇakrōkkarñananroilubwilijideoraerjeḷā,meḷeḷe,imimminenekōnmetoinaelōñkein,bwerenkwaḷọkmejḷaerkiinkeejwōrwōtaeriien. | SomeofthesequestionsIwasthinkingareappropriateforthoseamonguswhohaveknowledge,understanding,andexperiencewiththeoceaninourislands,sotheycanteachotherswhiletheystillhavetime.P802 | bwilji- |
| Jetkeinkajjitōkijḷōmṇakrōkkarñananroilubwilijideoraerjeḷā,meḷeḷe,imimminenekōnmetwan (metoin)aelōñkein,bwerenkwaḷọkmejḷaerkiinkeejwōrwōtaeriien. | ThesearesomequestionsIwasthinkingareappropriateforthoseamonguswhohaveknowledge,understanding,andexperiencewiththeoceaninourislands,sotheycanexplainanddescribe (analyze)themwhiletheyarestillabletodoso.P802 | mejaḷ |
mejōk | “Ekweikarjabbajkakkōtmejōkioonlọjetiloawaṇekwōjba,akāinwōtepenaōtōmakkejoñandeinadmāntōtoḷọkjānLikiep,”Kapeneoeba. | “WellIdidn’tlookverycarefullyattheoceanatthattime,butIhaveahardtimebelievingwearethatfarawayfromLikiep,”theCaptainsaid.P796 | tōtoḷọk |
mejpata | Jabmejpataeakebweeorpāleen. | Don'tfalloverherforshe'smarried. | mejpata |
Mejwaan | JāānkuninmāejkōṃṃanjānMejwaan. | BreadfruitjāānkunismadefromtheMejwaanvarietyofbreadfruit.S12 | Mejwaan |
mekak | Joñananḷapkinejeo,etomekak. | Thewoundwassoseverethatlargebloodclotscameout. | mekak |
Mekarta | Mekartakeikarkijenmejwōt. | ButIkeptatit.P667 | makarta |
mekwaṇ | JennōbinmekwaṇinAelok. | ThejennōbismadeofpandanusfromAelok. | jennōb |
meḷa | Jenetalkiiōkeejjameḷa. | Let'sgonowwhileithasstoppedraining. | meḷa |
meḷaaj | EaadikọọtotḷọkmeḷaajeoilobukwōneoiAbūdka. | ThefieldinAfricahadmoreindexfingersscatteredaround. | addi-kọọtot |
| Ejjiipipmeḷaajeṇan. | Hispastureiscrawlingwithsheep. | jiip |
| Jabkwōjedunenmeḷaaj. | Don'tneglectthecommonersbecausethat'swherethestrengthlies. | kwōje dunen meḷaaj |
meḷak | Eḷapanmeḷaklowaanṃwiin | Everythingisunclutteredinthishouse. | meḷak |
| “Kabkeenaajaikujeṃṃakūtjetaḷaḷjānturininjinebweenmeḷak ñanaōkōṃadṃōd.” | “Andwearegoingtohavetomovesomeofthelumbernexttotheenginetomakeenoughspaceformetobeabletofixit.”P656 | meḷak |
| “Kabkeenmeḷak ñanadwajemerameṇ. | “Thatwaytherewillbeaclearviewforustofocusonthelight.P1122 | meḷak |
meḷan | Eaetōktōkemeḷan ānin | There'sarrowrootstalksgrowingallovertheisland. | aetōktōk |
| Eaijimeḷan ānin | TherearemanyAijpandanustreesonthisisland. | Aij |
| Eaijoemeḷan ānin | Theislandhaslotsofaijoplantonit. | aijo |
| Eajjuurimeḷan ānin | Manyhutsarescatteredaroundthisisland. | ajjuur |
| Eaḷaḷemeḷan āninjānkōtoḷapḷapeo. | There'stimberstrewnallovertheislandasaresultofthebigstorm. | aḷaḷ |
MORE meḷan |
meḷaṇ | Ejālōtaṃrakijmeḷaṇ in | Youdidnotcleanupthegroundsthoroughly. | jālōt |
meḷeḷe | Aepokpokinmeḷeḷe. | Complexdirections. | aepokpok |
| Ijjabmeḷeḷetakoekarbakōnandikainikien. | Icouldn’tunderstandwhathewassayingbecausehewastalkinginalowvoice.P976 | ainikie- |
| Alinṃurin ḷōḷḷaproettoewōrmeḷeḷe ie | ThesongsforreminiscingsungbyoldMarshallIslandermenoflongagoweresymbolic. | alin ṃur |
| Ijjabkannoojmeḷeḷeankōnnaanbweeallo. | Ican'tquiteunderstandwhathesaysbecausehestammers. | allo |
| Ikararruñijñijwōtimijjañinlukkuunmeḷeḷeewieañimrak. | Iwasstillsleepyanddidn’tknowrightfromleft.P585 | aruñijñij |
MORE meḷeḷe |
meḷeḷein | Kōnkerejri-abba,meḷeḷeinbwerejbareinwōtri-kaajeḷḷāek. | Becausetheyfishwithdynamiteitmeansthatthey'llalsokillthefishindiscriminately. | ajeḷḷā |
| AjilowōdinikōnarinEpoonmeḷeḷeinbweemejlep. | WhenaschoolofbonitosenterthelagooninEbonandcan'tfinditwayoutitmeanstheentireschoolisinthebasket. | ajilowōd |
| Aḷkwōjejeinlieṇmeḷeḷein ñanboñ. | Sheusuallysunbathesuntilgetsdark. | aḷkwōjeje |
| “Bojin,kwejānrualitōkñanjoñoul,meḷeḷeinbwekwōnaajjinojānkiin. | “Mr.Boatswain,youwillsteerfrom8o’clockuntil10,whichmeansyouaregoingtostartnow.P538 | meḷeḷe |
| Kwōntipdikitokṃōkmeḷeḷeinjipijeoaṃ. | Wouldyouelaborateuponyourspeech? | tipdik |
MORE meḷeḷein |
meḷeḷen | EḷaññejowieoanjemānTonyejErroja-kijeek,ejmeḷeḷenbwejowieoanTonyebanErroja-kijeek,kōnkejejbōkadjowijānjined. | IftheclannameforTony'sfatherisErroja-kijeek,itmeansthatTony'sclannamewouldnotbeErroja-kijeek,becauseweinheritourclanfromourmothers. | Erroja-kijeek |
meḷọ | Eṃṃanadmeḷọ ṇainin. | Wehaveagoodexistenceonthisislet. | meḷọ |
meḷọkḷọk | Ibanmeḷọkḷọkabjājeinlio. | Ican'tforgetthewayshetuckedthingsunderherarm. | abjāje |
| Ḷōṃae,ibajmeḷọkḷọkwōtjidikjuonmenjejaikujkōṃṃane,”Kapeneoeba. | “Heyguys,Ialmostforgotonethingwestillneedtodo,”theCaptainsaid.P392 | baj |
| Errobwidenkarkōnonoijoimmeḷọkḷọkmerameoioonlọjet. | Thetwoofthemwerebusytalkingandforgotaboutthelight.P1131 | bwiden |
| Kabjabmeḷọkḷọkinjarṃoktajānaṃkiki.” | Anddon’tforgettopraybeforeyougotosleep.”P557 | in |
| “Ekweejabbweibanmeḷọkḷọknukū,akkōnadkarjaadinpoubraankoḷọkippāninjinkakūtōtōinanwain. | “Iwouldneverforgetmyfamily;wehavejustbeenbusytheselastfewdayswiththeannoyingengineinthisboat.P106 | kakūtōtō |
MORE meḷọkḷọk |
meḷọkḷọke | Kwōnkakeememejeṃoktajenannaajmeḷọkḷọke. | Remindhimbeforeheforgets. | ememej |
Meḷọọṃṃan | Meḷọọṃṃan. | Ahappyexistencewithplentytoeat. | meḷọ |
memāālāl | Enemenmemāālāl (emmāālāl). | Ithasthetasteofiron. | māāl |
memaan | Ejmemaan (emmaan) iar | It'sanchoredonthelagoonside. | ar |
| ĀlikinankaaṃtōūkieḷakmemaaniloabaeṇKuajleenemmejajaṇaioondān. | Afterherepairedit,heanchoreditintheKwajaleinharbor,anditlookedverybeautifulonthewater.P14 | kaaṃtō |
memāāṇāṇ | Iainejmemāāṇāṇ (emmāāṇāṇ) tok | Whereisthatheatcomingfrom? | māāṇāṇ |
memadidiḷok | AinikienJemaekọrujeōjānaōtankarmemadidiḷok. | Father’svoicerousedmefrommydrowsiness.P116 | memadidi |
memājkunkun | Etkekwōjaammemājkunkun (emmājkunkun)? | Whydoyoukeeponblinking? | mājkun |
memakijkij | Iabṇōṇōikanmemakijkij (emmakijkij)anitok. | Iamdisturbedathowoftenhecomes. | abṇōṇō |
| Kwōnkipeddikdikimjabmemakijkij (emmakijkij)aṃjiipipbweeḷapoṇāānkiaajraankein. | You'dbettercutbackandnotusethejeepallthetimebecausegasisexpensivethesedays. | jiipip |
memakijkijtok | Bajabṇōṇōūkōnanmemakijkijtok. | I'msoupsetbyhisfrequentvisits. | abṇōṇō |
memakōḷkōḷ | Kwōnjabmemakōḷkōḷ (emmakōḷkōḷ). | Don'tbestretchingallthetime. | makōḷkōḷ |
memālele | Erūttoḷọkemmemālele (emmālele) ḷọk | Hegrewolderandbecameabsent-minded. | memālele |
memāllele | Ejmemāllele (emmāllele) wōt | Therearestillsomeembersthereintheashes. | mālle |
memālwewe | Kwōjmemālwewe (emmālwewe) ḷọk ñania? | Whereareyoutakingyourembarrassment?Whydon'tyoustopbeingembarrassed? | memālwewe |
memālweweid | Ejjeḷọkwōtmemālweweid (emmālweweid)kōnṃanōtkoan. | Wewereveryembarrassedbyhisbehavior. | memālwewe |
memaoo | Ebajetimmemaoo (emmaoo)turunmejaṃ? | Howdidyourfacegetallbruised? | mao |
memarokrok | Ejejkainṇebarmemarokrokaklelorinannañkebajjoñaneppakeoan,jekdọọnñeekunakkōminkarlowōtannañin. | Therewasnothingelse,evenadarkshadowthatwouldhavebeentheresinceitwassoclose;eventhoughthelightswentoutweshouldstillhavemadeoutitsshape.P1154 | annañ |
| Earrujwōtkeejmemarokrok (emmarokrok). | Hewokeasthedarknesswasvanishing. | marok |
mematḷọk | Ejmematḷọk (emmatḷọk)jānmareo. | Heemergedfromtheboondocks. | memat |
memdekdeke | Kwōnilānmemdekdeke (emmedekdeke)jānanilānkōṃṃantūrabōḷ. | Godoanythingyoucantokeephimfromgoingandmakingtrouble. | medek |
meme | “Enbajlōñwōtṇepetkōjkwōbōktokkeeaetokpeḷọkin,”Bojineoebaimbwilikṃaanmeme eo | “Ihopetherearealotofbiscuitsleftbecausewearegoingtobedriftingforawhileyet,”theBoatswainsaidashestartedtoeat.P965 | bōk |
| “Kōpoojtokaolepṃweiemi ñanwainbwejiljinoawajejeblaak,”Kapeneoekkōnonotokikōtaanmeme. | “Bringallyourthingstotheboatbecausewearegoingtosetsailat6o’clock,”theCaptainsaidtomebetweenbites.P379 | kōtaa- |
| Ejmeme bwil | He'schewinggum. | meme |
| Akibajbōkjuonkijōwūdimjinomeme dikdik | ThenItookoneformyselfandstartednibblingatit.P812 | meme |
| Kwōnkateeokmemeimjaborjin. | Takecaretochewyourfoodanddon'tboltit. | orjin |
memed | Eḷapanmemed (emmed)māe. | Thisbreadfruitisveryripe. | memed |
memej | Enañintoaṃmemej (emmej)? | Whyareyoustayingupsolate? | memej |
| Ijjaitanwūnemejajidikṃoktajānaōnaajmemej (emmej). | IthinkI'llgetsomeshut-eyeforawhilebeforeIgoonwatch. | wūne māj |
memejraalal | Eḷapaōmemejraalal (emmejraalal)kōnaōkareọñōdboñ. | I'mawfullysleepybecauseIwentfishinglastnight. | memejraalal |
memejrake | Taeokwaarmemejrake (emmejrake)? | Whatdidyoustayupfor? | memej |
memelkwarkwar | Emetakbūruōkōnaōmemelkwarkwar (emmelkwarkwar). | Mythroathurtsfromitsraspiness. | memelkwarkwar |
memeḷo | Eḷapanmemeḷo (emmeḷo)kōtaannikā. | Thesecoconuttreesarewidelyspaced. | memeḷo |
memenono | IḷakkalimjekKapeneoejmemenonowōtakmejānekarkabūrōrōwōtimjabrom. | IlookedoverattheCaptain,whowasstillbreathingfastandhisfacewasallredandhewasn’tblinking.P1057 | menono |
memeramram | KekōṃroJemaejdiwōjjānṃweo,iḷakbōkmejaimerretakḷọkiloanjinomemeramram rear | Whenwegotoutside,Ilookedoverandnoticeditwasstartingtogetlightintheeast.P220 | meram |
| Enañinjinokewaḷọkmemeramramirear?” | Isitstartingtogetlightintheeast?”P699 | meram |
memetaltōl | Eḷapanlurimmemetaltōl (emmetaltōl)eoonlọjet. | Thesurfaceoftheoceanisverycalmandsmooth. | metal |
memō | Enanamemō (emmō)ilowūntōōnṃōnarmej. | It'snotgoodtolookintopeople'swindows. | mū |
memoujuj | Ejkōṇakjuonnuknukmemoujuj (emmoujuj)imbūbrōrō(ibbūrōrō)(mejān). | Sheiswearingawhitishandreddishdress. | mouj |
memoujujin | Kapeneoebuñjenōmḷakkōjeerwaeo,iḷakreitoilomemoujujintōrereinwōdeokewaeoejkaatare. | TheCaptainsuddenlysteeredtheboattheotherwaywhenhesawthewaterturningalightbluecolorasweapproachedacoralhead.P497 | buñjen |
memourur | Eḷapaōmemourur (emmourur)injibboñ. | Iamverylivelyinthemorning. | memourur |
| Eḷapanmemourur (emmourur) ḷadiken. | Thatboyisveryactive. | memourur |
| Ijutdikdikiutkābwerenmemourur (emmourur). | I'msprinklingtheseflowerswithwatersotheycanflourish. | utdikdik |
men | Abbaan (abbain) Amedkamen eo | ThatwasadynamiteofAmericanorigin. | abba |
| Āinwōtbajtipenḷaddikabōblepmen ṇe | Thatboylookslikethestubborntype. | abōblep |
| Earabwinbōkmeneokijen. | Herefusedtotakehisfood. | abwin bōk |
| Abwinmakelepmen ṇe | There'sagreatfearerofghosts. | abwinmakelep |
| Admen kaṇe | Thoseareourthings. | ad |
MORE men |
meṇ | Jemaroñjidpānaenemeṇ ṇe | Wecancutitwithahacksaw. | jidpān aen |
| Kurōnnieṇaōmeṇ ṇe | That'sakorformycoconuttree. | kor |
| Kọọjeōmeṇ ṇe | That'smyblanket. | kọje- |
| Ri-ajineañrowōtmeṇroijo. | Thepeopletherewereabunchofcowards. | ajineañro |
| Tūñtūñinri-kōṃkarmeṇ ṇe | Thatoneisagreatfake. | kōṃkar |
meñe | Akjeḷaktoormejādimwaatetokturinlañ,ejjañinkarḷōmṇakinwōt,meñeeṃōjammānkōppojakkeinammānnaajkarbọbodānninwōt. | Butwhenwelookedallaroundandobservedthesky,therewasnosignofrain,thoughevensowegotcontainersreadysowecouldcatchrainwater,justincase.P1016 | bọbo |
| Bojineoejujenwanlōñāinwōtanba,meñeekarjabaelọkanjabitok-limoineakemeneo. | TheBoatswainwentupashewastold,eventhoughitwasobvioushedidn’twantto.P916 | itok-limoin |
| MeñeeṃṃanḷọkaōroñpeḷḷọkinnaankoanKapeneo,āinwōteitokwōtbweinkartōmaknaankoanJemakōnkeelōñdealenankarKapeneojirillọk. | AlthoughwhattheCaptainsaidsoundedgood,IwasmoreinclinedtobelieveFatherbecausetheCaptainhadalreadymadesomanymistakesonthistripandsomanybadthingswerehappeningasaresult.P875 | jirilọk |
| Keerroejkōnono,eitokwōtinkilōktokmeja,meñeiṃōkinkateeōbweenjab. | Asthetwoofthemweretalking,myeyeskeptclosing,becauseIwassotiredoftryingtokeepthemopen.P255 | kakkōt |
| Keerroejkōnono,eitokwōtinkilōktokmeja,meñeiṃōkinkateeōbweenjab. | Asthetwoofthemweretalking,myeyeskeptclosing,becauseIwassotiredoftryingtokeepthemopen.P255 | kilōk |
MORE meñe |
menin | BōdinwūnenJemọmenin. | ThisisturtleshellfromJemọ | bōd |
| Armejearejaakjānmeninmourkojet. | Manevolvedfromotheranimals. | ejaak |
| JowieoanjinōErroja,imkōnmeninjowieoaōejbarErroja. | Mymother'sclanisErroja,forthisreasonmyclanisalsoanErroja. | Erroja |
| Iaralwōjilojikinmeninmoureṇ. | Iwentsightseeingatthezoo. | jikin menin mour |
| JokoṇeojokoṇanMosesearkwaḷọkelōñmenin bwilōñ | Moses'sstaffdidmanymiracles. | jokoṇ |
MORE menin |
men-in-leḷọk | ElañekwōjruwamāejetiloaelōñinṂajeḷarmejrorejkobaimbōkwōjṃōñāimmen-in-leḷọkkoñaneok. | IfyouareanewcomertotheMarshalls,thepeoplegatherandbringyoufoodandgifts.S4 | menin le- |
| ElañekwōjruwamāejetiloaelōñinṂajeḷarmejrorejkobaimbōkwōjṃōñāimmen-in-leḷọkkoñaneok. | IfyouareanewcomertotheMarshalls,thepeoplegatherandbringyoufoodandgifts.S4 | ruwamāejet |
menḷọk | Kwōnmenḷọk. | Hurryup. | menḷọk |
Menmenbwij | MenmenbwijeoanBenderebweankapokpok. | Bender'sgenealogyisquitecomplex. | menmenbwij |
| MenmenbwijanDavid. | GenealogyofDavid. | menmenbwij |
| KwōjaikujjeḷāmenmenbwijbwekwōnjeḷāwōneoejIrooj,Aḷap,imri-JerbaleoIṃaanilojuonwāto. | YoumustknowthegenealogyinordertoknowwhoistheIrooj,Aḷap,andseniorri-Jerbalforeachparcelofland. | menmenbwij |
| BokinLukejkwaḷọkmenmenbwijanJisōs. | TheBookofLukepresentsthegenealogyofJesus. | menmenbwij |
menmenbwijin | Ewōrkeeṇejeḷākōnmenmenbwijinri-Jeinaraṇeiānin? | DoesanyoneknowaboutthegenealogyoftheChineseonthisisland? | menmenbwij |
meṇṇe | Abōbinbōtmeṇṇe. | That'stherefusalofastubbornperson. | abōb |
mennin | Juoneomenninkaalwōjwōjkeerroejkōbọuwe. | Theirdebatewassomethingtolookat. | alwōj |
menninmour | Jetrejbaarmejbarmenninmour. | Somepeoplesaythatmanisalsoananimal. | menninmour |
menokadu | Meneodeeoiaikujkarmatmateturinmejānkōntọọleoanbweejiebḷọkkōnmenokadu. | TheonlythingIneededtodowaswipehisfacewithhistowelbecausehewassweatingprofusely.P1142 | aikuj |
| Iutūkjiiñlijeoaōimiriḷọkmenokadueoideṃaimturinmeja. | Itookoffmyshirtandwipedthesweatfrommyforeheadandmyface.P991 | daṃ |
| Iloanibebḷọkkōnmenokaduimijibwetokjuonṃōttanpebaimdeele. | IsawthathewasdrippingwithsweatsoIgotapieceofpaperandusedittofanhim.P1097 | deelel |
| Etutuḷamjakokōnmenokadu. | Hewassoakedwithsweat.P321 | ḷam jako |
| Ejtōḷọkmenokadu. | Andhewasdrippingwithsweat.P325 | tōḷọk |
menọknọk | Eapdikḷọkjidikmenọknọk ko | Thejunkisgettingcleanedupbitbybit. | apdik |
| Earōkmenọknọk ḷeeṇ | Heisapackrat--savesanyoldthing--eventrash. | arōk menọknọk |
| Eojaḷḷọkmenọknọkinōbjānṃwiin | Trashisscatteredaroundoutsidethehouse. | eojaḷ |
| Rejbakeñeewōtlọkjuonmenọknọkijin,emaatwōtṇaimejatotoippānpako. | Theysaythatifsometrashistossedoverboardhere,itwillbesnappedupbythesharksbeforeithitsthewater.P1322 | mejatoto |
| Kiiōrejkōṃṃanpenjānmejānbweenjabwōtḷọkmenọknọkakjabdewōtmenilowaanimkattoone. | Nowtheymakeacoverfortheopeningsothattrashoranythingelsedoesn’tfallintoitandcontaminateit.S22 | penja- |
MORE menọknọk |
meṇọkṇọk | Kwōmaroñkepikūriḷọkmeṇọkṇọk ṇe ñannabōj? | Canyoubrushoutthatpieceofdirt? | pikūr |
menọknọkun | Ejjeḷọkwōtmenọknọkunnōbōjānṃwiin | Thereisanawfullotofdebrisoutsidethishouse. | menọknọk |
menonoin | “Nejūe,kadikdikbweejnaajmaatwōt,”Jemaebakeejloaōmenonoin kijdik | “Son,slowdown;thewaterisalmostgone,”FathersaidwhenhesawhowfastIwasbreathing.P675 | menono |
menowaṃ | Kwōndekmenowaṃ. | Holdyourbreath. | dek |
menwa | Ṃōjinandedeḷọkjerbaleoitallōñḷọkilowaankōjāmeoimḷakijonabōj,ibōkmenwabweāinwōtiwātinkarbarḷōlaokōnnemānkiajimwōileoilowa. | WhenwewereallfinishedIclimbedthroughthedoorwaytotheoutsideandtookabigbreathbecauseIwasreallystartingtogetseasickfromthesmellofgasandoilinside.P757 | lowa |
| Joñananṃōtañ,ebōkjānmenwa. | Shewassobeautiful,sheleftmebreathless. | ṃōtañ |
meọ | KōreinṂajeḷrejkaliktūtkōnbōlōkmeọ. | Marshallesewomenweantheirbabieswithbitterleaves. | liktūt |
mera | Joñananmeraiepeo,lioearalbakbōke. | Thebasketwaslightenoughforhertocarryunderherarm. | albakbōk |
| Enaanmeralikaoeṇ. | He'sasoft-spokenman. | naan mera |
merā | Koṃwijetalkeinjabukibaruunmerāeṇejlọklọkioonpedped? | Areyougoingtousethejabukmethodandcatchtheschoolofparrotfishfeedingonthereef? | jabuk |
| Jeroetalinkōttọọrimerākobwebōkāiierkiiō. | Let'sgochasetheparrotfishintotheweirbecausethisistherighttideforthem. | kōttọọr |
| Kajiṃwekijuṇebweenaajmerāwaṇe | Straightenthemastorthecanoewillcapsize. | merā |
meraḷọk | Ejkabkarjinomeraḷọk ālikinjiljinoawaijokeekarjañinṃōṃan ñanlewūjḷā. | Thestormstartedtosubsideafterabout6o’clockbutnotenoughforustobeabletoputupthesail.P786 | mera |
| Ejjañinkarḷōmṇakinmeraḷọkkōtoeo. | Itseemedlikethewindhadnointentionofsubsiding.P607 | mera |
meram | Ejkajjioñalekọkeejjawōrjidikmeram. | He'stryingtolocatethebirds'roostwhilethere'sstillsomelightleft. | alekọ |
| Kōmwōjaraṃootilomerameoboñ. | Weplayedagameoftaginthemoonlightlastnight. | anoot |
| Errobwidenkarkōnonoijoimmeḷọkḷọkmerameoioonlọjet. | Thetwoofthemwerebusytalkingandforgotaboutthelight.P1131 | bwiden |
| Kapeneoemakewōtilowabwekōmjelkarjijetimbwilōñijoilōñkōnankilepimmeramwaeo. | TheCaptainwasallbyhimselfdownbelowbecausethethreeofusweresittingandmarvelingoverthesizeandbrightnessoftheboat.P1152 | bwilōñ |
| “Bojine,ewimerameo?”ikajjitōk. | “Mr.Boatswain,where’sthelight?”Iasked.P1117 | ewi |
MORE meram |
merame | “Bōleneṃṃanñekōjjeljinoāktoaḷaḷkiinṇailọjetimpojakñan ñeeraanimmeramemejānInjiniañananṃadṃōdeinjinṇe,”Kapeneoeba. | “Maybeweshouldstartunloadingsomeofthislumberintothewatersothatwe’llbereadywhenthere’senoughlightfortheEngineertoseeandstartfixingtheengine,”theCaptainsaid.P668 | ṃadṃōd |
| “Eṃṃanbweenaajmeramenemiroḷọkijeneḷọk,” ḷōḷḷapeoekarkōnonotokjānlowaanṃweo | “It’sgoodbecauseitwilllightyourway,”theoldmansaidfrominsidethehouse.P223 | ne |
meramin | Ejbōtōktōkallōññelaḷinejpinejmeraminaḷjāne. | Aneclipseofthemooncomesaboutwhentheearthblocksoffthesunlightfromit. | bōtōktōk allōñ |
| EtkeijjablomeraminjatiraitoeoiKuwajleen?”Bojineoeba. | Whycan’tIseethelightsonKwajalein?”theBoatswainsaid.P561 | jatiraito |
| Āinwōtjoñaninadeañmetotakjānānejenkarlowōtmeramin Kwajleen | “ItseemslikewhenweweresailingeastwecouldstillseethelightsonKwajalein.P548 | meram |
| Erreomeraminallōñbuñūnin. | It'saclearmoonlightnighttonight. | meramin allōñ |
| Meraminjatiraitoeoeromaakekōdọeo. | Thesearchlightilluminatesthecloud. | romaak |
MORE meramin |
metak | Kwōnjabattūkokobweenaajmetak lọjieṃ | Don'teatscrapsoryouwillgetastomachache. | attūkoko |
| Etkekwōjjabidaakbatininmetakkāñeemetakbōraṃ? | Whydon'tyoutaketheseaspirinpillsifyouhaveaheadache? | batin |
| “Ijabeọñōdbweiarbareñjakeanmetaktokkūrroeaō. | “Ididn’tgofishingbecauseIfeltmygoutcomingon.P190 | eñjake |
| Ḷadikeoejiñimmaḷḷọk ñanaujpitāḷkōnanmetak lọjien | Theboyiswrithinginpainfromastomachacheonhiswaytohospital. | iñimmaḷ |
| Ejaadinmetakbōrakiiō. | Ihavejustalittleheadacherightnow. | jaad |
MORE metak |
metakin | Kaaeoikiḷọk ḷeeṇjānmetakin. | Takecareofhispaininthekidneyarea. | aeo |
metaltōl | “Ejjeḷọkwōdakmetaltōlwōtjānijinimetal,”Bojineoebaimtolaḷtakjānraankijueokeekarjureṃaanwaeoie. | “Therearenomorecoralheadssoitwillbesmoothsailingfromhereonout,”theBoatswainsaidashecamedownfromthetopofthemastwherehehadbeenwatchingforcoralheadsupahead.P504 | jejor |
meto | Eaeniñeañḷọk ḷọk āñinmetojānrakinmeto. | Thenorthwardcurrentisstrongerinthenorthernsectionthaninthesouthernsectionoftheislands. | aeniñeañḷọk |
| Eaeniñeañḷọk ḷọk āñinmetojānrakinmeto. | Thenorthwardcurrentisstrongerinthenorthernsectionthaninthesouthernsectionoftheislands. | aeniñeañḷọk |
| EaeniñeañḷọkmetoeṇkōtaanLikiepimRuōt. | ThecurrentintheoceanbetweenLikiepandRuōtisflowingnorthward. | aeniñeañḷọk |
| Āinwōtmetojabinebajaeto,”Jemaekarbaejjailominiteowōtekarwaḷọkmenin. | “Thispartoftheoceanfeelsabitspooky,”Fathersaidatthesametimetheincidentoccurred.P1036 | aeto |
| Keejdedeḷọkimpādwainilọjet,JemaimBojineoerroektakiḷọkmenkoippāerroimaōṇōṇmetotakñanLikabwiro. | Oncetheboatwasinthewater,FatherandtheBoatswainloadedthethingstheywerecarryingandpaddledovertotheLikabwiro.P1267 | aōṇōṇ |
MORE meto |
metoin | Jetkeinkajjitōkijḷōmṇakrōkkarñananroilubwilijideoraerjeḷā,meḷeḷe,imimminenekōnmetoinaelōñkein,bwerenkwaḷọkmejḷaerkiinkeejwōrwōtaeriien. | SomeofthesequestionsIwasthinkingareappropriateforthoseamonguswhohaveknowledge,understanding,andexperiencewiththeoceaninourislands,sotheycanteachotherswhiletheystillhavetime.P802 | bwilji- |
| Jetkeinkajjitōkijḷōmṇakrōkkarñananroilubwilijideoraerjeḷā,meḷeḷe,imimminenekōnmetwan (metoin)aelōñkein,bwerenkwaḷọkmejḷaerkiinkeejwōrwōtaeriien. | ThesearesomequestionsIwasthinkingareappropriateforthoseamonguswhohaveknowledge,understanding,andexperiencewiththeoceaninourislands,sotheycanexplainanddescribe (analyze)themwhiletheyarestillabletodoso.P802 | mejaḷ |
metoḷọk | Kwōnbōkkōrāikmetoḷọk lieṇ | Carryherouttothecanoe. | bōkkōrā |
Metoon | Metooniain? | Thesewatersareclosetowhatland? | meto |
metotak | Kwōnaōmetotak. | Swimoceanwardtowardme. | meto |
mettorkaṇ | Kōmijilānmettorkaṇ. | Wearegoingtodoyou-know-what. | mettorkaṇ |
| Mentorkaṇ;mettorkaṇ. | Hanky-panky (euphemism). | tor |
metwan | Jetkeinkajjitōkijḷōmṇakrōkkarñananroilubwilijideoraerjeḷā,meḷeḷe,imimminenekōnmetwan (metoin)aelōñkein,bwerenkwaḷọkmejḷaerkiinkeejwōrwōtaeriien. | ThesearesomequestionsIwasthinkingareappropriateforthoseamonguswhohaveknowledge,understanding,andexperiencewiththeoceaninourislands,sotheycanexplainanddescribe (analyze)themwhiletheyarestillabletodoso.P802 | mejaḷ |
| “Bwetauninkejejpojān[pojakin]tarmetwan Likabwiro | “WemightaswellsincewearegoingtosailthroughthestormywatersoftheLikabwirostorm.P332 | pojak |
miade | Kọoḷọke (keoḷọke)miade eṇ | Teardownthetower. | oḷọk |
miār | Lewajmiāreimjijetraan. | Here'samatforyoutositon. | miar |
MIECO | IloṂajeḷkiiō,ewōrjiluwaanrawūn:Militobi,MIECOQueen,imRālik-Ratak. | IntheMarshallsnowasof1965therearethreefield-tripships:theMilitobi,theMIECOQueen,andtheRālik-Ratak.S17 | waan rawūn |
| EḷapanMIECOQUEENbuñto-buñtakiloiienanḷap ṇo | TheMIECOQueenreallyrollswhentherearebigwaves. | buñto-buñtak |
Mieko | Eḷapanlelāle (ellāle)Mieko Kwiin | TheMIECOQUEENalwaysrolls. | lelāle |
| EornienittūtinwiaMieko. | TherearebrasforsaleatMIECO. | nine |
| WōpetejwajMieko. | ObetisawatchmanatMIECO. | waj |
miin | Kwōnṇakaanwaeṇwaanimjabmiin. | Givehimsomefuelanddon'tbestingy. | ṇakaan |
mijak | Kwōnjabbūroñbwearmejenaajmijak eok | Don'ttalkharshlyorpeoplewillbeafraidofyou. | būroñ |
| Ḷōḷḷapeṇe,kwōjeḷākeetanwain?”ikōjekdọọnaōmijakimkajjitōkippān. | “Doyouknowthenameofthisboat,OldMan?”Iaskedhim,swallowingmyfear.P434 | jekdọọn |
| Ejakoḷōmṇakinmijakimlōḷñoñakepādwōtḷōmṇakinperanimkijenmej. | Wewereabletoshedourselvesoffearandtrepidationandinsteadfeltcourageousandoptimistic.P951 | lōḷñọñ |
| “Jabmijak,”ebatok. | “Don’tbeafraid,”hetoldme.P1094 | mijak |
| Ebwiinbūbḷapḷap (ibbūḷapḷap)kōnanmijak dān | Hesmellsbecauseherarelybathes. | mijak dān |
MORE mijak |
mijake | Taṇekwōjmijake? | Whatareyouafraidof? | mijak |
mije | Kōmijpādwōtinmije eok | Wewillstickwithyoucomewhatwill. | mije |
| Eḷōmṇakjidikinnemba,“KōṃrowōtBojinnaajmijejebweeakkwewōtiloinjinṇe.” | Hethoughtforaminuteandthensaid,“TheBoatswainandIwillsteerandyoutakecareoftheengine.”P545 | mije |
mijel | Kōdọmijel. | Thickclouds. | mijel |
mijeḷ | ArmejreinioonEpjārejjerbaliloKuwajleen,jikinkōkeḷọkmijeḷanrūttariṇaeinAmedka. | ThesepeopleonEbeyeworkatKwajaleinIsland,siteofmisslelaunchingoftheAmericanmilitary.S1 | kālọk |
mijeljel | Wōtmijeljel. | Rainingcatsanddogs. | mijel |
mijen | Ewōranmijen anennetao | Shehaschronicepilepsy. | anennetao |
| Iarlomijeninnemoktajānanmej. | Isawhisspirityesterdaybeforehedied. | mej |
| Ekeiñtaananmejin (mijen)lōḷḷapeo. | Theoldlady'sdeathwastorturous. | mej |
| Earwaḷokjuonmijenmejānbwin | Adiseasecalledpalsystruck. | mej ānbwin |
mijmijelaḷ | Kwōnmijmijelaḷwōtimjabbōbweer (ebbeer). | Keepperseveringanddon'tlosehope. | mijmijelaḷ |
Mile | EaelmeejearineooneneenMile. | ThelagoonsideofthemainislandofMilihaslotsofsurgeonfish. | aelmeej |
| EṃṃankeaeṃaaninrijekjekwaanMile? | DothecanoebuildersfromMilidoagoodjoboftyingthesailedgetothegaff? | aeṃaan |
Militobi | IloṂajeḷkiiō,ewōrjiluwaanrawūn:Militobi,MIECOQueen,imRālik-Ratak. | IntheMarshallsnowasof1965therearethreefield-tripships:theMilitobi,theMIECOQueen,andtheRālik-Ratak.S17 | waan rawūn |
mimijakjak | Eṃōjṇeaṃmimijakjak (immijakjak). | Whydon'tyoustopgettingscaredbyeverything? | mijak |
miminene | Eḷapanmiminene (imminene)ilojerbalininjin. | He'sanexperiencedmechanic. | miminene |
mimiroro | Enanaanleddikmimiroro (immiroro). | Girlsshouldnotbeseenallovertheplace. | miro |
minister | Rarjitōñebweenjuonminister. | Theyappointedhimtobeaminister. | jitōñ |
minit | Āinwōtmetojabinebajaeto,”Jemaekarbaejjailominiteowōtekarwaḷọkmenin. | “Thispartoftheoceanfeelsabitspooky,”Fathersaidatthesametimetheincidentoccurred.P1036 | aeto |
| Pojakwōtbweenaajjinoaleṇaerjetwōtminitjānkiiō. | Standbybecausethey'llstartsinginginjustafewminutes. | al |
| Inaajiwōjālikinjetminit. | I'llbebackinafewminutes. | āliki- |
| Ejejiaammāneṇekarkwaḷọkjidiknaaniuṃwinjetkokeminit ālikinanwaḷọkmeneo. | Noneofthefourofussaidanythingforalittlewhileafterthat.P1041 | iaa- |
| Ebarbōjrakaōroñaerrokōnnaaniuṃwinjetminitbweiroñainikienanjuoniaerroitijuonmājet. | AfterafewminutesIcouldn’thearthetwoofthemtalkinganymorebutIdidhearthetwoofthemlightamatch.P1078 | iaa- |
MORE minit |
minitin | Iḷakaṇtọọneḷọkekarorjilñuulminitinaerrokarjako. | Iestimatedtheyhadbeengoneforaboutthirtyminutes.P1254 | aṇtọọn |
| “Ebweṇeaninjinṇekōmmāāṇāṇ,”Jemaebaḷọkinjetminitinaninjineojọ. | “Theengineiswarmenoughnow,”Fathersaidaftertheenginehadbeenrunningforafewminutes.P335 | māāṇāṇ |
minor | Eijoḷḷapminor. | Helikestoeatunleavenedpancakesalot. | minor |
miroin | Ḷōḷḷapeoṇemetotak,”Jemaelomiroinimba. | “TheOldManiscomingourway,”Fathersaidassoonashecaughtaglimpsehim.P425 | miro |
mirokan | Kiiōrōlomirokanwainimrejirujtokinaluje. | Nowtheyhavespottedtheboatandarecomingtotakealookatit.P1008 | miro |
miroū | Jemaelomiroūimjeeaḷeḷọkeōñanippān. | AssoonasFathergotaglimpseofmehemadeagesturewithhishandformetocometowardhim.P581 | jeeaaḷ |
miroun | Kōmarjablomiroun. | Wefoundnotraceofhim. | miro |
missa | Juoniaanjerbalkoanbaataejri-ajekatokinmissa. | OneofthefunctionsofapriestistoofferthesacrificeoftheMass. | aje |
mmelkwarkwar | Idaakwūnoṃoktajānan (m)melkwarkwarbūruoṃ. | Takemedicinebeforeyoustartgettingphlegminyourthroat. | melkwarkwar |
Mmmm | “Mmmm,aejejjetwōtutōninkọpe,”Bojineoeba. | “Mmmm,thisishowcoffeeoughttotaste,”theBoatswainsaid.P284 | utō- |
ṃṃweeded | Kwōnjabkōṇaanṃṃweeded. | Don'tloseheartsoeasily. | ṃweed |
mo | Kwōnkejjerwawaikkinejṇepeiṃbween moṃōkaj | Youshouldexposethewoundonyourhandsoitcanhealfaster. | jejedwawa |
| Āninejṃōttan mokoaniroojraṇiloaelōñin. | ThisisletisoneofthoserestrictedtotheIroojclanonly. | mo |
ṃō | Joñanankarḷokwanwaiktokaeḷōñkeinkeearpādijekaṇeḷakrọọltokelukkuun ṃō. | HewassohomesickfortheMarshallswhilehewasabroadthatwhenhereturnedhewasreallyskinny. | ḷokwanwa |
ṃōd | Elōñkeanwainṃōd? | Doesthisshiphavelotsofprovisions? | ṃōd |
| Eṃōjkeaerkōṃṃanṃōd? | Havetheypreparedprovisionsforthevoyage? | ṃōd |
ṃōdān | Naaneoāliktataikarroñṃoktajānaōṃōdān ḷọkejkeiroojeoekarbaJemaenidaakkọpe. | ThelastwordIheardbeforeIfellasleepwasthechiefsayingFathershoulddrinksomecoffee.P256 | ṃadenḷọk |
ṃōdānḷọk | Innemāliktataikarṃōdānḷọkimjoṇak. | Iwasfinallyabletofallasleepsoundly.P954 | joṇak |
| Iaarkikiimṃōdānḷọk. | Isleptanddreamed. | ṃadenḷọk |
| Bōtaabṃōṃkajjānaōkarṃōdānḷọk,ikarroñanBojineobaḷọk ñanKapeneokeejjablomerameo. | ButbeforeIfellasleepIheardtheBoatswaintelltheCaptainhecouldnolongerseethelights.P559 | ṃōdānḷọk |
ṃōe | Eiiaḷoḷọk ṃweeṇjānṃōe iṃō | Thathouseismoreyellowishthanmyhouse. | iaḷo |
| Ṃōeearkalōkeejkwaḷọkanjekapeel. | Thehousehebuiltshowshislackofskill. | jekapeel |
Ṃoeo | Ṃoeoejedmatmatekōtoeo. | Thebouseisexposedtothewind. | jejedmatmat |
mōj | Ejmōjwōtñaakjebarjinoejuonlelkan. | WhenIamdone,wewillrepeattherotation.P540 | lelkan |
ṃōj | Kwōjri-anekanekijeekṇewōttōṃṃōj. | Youronlyresponsibilityistoseethatthefireiskeptburning. | anekane |
| Ijkaañūrñūrṃoktaimḷakṃōj,kōbaatat. | I'mgoingtowaittillI'mreallydyingbeforehavingacigarette. | añūr |
| Enañinṃōjkebwāikueo? | Hasthefishtrapbeenbroughtupyet? | bōbwā |
| EjṃōjaōdoorilaḷḷọkmenkoioonwaeoakJemaekkōnonotok. | AssoonasIputthethingsdown,Fatherstartedtalkingtome.P1270 | dedoor |
| Iloiieneoekarṃōjdọukḷọkaḷimṃōttanwōtjilunelōñtakjānioondān. | Atthattimethesunwassettinganditonlyhadaboutthreemorefeettogobeforeittouchedthewater.P1021 | dedọdo |
MORE ṃōj |
Ṃōjab | Ṃōjab uweo | Thathousewayoverthere. | jab |
Ṃōjabōt | Ṃōjabōt? | Whichhouse? | ṃōjab- |
Ṃōjabuweo | Ṃōjabuweo. | Thathouserightoverthere. | ṃōjab- |
Mōjin | “Mōjinwōtadmabuñakkoṃrojiṃoreakeinjinṇe,”Kapeneoearba. | “Nowthatwe’vefinishedbreakfast,youtwogoworkontheengine,”theCaptainsaid.P278 | ṃabuñ |
ṃōjin | Eajeḷḷāḷọk āneokōnri-mejṃōjinaneerboojinAmedkaboktañe. | ThecorpseswerescatteredallovertheplaceaftertheU.S.AirForcebombedit. | ajeḷḷā |
| Aṃwinpeinṃōjinanṃōñā | Washhishandsafterheeats. | aṃwin |
| Ṃōjinanṃōñāeararujñiin | Afterheatehepickedhisteeth. | arar |
| Ejṃōjinakibartōbtōbṃaan ḷọkimḷakijoippāninjineo,ijibwetokbakōjeoimjinoānene ḷọkdāneoṇaie. | WhenIwasdone,Ipulledmyselftowheretheenginewas,pickedupthebucket,andstartedtobailouttherestofthewater.P605 | ānen |
| Ṃōjinrejkōbọrōkekōnbōlōkinmāimkimej,innāmrejjukjukiimbarkūtimikōnbōlōkimkalbwini. | Nextitispreservedwithbreadfruitleavesandcoconutfronds,thenpoundedandagaincoveredwithleavesandburied.S28 | bọrōk |
MORE ṃōjin |
ṃōjjo | Earṃōjjoemkakūrañeō. | Hehidandstartledme. | kūrañ |
| Earṃōjjojāneō. | Hehidfromme. | ṃōjjo |
| Ajriraṇrejṃōjjo. | Thechildrenareplayinghide-and-seek. | ṃōjjo |
ṃōjḷọk | Kwōnjabārreeokbweenṃōjḷọkjerbalṇe | Youshouldnotbeafraidofgettingyourhandsdirtyifyouaregoingtogetthejobdone. | ārre |
ṃojo | Erupṃojoeoan. | Hisappendixisruptured. | ṃojo |
ṃōjọliñōr | Ejkilenniñeañ-rōkeañinṃōjọliñōr. | He’swalkingbackandforthaimlesslylikeheisn'tallthere. | niñeañ-rōkeañ |
ṃōjọuk | Eṃōjanṃōjọukjakieṇkinen. | Hewethismat. | ṃōjọ |
ṃōk | Kwōnṃōk addi-eoḷape | Whydon'tyoutryusingyourmiddlefinger? | addi-eoḷap |
| Kwōnṃōkaekōrāiktokñan ña | Wouldyoufastenthesailtotheboomforme? | aekōrā |
| Kwōnṃōkkaaeoikeō. | Kindlycheckoutthelowersidesofmyback. | aeo |
| Kwōnṃōkaijibōrabweenjabbōbōj (ebbōj). | Wouldyoupresssomeicecubestomyheadtopreventswelling? | aij |
| “Ekweijjaajādiktokṃōk ñanwaeṇimeọroñennaan,”ḷōḷḷapeoeba. | “Ok,fornowI’mgoingtowanderovertothatboatandfindoutwhat’sgoingon,”theoldmansaid.P133 | ajādik |
MORE ṃōk |
ṃōkā | Ṃōtaiaanṃōkā? | Whichoneofthesehouses? | ṃōt |
ṃōkade | Abōnenṃōkade. | Thecharacteristicsofanexpert. | abōne- |
| Kwōnājlalebweakajokūejakajokinṃōkade. | YouwillnotethatIwatchbirdstolocatetheirroostlikeanexpert. | akajok |
| ṂōṃaaninMājejrejmakewōtṃōkadeilojurbak. | MenofMājejIslandarefamoustapdancers. | jurbak |
| Lukkuunjiñainṃōkademenin. | Thisisdefinitelytheworkofamasterartist. | jiña |
Ṃōkadein | Ṃōkadeinri-ajuiaakmeneṇ. | He'sexpertinrepairingleakythatchedroofs. | ajuiaak |
ṃokaj | Eṃṃanjenjabbweetkōnṃokaj.” | Weshouldn’tgiveupsoquickly.”P894 | bweetkōn |
ṃōkaj | Oktakinmejatotoekakeọikṃōkajwōtininbōbeoiṃwiin. | Thechangeofclimatehasspeededuptheharvestseasonforthefirstpandanusfruitsforthisestate. | akeọ |
| Kwōnjabalebabubwekwōnaajḷōḷḷapṃōkaj. | Don'talwaysbelyingdownifyoudon'twanttogrowoldfast. | alebabu |
| Jerbalkoanrainiinearṃōkajaertōprakkōnankararmejroalmaroñi. | Today’staskswerecompletedspeedilybecausethepeopledidthemtogether. | almaroñ |
| Joñaneoekartōtoreakeebweanṃōkajbweeṃōrṃoretōrereinimjakurbaatatbōranwaeo. | Theenginewasmakingusgosofastthattherewerebubblescomingupalongthesideoftheboatandmistsplashingupinfront.P493 | ar |
| Kwōnjabbōbweer (ebbweer)ṃōkaj. | Don'tgiveuptoosoon. | bōbweer |
MORE ṃōkaj |
ṃōkajin | Bajṃōkajinaṃaḷapḷọkkekwoppaḷ. | Yoursenilitysaysyou'reagingquiterapidly. | aḷapḷọk |
| Keejlukkuuntōtōr,eitanṃōkajinwōtanleinjin. | Whentheboatreallygotgoing,wewerealmostgoingfasterthanwhenwewereusingtheengine.P852 | ṃōkaj |
| Iarkajjitōkieṃōkajinkōrkōreoearjeke. | Iaskedhowfastthecanoehebuiltwas. | ie |
Ṃōkajkaji | Juoninjabōnkōnnaan,"Ṃōkajkajijeljelibatbati. | Hereisaproverb,"Hastemakeswaste." | jabōnkōnnaan |
ṃōkajkōj | Waṃōkajkōjeoeṇejājjājtoḷọk. | Thefastboatskimmedwestwardacrossthesurface. | jājjāj |
| Waṃōkajkōjeoṇe | Thatboatisveryspeedy. | ṃōkaj |
ṃōkajḷọk | Ejaadṃōkajḷọkaerrojerbal. | They'reworkingsomewhatfaster--fairlyfast. | jaad |
| Kwōnṃōkajḷọk jidik | You'dbettersteponit. | ṃōkaj |
| Kwōnrieḷọkpepeeṇanbweenṃōkajḷọkanjeṃḷọkkwelọkin. | Goaheadandsupporthispropositionsothismeetingcanconcludesooner. | rie |
ṃōkaṇ | Kwōnkeidiṃōkewiwōtṃweoeṃṃaniaanṃōkaṇ. | Pleasecomparewhichofthosehousesisbest. | keid |
| Eṃṃanlaajrakinṃōkaṇ. | Thosehousesarelinedupnicely. | laajrak |
| Emmejoṃōkaṇ. | Thosehousesarefarapart. | memejo |
Ṃōkein | Ṃōkeinkōṃṃanjānajimilowaerejjabjimeeṇakḷā | Thesebuildingsaremadefromthatchandtheirinteriorshavegravel,notcementasfloors.S24 | aj |
| Eḷapanmarkaṇeliktokkōjablurṃōkein iar | Thebushesalongthewindwardsideofthisisletgreatlyshelterthesehousesonthelagoonside. | jablur |
| Ṃōkeinkōṃṃanjānajimilowaerejjabjimeeṇakḷā | Thesebuildingsaremadefromthatchandtheirinteriorshavegravel,notcementasfloors.S24 | jimeeṇ |
| Ṃōkeinkōṃṃanjānajimilowaerejjabjimeeṇakḷā | Thesebuildingsaremadefromthatchandtheirinteriorshavegravel,notcementasfloors.S24 | ḷā |
ṃōko | Kōdọeoekaelorṃōko. | Thecloudcastashadowoverthehomes. | aelor |
| Raarekkeitaakekōtaanṃōko. | Theyconnectedthehouses. | ekkeitaak |
| Ejenolọkjānṃōko jet | Itwasisolatedfromtherestofthehouses. | jenolọk |
| Elōñṃuriniejeṃōjaerjorrāānakjakojānwōtanarmejināneokaraikujjikinaerkalōkiṃōkoiṃweerie. | Agoodnumberoftraditionallandmarkshavebeendamagedorhavedisappearedaltogetherduetotheneedforthepeopletobuildtheirhomes. | ṃuriniej |
ṃōkōr | Iaarloanṃōkōr ḷọkijieṇḷọk | Isawhimmovingalonginthatdirection. | ṃōkōr |
| Bwōleneṃṃanḷọkkoṃrojinoṃōkōrwajiṃaanbwekoṃroenjabruṃwiji. | Maybeit'sbetteryoutwogetaheadstartsoyouarenotlate. | ṃōkōr |
| “Ededeḷọkektakimjabdewōt,kiinkōmijkōttaranjiljinoawabwekōmmānenṃōkōr ḷọk,”Kapeneoeba. | “Everythingisloadedupandreadytogo;nowwearejustwaitinguntil6o’clockandwe’llgetgoing,”theCaptainsaid.P430 | ṃōkōr |
mokta | Iarlomijeninnemoktajānanmej. | Isawhisspirityesterdaybeforehedied. | mej |
mọkta | Jaañkeinlalewōninmọkta. | Let'splayjaañketoseewhogoesfirst. | jaañke |
ṃokta | Eabōblepḷọkjānṃokta. | She'smorerefusingthanbefore. | abōblep |
| Earkaaebōj-laḷeṃoktajānanetal. | Hedugheragroundwellbeforehewentaway. | aebōj-laḷ |
| Eaebōjbōjḷọkjānṃokta. | It'smoretastelessthanbefore. | aebōjbōj |
| Eaebōjbōjeḷọkjānṃokta. | It'sevenmoretastelessthan before | aebōjbōj |
| Ijkaenōṃṃanewajniñniñeṃokta. | I'mpacifyingthebabybeforeIgiveitback. | aenōṃṃan |
MORE ṃokta |
ṃoktaj | Renaajṇawijkinenwaeṇṃoktajjānanjerak. | Theboatwillbeprovidedwithallthatitneedsbeforeitsetssail. | ṇawijkinen |
ṃoktaḷọk | “AkāinwōtiareñjakeṇoinlikinPikeejkeejjoraantak,ṃoktaḷọkjidikjānankun,”Jemaeba. | “ButI’msureIfeltthePikeejislandoceansidewavesatdawn,justalittlewhilebeforeitshutoff,”Fathersaid.P792 | joraantak |
Ṃoktata | Ṃoktata, ālkinaerraankeikwainieṇimbōkeaḷeṇjāne,rejkōjeekeimejerompinniep. | Firstofall,aftertheyhavegratedthecopraandtakenthecoconutmilkfromit,theyheatitunderthesunanditbecomescoconutoil.S18 | eaḷ |
| Kapeneoejikrōktokijoṃoktata,keerjelejrọọltok,imjinojabōlṇakobbanpileijeoñiinkōnraij. | Whentheyarrived,theCaptaincameinfirstandheapedhisplatefullofrice.P371 | jabōḷ |
| Kwōnkabjeorñananmiiñilojeoreṇṃoktata. | Turnleftatthefirstturn. | jeor |
| KwelọkeoṃoktataanKọñkorejeoanṂaikronijiaearkōṃṃaniloJuḷae1965 | ThefirstmeetingoftheCongressofMicronesiawasinJuly1965.S16 | ṃokta |
| “Meneoṃoktata,kōjronaajwōnāneḷọkimbakerenjeetarrobwekōjroenuweilowaanrauneoeṃōkajtatañanaelōñeoarro,”Jemaekarba. | “Thefirstthingwearegoingtodoistellthemtoputournameonthelistsowecanrideonthefastestfieldtripshiptoourisland,”Fathersaid.P1333 | ṃōkaj |
ṃọkulkul | Eḷapanṃọkulkulajrieṇ. | Thatbabyishealthyandfat. | ṃọkulkul |
Mokwaṇ | MokwaṇdadaanAelok. | It'suncookedjuiceoftheAelokpandanusvariety,mixedwithcratedcoconut. | Aelok |
| MokwaṇinAijmenin. | ThispandanuspasteisderivedfromtheAijvariety. | Aij |
| Kilọkweimejwaḷọkmokwaṇ. | Pressitandoutcomespandanuspudding.S12 | kilọk |
| Jejkōjeekmokwaṇeṇ,imñeeṃōrā,liminailowaanmaañ. | Weputitunderthesun,andwhenitisdry,wrapitinpandanusleaves.S12 | mokwaṇ |
| Earkwaḷkepeinṃoktajānanrọkrokemokwaṇ eo | Didhewashhishandsbeforeheworkedonthepandanuspreserves? | rọkrok |
mọkwōjān | Emetakmọkwōjān peiū | Thejointsofmyarmhurt. | mọkwōj |
Ṃol | Ṃolkekwerijerta. | It'struethatyouarenotagoodmarksman. | jerta |
ṃōḷañḷōñ | Kwōnjabaddeboululbwekwōnaajṃōḷañḷōñ. | Don'twhirlaroundoryou'llgetdizzy. | addeboulul |
| Jabjelpaakeniñniñṇebweenaajṃōḷañḷōñ. | Don'tswingthechildaroundinacircleorit'llwanttothrowup. | jelpaak |
ṃōḷañḷọñ | Edikḷọkaōṃōḷañḷọñkōnaōḷōmṇaketokankilepḷọkdāneoilowa,innemibarjinoānen | IstartedtofeellessseasickasIfocusedonthewaterinsidetheboatandstartedbailingagain.P665 | ṃōḷañḷōñ |
ṃōḷauwi | Ikaraikujdāpijtibateobweenjabokjakimpāddokenọkwōle ḷọkkijeekeobweejitokwōtinmejkōnanṃōḷauwikaneko. | Ihadtoholdontotheteapot,soitwouldn'ttoppleover,andoccasionallystirthefire,whichtendedtodiebecausethefirewoodwasdamp.P885 | kenọkwōl |
ṃọle | Rejaḷeekṃọle ṇaidipinṇaeṇbweeneṃṃanjabuki. | Theysurroundingtheschoolofrabbitfishbesidethestonyshoalsotheycouldeasilyscoopitupwithanet. | aḷe |
| Ḷōṃarorejaḷeekṃọle eo | Themenaresurroundingtherabbitfish. | aḷeḷe |
| Juonebwijininṃọle iar | Here'saschoolofrabbitfishatthelagoonbeach. | bwijin |
| Etalpeeteṃōklikṇeimlalekwōlokeṃọle eo | Howabouttakingawalkovertheoceansidereefandseeifyoulocatetheschoolofṃọle | etalpeet |
| Ewikilenkōjḷọriṃọle kā | Howdowestuntheserabbitfish? | kōjḷọr |
MORE ṃọle |
ṃōḷeiñiñ | Meneoikarroñainikiendeeodānjidikeoejkokolōblōbilowaanwaeoiloanṃōṃakūtkūtimṃōḷeiñiñkeejatartariturinwabeo. | TheonlysoundIcouldhearwasthelittlebilgewatersplashinginsidetheboatwhenitmovedandwhenitbumpedupagainstthepier.P346 | ṃōṃōḷeiñiñ |
| Edikḷọkkōtoimṇojānkarboñoneoimelukkuundikanṃōḷeiñiñwaeo. | Thewindandrainhaddieddownsincethenightbeforeandtheboatwasn’tmovingaroundasmuch.P822 | ṃōṃōḷeiñiñ |
ṃọḷeḷe | Kōnkewōjḷākoettorejọkōnkōṃṃanjānmaañinbōb,rūttororōkōnaikujājatrokeinlōbboikibwerenjabtutuimṃọḷeḷe. | Becausethesailsofoldweremadefromwovenpandanusleaves,ourancestorsnecessarilyhadtoweaveatroforcoveringtheircanoesailstopreventthemfromgettingsoaked. | lōbbọ |
ṃōlṃōl | Ennọkoububṃōlṃōl. | Mackerelisgoodwhenonlyslightlycooked. | koubub |
ṃoḷo | Bwōlenkōtoṃoḷo ṇeioonlọmetoejkōṃṃanbwepiọineppāneneenjabekkañinwōtpiọinioonlọmeto. | Perhapsthecoldseabreezeisthereasonland-basedchillisnotasbitingastheoceanone. | eppānene |
ṃōḷo | Ejjabdaanṃōḷo. | It'snotverycold. | daan |
| Ṃōḷoinekāebebeeō. | Thiscoolweathermakesmeshiver. | ebeb |
| "Jenaajaikujkōpelaḷḷọk ṃōñākeinkijedkōnaebōjṃōḷobweenanalaññankōmat,"Bojineoeba. | "We'lljusthavetowashourfooddownwithfreshwatersincetheweatherisnotgoodforcooking,"theBoatswainsaid.P804 | pepepe |
ṃōḷọwi | Kōṃwinkabbaikwainikaṇebwerenjabṃōḷọwi. | Coverthecoprasoitwon'tgetwet. | kabba |
| Jabeḷḷọkbweejaadṃōḷọwi. | Don'tpayhimanyattentionbecausehe'sabitdumb. | ṃōḷọwi |
ṃōṃ | Jetebūḷakinṃweeṇṃōṃ? | Howmanyblocksdidyouuseonyourhouse? | būḷak |
| Eḷapaōṃōṃkeijloekko. | WhenIsawthefishIfeltthatIhadtocatchthem. | ṃōṃ |
ṃōṃaan | IjkeememejḷọkwōtkeikaruweippānJemakabruoṃōṃaanilojuonboojjidikdikeoroñoulruoneaitokanimjiljinonedepakpakin. | IstillrememberwhenIsailedwithFatherandtwoothermenonasmallboatthatwastwenty-twofeetlongandsixfeetwide.P1 | depakpak |
| Iuweḷọkioonwabeoimkōttōparḷọkijojetṃōṃaanrejeọñwōdie,tōrereinwabeotuiōñ. | Iwentupontothedockandwentovertowheresomeguyswerefishing,onthenorthsideofthedock.P314 | eọñwōd |
| Ejjuurore (ejjuururi) ṃweeṇkōnṃōṃaan (eṃṃaan) | Thathouseisfullofmen. | jijuurore |
| Eḷaññejuonṃōṃaan (eṃṃaan)ejjablalebweentōprakaikujkoanbaaṃleeoanṃoktajānanlalerojet,ejkadkadmootot. | Ifamandoesn'tmakesurethathisfamily'sneedsaremetbeforehehelpsothers,wesayhe'sneglectinghisprimaryresponsibilities. | kadkadmootot |
| Eḷaññejuonṃōṃaan (eṃṃaan)ejjablalebweentōprakaikujkoanbaaṃleeoanṃoktajānanlalerojet,ejkadkadmootot. | Ifamandoesn'tmakesurethathisfamily'sneedsaremetbeforehehelpsothers,wesayhe'sneglectinghisprimaryresponsibilities. | kadkadmootot |
MORE ṃōṃaan |
ṃōṃaaṇ | Kōrāebanbanjānṃōṃaaṇ (eṃṃaaṇ). | Womenareweakerthanmen. | banban |
ṃōṃaanan | Eḷapanḷeeṇṃōṃaanan (eṃṃaanan)(e). | Heisverymanly. | ṃōṃaanan |
ṃōṃaane | Eḷapanṃōṃaane (eṃṃaane) ānin | Therearelotsofmenonthisislet. | ṃōṃaan |
ṃōṃaaneke | Erjeelnaajjipañdoonṃōṃaaneke. | Theywouldhelpeachothermanit.P28 | ṃōṃaan |
Ṃōṃaanem | Ṃōṃaanem (Eṃṃaanem) kōrā | Menandwomen. | im |
ṃōṃaanin | “KōmjelbarruoṃōṃaaninLikiepkōmjelejjataikwaeṇwaanḷōmen | “TwoothermenfromLikiepandIarecharteringaguy’sboat.P239 | jata |
| ṂōṃaaninMājejrejmakewōtṃōkadeilojurbak. | MenofMājejIslandarefamoustapdancers. | jurbak |
| “KōmjelbarruoṃōṃaaninLikiepkōmjelejjataikwaeṇwaanḷōmen | “TwoothermenfromLikiepandIarecharteringaguy’sboat.P239P239 | men |
ṃōṃadṃad | Eruṃwijjānwaeokōnanṃōṃadṃad (eṃṃadṃad). | Hemissedtheboatbecauseofhisloiteringaround. | ṃad |
ṃōṃaelep | Kwōnjabṃōṃaelep (eṃṃaelep)inetaleọñōd. | Don'tgetcarriedawaybyyourdesiretogofishing. | ṃōṃaelep |
| Kwōnjabṃōṃaelep (eṃṃaelep). | Don'tbetooanxious. | ṃōṃaelep |
ṃōṃaelepe | Kwōnjabṃōṃaelepe (eṃṃaelepe)ekkaṇekijen. | Don'ttakehisfishtoo (inadditiontoyours). | ṃōṃaelep |
ṃōṃaidikdik | Kwōnṃōṃaidikdik (eṃṃaidikdik) ḷọk ñane | Whispertohim. | ṃōṃaidikdik |
ṃōṃajidjid | Keekarṃōjaerroṃōṃajidjid ñandoon,ḷōḷḷapeoejitōñḷọkbuḷōnmarkojetakiermāninnemerjelBojineojibadekḷọk | Whentheyweredonenoddingwhiletalkingtoeachother,theOldManpointedeasttowardthemiddleofthebushesandthethreeofthemincludingtheBosunheadedoverthatway.P1265 | jetak |
| Ālikinaōṃōṃajidjid ḷọk ñanJemaimkaalikkarkeimeḷeḷe,ikarroñainikienṃūṃūṇṃūṇioonteek. | AfterInoddedtoletFatherknowIunderstood,Iheardthesoundoftreadingfeetuponthedeck.P678 | ṃūṃūṇṃūṇ |
ṃōṃak | Eorkedānninṃōṃak (eṃṃak) eṇ | Isthereanywaterintheholeinthattree? | ṃōṃak |
ṃōṃakūt | Eḷaññeejṃōṃakūtjānturinbaaṃleeoanejjabkōṇaanbweentoanjakojāner. | Whenhetravelsawayfromhisfamily,hedoesnotliketobegonefromthemfortoolong.P37 | baaṃle |
| EjkabbaralikkaranLikabwiroḷejānjoñananjokkeekarṃōṃakūtjānturinwabeoimtōtōrḷọk ñananbuñlik. | ItwasclearthattheLikabwirowasfilledtocapacityandcarryingasmuchasitcouldassoonasitmovedawayfromthesideofthepierandstartingsailingoutthroughthepassintotheopenocean.P490 | buñlik |
| Ejeḷataeikiboojjerakrōkeoimpenanṃōṃakūt (eṃṃakūt)jānijo. | Thesailboatgotcaughtupinthethirdcurrentzoneandhardlymadeanyheadway. | jeḷatae |
| Kōṃroejtōnṃōṃakūtwōtakebarjiktokjuonankajjitōkippānḷōḷḷapeo,innemebarba,ḶekartajetiaankōkḷaḷkoṃoktajānadloLikiep?” | WewereabouttogobutFatherstillhadhismindonquestioningtheoldman,andhesaid,“Sir,whatarethenavigationalsignsbeforeweseeLikiep?”P206 | jiktok |
| IbōkkabwintieoliṃōimjuonkijōjiḷaitinpilawāimṃōṃakūtbweenorjikinanKapeneojijetijo. | ItookmycupofteaandasliceofbreadandmovedovertomakespacefortheCaptaintosit.P272 | jiḷait |
MORE ṃōṃakūt |
ṃōṃakūtkūt | Kapeneoekarpādwōtilowa;ejjañinmaroñṃōṃakūtkūtakeṃṃanḷọk. | TheCaptainwasstillinside;hewasdoingmuchbetterbutstillcouldn’tmove.P1189 | jañin |
| Ikarkōjparokwōtaōṃōṃakūtkūtilowaanwaeobweejjirḷamjakoijokōnwōil. | IwascarefulasImovedaroundtheboatbecauseeverythingwascoveredwithoilanditwasveryslippery.P716 | jijir |
| Meneoikarroñainikiendeeodānjidikeoejkokolōblōbilowaanwaeoiloanṃōṃakūtkūtimṃōḷeiñiñkeejatartariturinwabeo. | TheonlysoundIcouldhearwasthelittlebilgewatersplashinginsidetheboatwhenitmovedandwhenitbumpedupagainstthepier.P346 | ṃōṃōḷeiñiñ |
| Ḷakkeekarjabṃōṃakūtkūt,ijujenwanlaḷḷọkwōtimkepaake. | Sincehewasn’tmoving,Iwentdownandapproachedhim.P1218 | wanlaḷ |
| Ikarkōjparokwōtaōṃōṃakūtkūtilowaanwaeobweejjirḷamjakoijokōnwōil. | IwascarefulasImovedaroundtheboatbecauseeverythingwascoveredwithoilanditwasveryslippery.P716 | wōil |
ṃōṃakūtkūtin | KeikarroñnaankeinanKapeneo,iḷōmṇakimbwilōñbajjekippatauninanJemamaroñkileṇoinlikinPikeejjānṃōṃakūtkūtinwaeoakKapeneoebaejaikujkarlokōnmejān. | WhenIheardtheCaptainsaythis,IthoughtaboutitandwasamazedthatFatherwasabletorecognizethewavesontheoceansideofPikeejfromthemovementoftheboatwhiletheCaptainsaysheneedstoactuallyseethem.P799 | bwilōñ |
| KeikarroñnaankeinanKapeneo,iḷōmṇakimbwilōñbajjekippatauninanJemamaroñkileṇoinlikinPikeejjānṃōṃakūtkūtinwaeoakKapeneoebaejaikujkarlokōnmejān. | WhenIheardtheCaptainsaythis,IthoughtaboutitandwasamusedthatFatherwasabletorecognizethewavesontheoceansideofPikeejfromthemovementoftheboatwhiletheCaptainsaysheneedstoactuallyseethem.P799 | ṃōṃakūt |
ṃōṃan | Earjabṃōṃan (eṃṃan)analalilobwidejeoinnemiroojeoearlilu(illu)(ippān). | Hedidnotdoagoodjobofcaringforthelandandsotheiroojwasangrywithhim. | alal |
| Eṃōjaninjiniaeṇanetokinjinlọkeaōimelukkuunṃōṃan (eṃṃan)anjerbal. | Myoutboardenginehasbeentunedupbythatmechanicandit'sworkingperfectly. | an |
| Enaajṃōṃan (eṃṃan) ñekwōnaajantenaiki. | It'sgoingtoworkonceyouputupanantennaforit. | antena |
| “Eṃōjṇeaṃañḷapbweenaajṃōṃan,”Kapeneoeba. | “Stopexaggerating.It’sgoingtobefine,”theCaptainreplied.P701 | añḷap |
| Rejbaruukpijeṇbweenṃōṃan (eṃṃan) jepaan | Theyarebulldozingtheairfieldtomakeitlevel. | baru |
MORE ṃōṃan |
ṃōṃane | “Enṃōṃaneke?”ikarkajjitōkippānJema. | “Isheokay?”IaskedFather.P1061 | ṃōṃan |
| “Rōlukkuunbantōprakbaibkaṇeke?Taejjeḷọkkōleṇkwōmaroñkōṃṃanebwerenṃōṃaneke?”KapeneoeowarñanJema. | “Sothepipesareshot?There’snowayyoucanfixthem?”theCaptainpleadedwithFather.P730 | owar |
ṃōṃanin | Ejejwōtkarṃōṃaninanlāimetal. | Therewasnothingbetterthanthefeeloftherollandadvanceoftheboat.P853 | ṃōṃan |
| “Eorwōtṃōṃanin!”eba. | “It’sjustgreat!”hesaid.P419 | ṃōṃan |
ṃoṃanḷọk | Ekarṃoṃanḷọkjidikaōmourkeijroñmenin. | IfeltalittlebetterwhenIheardthis.P846 | ṃōṃan |
ṃōṃanḷọk | “Ebankarbarṃōṃanḷọkjānwāweeninrainin. | “It’sneverbeenbetterthanitistoday.P420 | ṃōṃan |
ṃōṃanṃōn | Elukkuunpenkōjaakijerbalṃōṃanṃōn (eṃṃanṃōn)koan. | It'sreallyhardtomatchhiswonderfulachievements. | jaak |
| Kwōnjabjerwaaneiienṃōṃanṃōn (eṃṃanṃōn) kein | Don'tsquanderthegoodtimes. | jerwaan |
| Ruoeokeraaninammānkōllōkāippānṇoimkōtoṃōṃanṃōn eo | Wemusthavebeensurfingdownwindacrossthewaveswithfavorablewindsatourbackfortwodays.P913 | kōllōkā |
| Eṃṃōṃanṃōn (eṃṃanṃōn)meneṇ. | That'salovelyhouse. | ṃōṃan |
| Rujlọkinraaneojuonebuñjuonkōtoṃōṃanṃōn. | Whenwewokeupthenextmorningafavorablewindwasblowing.P1182P1182 | ruj |
MORE ṃōṃanṃōn |
ṃōṃaoun | Ejjeḷọkwōtṃōṃaoun (eṃṃaoun)anḷadik ṇekōnnaan. | Thatboysoundslikeanadultwhenhespeaks. | ṃōṃawi |
ṃōṃawiwi | Ñeejkadekekadikṃōṃawiwi (eṃṃawiwi). | Whenhe'shighhe'salwaystalkative. | ṃōṃawi |
ṃōṃjedjed | Eṃōjṇeaṃṃōṃjedjed (eṃṃajedjed). | Whydon'tyoustoplookingup? | ṃajed |
ṃōṃjeḷjeḷ | Eḷapanṃōṃjeḷjeḷ (eṃṃajeḷjeḷ) ḷeeṇ | Heisverymuscular. | ṃajeḷ |
ṃōṃjidjid | Eṃōjṇeaṃṃōṃjidjid (eṃṃajidjid)? | Whydon'tyoustopbowingandscraping? | ṃajid |
| Ibawōtemeḷeḷekōnanṃōṃjidjid (eṃṃajidjid)keijkōnonoñane | IthoughtheunderstoodmypointbecausehenoddedwhenItalkedtohimaboutit. | ṃajid |
ṃōṃkaj | Kōjroejjakaaemedṃōṃkaj. | Let'swaittillitcoolsofffirst. | aemed |
| Ṃōṃkajjānaōkaretaljānijo,ikarbaralluwaḷọkeḷọkiuṃwinrākobweinlaleejetdāneoilowa. | BeforeIwentupIlookedundertheboardsinsidetoseehowthebilgewaterwas.P1115 | alluwaḷọk |
| Wōnṇeekaaḷaḷeeokkeekarejjeḷọkaṃṃōṃkaj? | Whosuppliedyouwithlumberasyoudidn'thaveanybefore? | aḷaḷ |
| Kajjioñkadedeḷọkaṃboojeinjinṇeimlikbadeiljuṃōṃkajjānraelep.” | Trytohurryandgettheenginereadyandtestdriveitbeforetomorrowafternoon.”P110 | booj |
| WainṃōṃkajkarboojineaktoektakjeḷaantiṃakowaanNavyeoanAmerica. | Before,thisboatwasacargoship,belongingtotheAmericanNavysailors.P3 | booj |
MORE ṃōṃkaj |
ṃōṃkūtkūt | Raarjilkinḷọkñabweiniaroñroñeḷọkṃōṃkūtkūt (eṃṃakūtkūt)koanrinanaro. | Theysentmetospyonandreporttheenemymovements. | iaroñroñ |
| Ellutōktōkbakōjeṇkōnanṃōṃkūtkūt (eṃṃakūtkūt)wain. | Thebucketkeepssloppingoutbecauseofthemotionoftheship. | lilutōk |
ṃōṃō | Jatiinrejjitnenṃōṃōilowaankāān. | Sardinesarepackedheadtotailincans. | jitnen ṃōṃō |
| Joñanantoaṃpādānin,kiiōkweṃōṃōinjin. | You'vebeenheresolong,nowyouknowtheplaceinsideout. | ṃōṃō in |
| Kwōnjabinepatabwekōjroṃōṃōinjekein. | Don'tbeafraid;Iknowthisplacelikethebackofmyhand. | ṃōṃō in |
ṃōṃōjānjānḷọk | Keijroñainikienṃōṃōjānjānḷọk (eṃṃōjānjānḷọk),ibawōtkwōjeañiñineō. | WhenIheardfootstepsIthoughtyouwerecallingmyname. | ṃōṃōjānjān |
ṃōṃōkadkad | “Eḷaññekokadikḷọkaṃṃōṃōkadkadimjabkōmarōkwōtkukure,kwōnaajjeḷāiaeoJeṃaṃepādieaolepiien,”Kapeneoebatok. | “Ifyoudidn’twanderaroundsomuchandplayuntilitgetsdark,youwouldalwaysknowwhereyourFatheris,”theCaptainsaidtome.P50 | marok |
ṃōṃokaj | Kabkejejaikujkaijikmetoṃōṃokajimkaṃooliainjepādieinnemektakkooj.” | Andalsoweneedtofirstfigureoutwherewearesowecangetbackoncourse.”P798 | kajikmeto |
ṃōṃōkaj | Kwōnwātokṃōṃōkaj (eṃṃōkaj). | Comehereforaminute. | ṃōṃōkaj |
| Kwōnṃōṃōkaj (eṃṃōkaj) waj | Goonahead. | ṃōṃōkaj |
| Kweṃōṃōkaj (eṃṃōkaj). | Youfirst. | ṃōṃōkaj |
| Koṃroṃōṃōkaj (eṃṃōkaj)wajbweeboñ. | Youtwogoonaheadbeforeitgetsdark. | ṃōṃōkaj |
ṃōṃōkaje | Kwaarṃōṃōkaje (eṃṃōkaje)kekukure(ikkure)(eo)? | Didyougettothegamesearly? | ṃōṃōkaj |
| Earṃōṃōkaje (eṃṃōkaje)iijeo. | Hegotthereintimeforsomeyeast (drink). | ṃōṃōkaj |
ṃōṃōkajḷọk | Earṃōṃōkajḷọk (eṃṃōkajḷọk)inkōṃṃanjikinbaaṃleeoan. | Hewentaheadtoprepareaplacetostayforthefamily. | ṃōṃōkaj |
ṃōṃōkṃōk | Eḷapaōṃōṃōkṃōk (eṃṃōkṃōk). | Igettiredeasily. | ṃōk |
ṃōṃōḷkaro | Eoriienanṃōṃōḷkaro (eṃṃōḷkaro). | Therearetimeswhenhegetsrowdy. | ṃōṃaḷkaro |
ṃōṃōḷoḷo | Eṃṃananṃōṃōḷoḷo (eṃṃōḷoḷo)iarinānin | It'snicethatthewholelagoonsideofthisisletiscool. | ṃōḷo |
ṃōṃōñāñe | Eṃōjṇeaṃṃōṃōñāñe (eṃṃōñāñe)? | Whydon'tyoustopeatingallthetime? | ṃōñā |
ṃōṃōṇṃōṇin | Kōmjinoroñainikienṃōṃōṇṃōṇinwōtkokerejbuñutioonwaeo. | Westartedtohearthepitter-patteroftherainfallingontheboat.P764 | ṃōṃōṇṃōṇ |
ṃōṃōṇōṇō | AkiḷakrōrelọkilobweJemaimBojineoerrokarjabkilenṃōṃōṇōṇō. | ButIlookedoverandsawthatFatherandtheBoatswaindidn’tappeartobehappy.P847 | kōl |
| Rejjaṃōṃōṇōṇōwōtkōnmenkokijeeraketōbtōbtokjuonḷañekakūtōtōimuwōjak. | Whiletheywereenjoyingtheirlittlebitsoffood,abignaughtyskipjackcameoverandstartedcausingacommotion.P386 | tōbtōb |
ṃōṃool | Kokanoojinṃōṃool (eṃṃool). | Thankyouverymuch. | in |
| “Kōmiṃōṃool,”ikarikkūrḷọk ñanrūttoroimḷadikeo. | “Thankyou,”Iyelledovertotheadultsandtheyoungboy.P1281 | kōmi |
ṃōṃōraṃrōṃḷọk | Enaajṃōṃōraṃrōṃḷọk (eṃṃōraṃrōṃḷọk)emmaat. | It'llkeepcrumblingtillitfinallydisintegrates. | ṃōraṃrōṃ |
ṃōṃōrāre | Ejinoṃōṃōrāre (eṃṃōrāre)nuknukkāaō. | Myclothesarebeginningtodry (incertainplaces). | ṃōrā |
ṃōṃōt | Eḷapanwaeoṃōṃōt (eṃṃōt). | Theboatpitchedverybadly. | ṃōṃōt |
ṃōn | IaraddeboululḷọkñanṃōnJeekiinneinkappokliṃōuno. | IwasdizzywhenIwenttoJeeki'shouseyesterdaytogetsomemedicine. | addeboulul |
| Raainiarmejroṇaiturinṃōnkoeo. | Thepeoplewereassembledneartheshelter. | ain |
| Erroarkōṃadeōinnāmajjiweweḷọk ñanṃōnkadekeo. | Theygotmedistractedandthensneakedouttothebar. | ajjiwewe |
| Errokarajjukneneḷọkñanṃōnjikuuḷeo. | Theybothhoppedononefoottoschool. | ajjuknene |
| Raaralbakbōkeḷọkri-kadekeoñanṃōnkalbuujeo. | Theycarriedthedrunktuckedundertheirarmstothejail. | albakbōk |
MORE ṃōn |
mōñā | Ededeḷọkaōkarreoikijikinmōñāeokabkōnnọko. | Ifinishedcleaninguptheplacewheretheyhadeatenandwashingthedishes,P313 | kōnnọ |
| Kōjotaeoearjabjejjetanjinoebweeḷapanraelepeaerkōmattimōñā ko | Supperwaslatebecausetheyhadn'tstartedcookinguntilnoon.Supperwasn’tservedontimebecausetheyhadstartedcookinglate. | raelep |
ṃōñā | Earabwinbōkṃōñā. | Herejectedfood. | abwin bōk |
| Raaraikiuḷọkṃōñā ñaner. | Theyweregivenfoodrations. | aikiu |
| Jenaajaikiuukṃōñāebweaolepenṃōñā | Weshallsharethisfoodequallysoeveryonecaneat. | aikiu |
| Jenaajaikiuukṃōñāebweaolepenṃōñā | Weshallsharethisfoodequallysoeveryonecaneat. | aikiu |
| Kwōaikujṃōñā. | Youneedfood. | aikuj |
MORE ṃōñā |
ṃọñā | Ri-ajejrorejajejewōtṃọñā eo | Thosewhoaredistributingthefoodarestilldoingit. | ajej |
ṃōñāin | “Keejdedeḷọkṃōñāinraelep,ikarreoikikeinṃōñākoimwaateekeioonwaeojānṃōraṃrōṃinraijkabbūbrarrarinkọọnpiip. | Whenweweredoneeatinglunch,Iwashedthedishesandscrubbedthebitsofriceandcornedbeeffromthedeck.P384 | būrar |
| Jelukkuunijoḷṃōñāinaelōñkein. | Ireallylikelocalfood.P191 | ijoḷ |
| Ḷadikeoejjañinṃōñāin jibboñ | Theboyhasn'teatenbreakfastyet. | jañin |
| Rijinkōḷareoejjinkōḷarṃōñāin jibboñ | Theexpertismakingjinkōḷarforbreakfast. | jinkōḷar |
| Rejkajinkōḷarṃōñāin jibboñ | Theyarebuyingjinkōḷarforbreakfast. | jinkōḷar |
MORE ṃōñāin |
ṃōṇakṇak | Ekjọọḷkabekṃōṇakṇakekkāwōtaerkōṃṃaniloaelōñkoilikinmereikeakejjeḷọkarmejinamāni. | Saltfishanddriedfisharerarelymadeonouterislandsthathavelotsoffishandnoonetoconsumethem.S27 | amān |
| Barjuonwāweenkōjparokekbweentoanpād,jejatiikiimkōṃṃanekṃōṇakṇak. | Anotherwaytopreservefishistosmokethemandmakedriedfish.S27 | atiti |
| Ekjọọḷkabekṃōṇakṇakekkāwōtaerkōṃṃaniloaelōñkoilikinmereikeakejjeḷọkarmejinamāni. | Saltfishanddriedfisharerarelymadeonouterislandsthathavelotsoffishandnoonetoconsumethem.S27 | ek |
| Ekṃōṇakṇakiniakein. | Wherearethesesmokedfishfrom? | ek ṃōṇakṇak |
| Ñearmejrejkōṇaankatoanekpād,rejjọọḷimkōṃṃanekjọọḷakatitiimkōṃṃanekṃōṇakṇak. | Ifpeoplewanttopresesrvefish,theysaltthemandmakesaltedfish,orsmokethemandmakedriedfish.S27 | jọọḷ |
MORE ṃōṇakṇak |
mōṇe | Kwōnkabbōlemōṇe. | Putthelightonatthehouse. | bōbōl |
ṃoṇe | Iarṃoṇe ḷọkbweenetal. | Itrickedhimintogoing. | ṃoṇ |
ṃōṇe | Kwōnlikūtajajṇe ṇaiturinṃōṇe. | Placetherocknearthehouse. | ajaj |
| Kwōnaajaoreṃōṇe ñāāt | Whenareyouinstallingadoorinthathouse? | aor |
| EpādkeToniiṃōṇe? ...Bwebōtaejjokweṃwiin | IsTonyinyourhousethere?.. (You're)assumingheliveshere. | bwe bōta |
| Wōnṇeearejaakeṃōṇe? | Whobuiltyourhouse? | ejaak |
| Kwōnejaaketokṃōṇe. | Buildthehouseoverthisway. | ejaak |
MORE ṃōṇe |
ṃōñein | Ebwekejuontaḷañanaṃṃōñein raelep | Isonedollarenoughforyourlunch? | bwe |
| Ḷōṃaroraṇrejtōto (etto) iarajṃōñein jota | Thosefellowsarediggingtaroforsupper. | tōto |
Ṃōṇeṇe | “Ṃōṇeṇeiōñinwajṃwiinjidik,”ḷōḷḷapeoeuwaak. | “Thathousealittletothenorthofhere,”theoldmananswered.P204 | iōñ |
ṃōnjar | Kwōnjabaleakḷọkñanṃōnjareṇbweri-kakieṇenaajlueok. | Don'twearyourhairlooseonyourbacktothechurchbecausetheparsonwillscoldyou. | aleak |
Ṃōñka | Ṃōñkameneṇ. | He'sajoker. | ṃōñka |
Ṃōn-kūbwe | LōkkūkrojānṂōn-kūbweraṇetok. | HerecomethefemalearistocratsfromṂōn-kūbwe. | lōkkūk |
mọṇmọṇ | Elōñruunoeḷapaermọṇmọṇ. | Manymedicinemenhavesupernaturalpowers. | mọṇmọṇ |
ṃōṇōṇō | Jejjabṃōṇōṇōippānri-kaaeñwāñwā. | We'renotcrazyaboutpeoplewhoareresponsiblefornoise. | aeñwāñwā |
| Ewaḷọkaerwōjṃōṇōṇō. | Theirjoywasrevealed. | aerwōj |
| Aḷapeoearkanoojṃōṇōṇōkōnamiwōjjeḷātaeokōmiwōjenkōṃṃane. | Theaḷapwasquitehappythatyouallknewyourresponsibilitiestowardhim. | amiwōj |
| KōnankarmejinederoḷōmṇakbwewūnoinṂajeḷejjerbalkōnanijnij,raarjabkanoojṃōṇōṇōinkōtḷọkanarmejkōjerbale. | BecausethemissionariesthoughtthatMarshallesemedicineinvolvedsorcery,theywerenotveryhappytopermitpeopletouseit.S8 | anijnij |
| Jejkukure (ikkure) imṃōṇōṇōbweejkabewanrainin. | Todayisthetimeforthosewholiketoparticipateinspecialevents (U.N.Day,forexample). | ewan |
MORE ṃōṇōṇō |
ṃōnwa | Ekairujjukjukimpādeokeṃōnwaeoejkōjañjileleoieilikināneo āneer | Italarmedthecommunitywhenthewarshipblewitshornontheoceansideoftheisland. | iruj |
ṃōnwia | Aereañṃōnwia eo | They (foursome)ownedthestore. | aereañ |
Mool | “Moolkeejjañinjakojeḷākoaṃ,”Jemaenebare. | “It’strueyouhaven’tlostyourexpertise,”Fatherpraisedhim.P209 | nebar |
mooḷ | Ejkabmooḷ peiū | Ifinallyhaveafewfreemoments. | mooḷ |
ṃool | Aerārinjeṃjerāiloṃool. | Touchingshouldersintruefriendship. | aerār |
| Ṃoolkejebankōttarjidik.” | “Let’swaitalittle.”P1296 | ban |
| Aolepiienkwōjeaklepilolokaṇeimṃoolkekwekwōjjuonri-eaklep. | Youalwaysrobthehensoftheireggsandit'struethatyouareaneggrobber. | eaklep |
| Ṃoolkeebanjerbal. | It'struethatitwon'twork. | eban |
| Iloṃool,inaajmaroñiwōjilobaḷuuneoilju. | Infact,Iwillbeabletocomeontheplanetomorrow. | ilo |
MORE ṃool |
mọọlin | Ebanmatbwiroṇekōnkeekomọọlinuṃṇe | Thebwirowon'tbecookedastheheatintheearthovenhasabatedandisn'thotenough. | mọọl |
mọọn | Erjelkarmọọn ḷọkilomarkoimḷakbarjādetokerjelejkōjerrāikimetotakjuonkōrkōr. | Theydisappearedintothebushesandthenreappearedcarryingasmallcanoe.P1266 | kōjerrā |
| Kwōnmọọnbuḷōnmarṇe | Getintothatshrubthere. | mọọn |
| “Ekwe,”ibaimbarmọọn ḷọkilowaimjibadekḷọktiininpetkōjeo. | “Okay,”Isaidandwentbackinsidewherethetinofbiscuitswas.P961 | mọọn |
| Erjelkarmọọn ḷọkilomarkoimḷakbarjādetokerjelejkōjerrāikimetotakjuonkōrkōr. | Theydisappearedintothebushesandthenreappearedcarryingasmallcanoe.P1266 | mọọn |
| Bọunimọọn kaṇ | Weighthosecoprapieces. | mọọn |
MORE mọọn |
mọọn(e) | Kwaarmọọn(e)keiuṃwinṃwe | Didyoucrawlunderthehouse? | mọọn |
mọọr | Ekadik (bok)bokemọọr ṇemọọrōṃ. | Yourbaithastoomuchsand. | bokbok |
| Kwojeḷākeḷōtraṇrejkōjāibotokmọọr? | Doyouknowwhothemenarewhoarelookingforjaiboforbait? | jāibo |
| Raarkōjāibomọọr. | Theymadejaiboforbait. | jāibo |
| Ewōrkeaṃmọọrinkadjo. | Doyouhavebaitforkadjo | kadjo |
| Ejlijemọọreoṇailọjet.ejlijimọọrkoṇailọjet. | He'srinsingthebaitinthesea. | lije |
MORE mọọr |
mọọrin | Rejkaikallomọọrin kabwebwe | Theyarefishingforkaikalloasbaitfortuna. | ikallo |
| Kwomọọrekekōnmọọrin kadjo | Doyouhaveenoughbaitforkadjo | kadjo |
mọọrōṃ | Ekadik (bok)bokemọọrṇemọọrōṃ. | Yourbaithastoomuchsand. | bokbok |
| Mọọrrotṇemọọrōṃ? | Whatkindofbaitdoyouhavethere? | mọọr |
mọọrū | Kwōmaroñkekāājrabōletokjuonmọọrū mamo | Couldyouhookmeasardineforbait? | kāājrabōl |
moot | Eḷakeñaktokaōkeeiọkweeō,ettowōtkeearmoot. | WhenIfinallyrealizedshewasinlovewithme,shehadbeenlonggone. | eñak |
| “Ooo,ajabbarillu,”ḷōḷḷapeoeba,bwekiiōwōtkōjromoot ḷọkjānāninimjerobanbarrọọltok.” | “Oh,don’tgetangryagain,”theoldmansaid,“becauseprettysoonwewillleavethisislandandwewon’tcomeback.”P200 | jab bar |
| “LalekwōmeḷọkḷọkinkakkōleKapeneṇkōnnaaninrōjañeoanḷōḷḷapeo,”irrelọkimbañanJemakeejmoot ḷọkBojineo. | “Don’tforgettowarntheCaptainabouttheOldMan’sadvice,”IsaidtoFatheroncetheBoatswainhadleft.P413 | kōkōl |
| Ejmoot ḷọkwōtḷeoakJemaeba,“Jerowanlaḷtakñanruuṃininjinebweinkọkoṇikeinjerbalkaṇimātiilowaanbọọkeṇnieer.” | Astheoldmanwasleaving,Fathersaid,“Let’sgodowntotheengineroomsoIcanstraightenupmytoolsandputthemawayintheirbox.”P136 | nine |
ṃoot | Erroṃootinkōṃōñātokkijedeañ. | They'vebothgonetofetchussomefood. | ṃōñā |
ṃootka | Raarraabeānetakṃootka eo | Theautomobilewasbroughtashoreonaraft. | raab |
mootḷọk | Erromootḷọk ḷadikro. | Thetwoboysleft. | erro |
ṃor | Kōkāālekōketaak (ekketaak)jabṇebwetipenṃor. | Fixthatoneattachmentasitseemsold. | kōketaak |
| Kwōnjabkabbilkakebweṃor lieṇ | Don'tgoshowingoffwithherbecausesheandIusedtobeintimate. | ṃor |
| Ettiininpiaekōnanṃor. | Thisbeerhasametallictastebecauseofitsage. | tiin |
ṃōrā | Kwōnatitiikwainikaṇebwerenṃōrā ḷọk | Smokethatcoprasothatitwillgetdrier. | atiti |
| EañtakinṂajōḷeḷapṃōrā. | ThenorthernsideoftheMarshallsisdry. | eañtak |
| Ebwiinjejatbobo (ejjatbobo)nuknukkākōnaerjablukkuunṃōrā | Theclotheshavethesmellbecausetheydidn'tdryproperly. | jatbo |
| Ebwiinjatbonuknukkākōnaerjablukkuunṃōrā. | Theseclotheshavethedampsmellbecausetheydidn'tdryproperly. | jatbo |
| Kwōnatitiikwainikaṇebwerenṃōrā ḷọk | Smokethosecopranutssothattheywillgetdrier./ …sothattheywilldryfaster. | bwe |
ṃōrā-bōjbōj | Eḷapaōṃōrā-bōjbōj. | Mythroatisverydry. | ṃōrā-bōjbōj |
ṃōrābōt | Iarpiọboñdedeinkeiarṃōrābōt. | IwascoldlastnightbecauseIhadwetclothingon. | dedeinke |
| Kwōnjabṃōrābōtbwekwōnaajnañinmej. | Don'twearwetclothesoryou'llgetsick. | ṃōrābōt |
ṃōraṃrōṃin | “Keejdedeḷọkṃōñāinraelep,ikarreoikikeinṃōñākoimwaateekeioonwaeojānṃōraṃrōṃinraijkabbūbrarrarinkọọnpiip. | Whenweweredoneeatinglunch,Iwashedthedishesandscrubbedthebitsofriceandcornedbeeffromthedeck.P384 | būrar |
ṃōrāre | Kaneṃōrāremenkā. | Thesepiecesoffirewoodareverydry. | ṃōrā |
ṃōrein | RūttariṇaeinJepaanroiRuōtrejbajpepojakjekwōtinruk-bueerakejodikṃōreininAmedkaroimbuukerimremej. | WhiletheJapanesesoldiersweregatheringtheirammunitiontogethertheAmericanmarineslandedandshotthemdead. | ruk-bo |
ṃōrṃōr | Ikareñjakebweñeejlōtlōtkōtoeoejañriikinimṃōrṃōrioonlọjet. | Icouldsensethesailwasfullasthewindblewandwhistledthroughtheriggings,andfoamappearedonthesurfaceofthewaterP567 | eñjake |
| Eḷapanṃōrṃōrlikkōnanḷap ṇo | Thereislotsoffoamattheoceansideduetothebigwaves. | ṃōrṃōr |
ṃōrō | Einkōjāllinwōtṃōrō. | Helookslikeacriminal. | kōjālli- |
| Ṃōrōeoeṇatekōrāeoimmej. | Themurdererstabbedthewomanandshedied. | ṇat |
ṃōrōik | Raarṃōrōikledikeo. | Someonemurderedthegirl. | ṃōrō |
Ṃōrōt | Ṃōrōt? | Whatcolor? | ṃōrōn |
ṃōrro | Kwōnājlaleṃōṇeṃōrro ñeijako. | You'llmanageourhousewhenI'mgone. | lale |
ṃọruji | Wōnṇeearṃọrujibōttaṇe | Whobrokethatbat? | ṃọruj |
Moses | AnijḶapḷapearwaḷọkñanMosesioonToḷSinai. | AlmightyGodappearedtoMosesonMountSinai. | Anij Ḷapḷap |
| JokoṇeojokoṇanMosesearkwaḷọkelōñmeninbwilōñ. | Moses'sstaffdidmanymiracles. | jokoṇ |
ṃōt | Ejjabṃōtkōnanwainikaṇkajoke. | Itdoesn'trollbecausethecopraiskeepingitsteady. | jok |
| Eḷakbarḷapḷọkanlelāleimṃōtwaeo,dāneolowaejjādbūtbūtimkōṃroJemaṇokakejablilutōktōkdāneokōṃroejteiñiḷọk ñanlowaantāāñeo. | Therolloftheboatbackandforthonthewavesstartedtointensify,andthewaterinsidetheboatsplashedandsprayedmeandFatheruntilweweresoakingwet,buttheliquidwewerepouringfromthecanneveroncespilledover.P595 | lelāle |
ṃōta | Akajininarinṃōta ṇe | Onthelagoonshoreofwhatlandtractdidyoucatchthatakajinfish? | akajin |
| Ṃōtaiaanṃōkā | Whichoneofthesehouses? | ṃōt |
ṃōtañ | Joñananṃōtañ,ebōkjānmenwa. | Shewassobeautiful,sheleftmebreathless. | ṃōtañ |
| Kwōmakeṃōtañ. | Howbeautifulyouare. | ṃōtañ |
ṃōtato | Eḷapanṃōtato lio | Sheissobbingbecauseofhergrief. | ṃōtato |
ṃōtta | Ikōḷmānḷọkjeṇbajjekiuṃwinjetminitimḷakrōrelọkñanioonwabeo,ilojuonṃōtta ḷaddik | Ithoughtforafewminutesandthenlookedupandsawoneofmyfriendsonthepier.P460 | kōḷmānḷọkjeṇ |
ṃōttaṃ | Ri-aeṃaaneeoṃōttaṃ eñiiṇ | Thisisyourfellowfastenerofsailstothegaff. | aeṃaan |
| Kwōnetalippānkāāñeṇṃōttaṃ. | Gojoinyourowngang. | kāāñ |
mōttan | Earkaaddi-diki (kōṃṃanaddi-dikin)tọḷeeokōnmōttan nuknuk | Sheputalittlefingeronthedollwithapieceofcloth. | addi-dik |
| “KiiōemotḷọkdejuonallōñjānkejeañarjerakjānKwajleenñanLikiepakeñiinjejeppepewōtilọmetoimmōttanwōtjidikemaatlimeddān,”BojineoekakeememejḷọkJema. | “It’sbeenamonthsincewesetsailfromKwajaleintoLikiepbutwearedriftingatseaandwearealmostoutofdrinkingwater,”theBoatswainremindedFather.P1018 | keememej |
Ṃottan | “Ṃottanwōtjetaōnuknukippānjetarmejraarkwali.” | “IjusthavetopickupafewclothesIgavesomepeopletowash.”P383 | kwaḷkoḷ |
ṃōttan | Ejinoaemedḷọkakebarāinwōtwōrṃōttankainṇeaproro. | Thecoolnessoftheeveningwasuponusaswasourdilemma.P1022 | apaproro |
| Menkeinrejjoob,jāān,ṃōttannuknuk,immenkoāierḷọkwōt | Thesearethingslikesoap,coins,articlesofclothing,andothersuchthings.S14 | āierḷọk wōt |
| Menkeinrejjoob,jāān,ṃōttannuknuk,immenkoāierḷọkwōt. | Thesearethingslikesoap,coins,articlesofclothing,andothersuchthings.S14 | āinḷọk wōt |
| Ṃōttanbarjettokarmejimjemarōñetal. | Afewmorepeopleandwecango. | bar jet |
| Ebwiinpipuwaḷwōḷṃōttannuknukṇekwaarrojkinejṇeneeṃkake. | Thepieceofclothyouwrappedthesoreonyourfootwithsmellsofdecayedflesh. | bwiin-puwaḷ |
MORE ṃōttan |
mouj | Eaḷakiiekeekmoujilikinānin | Isthewhiteparrotfishplentifulontheoceansideoftheisland? | aḷakiie |
| Edoombaruunekmouj eṇ | That'sabigschoolofekmouj. | baru |
| Kobōkiabatinwūnomouj ṇeaṃ? | Wheredidyougetyourfive-gallonbucketofwhitepaint? | bat |
| Bokiniaṇekeeḷapanmouj. | Whereisthesandfrom,becauseit'sreallywhite. | bok |
| Jerajkouknuknukmouj kaṇe | Bleachthosewhiteclothes. | jerajko |
MORE mouj |
mouji | Kwomaroñkemoujiioonijeṇeekilmeejbweenpenjak? | Couldyouwhiteouttheblackspotsoit'snotvisible? | mouj |
| “Ekweeinḷōmānioonlọjetwōtñeekarṃōjunomouji,”Bojineoeukōtḷọk | “Itlookslikesomeonespilledwhitepaintallovertheocean,”theBoatswainanswered.P751 | mouj |
Moujin | Moujinwōnin? | Whowhitedthisout? | mouj |
| Elukkuunṃōṃanimaiboojojmoujintokbokinarināneojānioonwaeo. | Theisland’swhitesandlookedsobeautifulfromtheboat.P1284 | mouj |
mour | Ānbwinnidenaajmejakadenaajmour indeo | Ourbodywilldiebutthesoulwillliveforever. | ad |
| Eṃṃanaōmourimejakoaōabṇōṇōkeejjinoaemedḷọkinjota. | Ifeltgoodandwasnotupsetanymoreastheeveninggotcooler.P115 | aemed |
| AenōṃṃantatamouriloWōja. | ResidinginWōjaisthemostpeaceful. | aenōṃṃan |
| Jijejearajemoureoanñankōj. | Jesusofferedhislifeforoursalvation. | aje |
| Jijejearajemoureoanñankōj. | Jesusofferedhislifeforoursalvation. | aje |
MORE mour |
mōur | LoeokJānwōdeñeeṃṃanmōurimankilaanIrooj. | SeeyouinJanuaryifmyhealth'sOKandit'stheLord'swill. | ankilaa- |
| JesusearṇajitbōnLazarusimearbarmōur. | JesusgaveLazarushisspiritwhichbroughthimbacktolife. | ṇajitbōn |
| EḷaññeAnijejjabṇajitbōdinnemjejāminmōur. | IfGoddoesnotbreathespiritintouswewillnotlive. | ṇajitbōn |
mowi | Imñeeḷọkmowi ṇeimeṃṃankōto,jelewūjḷā. | Andwhenthestormcalmsdownabitandthewindisright,wecanraisethesail.P737 | ḷọk |
| Imñeeḷọkmowi ṇeimeṃṃankōto,jelewūjḷā. | Andwhenthestormcalmsdownabitandthewindisright,wecanraisethesail.P737 | mowi |
| Mowijidikeoekaemuujiioonlọjet. | Asquallhasmadethewatersurfacefoamy. | aemuuji |
mū | Kwōn mūḷọk ñanlowaanṃōṇebwekwōnmaroñlomeneokwōjpukōte. | Youshouldcraneyournecktolookinsidethehousetofindwhatyou'relookingfor. | mū |
| Ejitan mūwōtakrōbuukiimlel. | Ashewascraninghisnecktoseebetter,hegotshotatandhit. | mū |
ṃukko | Dodoorlaḷḷọkṃukko ṇe | Letthecargonetdowncarefully. | dedoor |
| Paḷōjiṃweiukkaṇebwerenṃukko. | Putthemerchandiseonthepalletsowemaywinchthemup. | paḷōt |
ṃukkouk | Raarṃukkouk ānetakjuontōninwaini. | Theyhoistedaone-tonslingofcopraashore. | ṃukko |
ṃukṃuk | Lioeṇejṃukṃuk nuknuk | Sheisrubbingclothes. | ṃukṃuk |
ṃukwe | Kwōnṃukwenuknukṇe | Rubthatpieceofclothing. | ṃukṃuk |
ṃūṃūṇṃūṇ | Imikarroñainikienṃūṃūṇṃūṇkeerrokarpepejọrjorijoilōñinpojakindiak. | AndIheardthesoundoftheirtreadingfeetastheymovedaroundandgotreadytochangethesailfromonesidetotheothertotacktheboat.P1101 | ṃūṃūṇṃūṇ |
| Ālikinaōṃōṃajidjid ḷọk ñanJemaimkaalikkarkeimeḷeḷe,ikarroñainikienṃūṃūṇṃūṇioonteek. | AfterInoddedtoletFatherknowIunderstood,Iheardthesoundoftreadingfeetuponthedeck.P678 | ṃūṃūṇṃūṇ |
| Imikarroñainikienṃūṃūṇṃūṇkeerrokarpepejọrjorijoilōñinpojakindiak. | AndIheardthesoundoftheirtreadingfeetastheymovedaroundandgotreadytochangethesailfromonesidetotheothertotacktheboat.P1101 | pepejọrjor |
ṃupi | Ijjilkinḷọkeokbwekwōnṃupibōtaabkwōnaajmakekōḷḷāoṇeaṃ. | I'msendingyoutothemovies,butyou'llhavetopayyourownway. | bōtaab |
| Ekabūroṃōjṃōjṃupi eo | Themovieissad. | būroṃōj |
| Kweātiaaṃiloṃupieoboñ? | Whowaswithyouatthemovielastnight? | iaa- |
| Earjālleplepnabōjānṃōnṃupi eo | Helayfaceupoutsidethemovietheatre. | jarleplep |
| Ekaamijakṃupi eo | Themoviewasscarey. | kaammijak |
MORE ṃupi |
ṃupiiki | Iiọkwebweinkarṃupiiki koṃro | IwishIhadamoviecamerasoIcouldtakeapictureofyoutwo. | ṃupi |
ṃur | Alinṃurmeneoejkabjeṃḷọkḷọk. | ThesongyoujustheardwasasongtraditionallysungbyancientMarshallIslandermenwhilesteeringacanoeonasailingexpedition. | alin ṃur |
| Eṃṃanroñjakealinṃurilojotadikdikḷọk. | It'srelaxingtolistentosoftmusicasthesungoesdownattheendoftheday. | alin ṃur |
| Ri-alinṃureoeṃṃananalin. | Thisisthegoodsingerofsongstoreminisceby. | alin ṃur |
| “Iloi,”BojineoebaimbōkjebweeojānKapeneoimjarōkjuonalinṃur. | “Iseethem,”theBoatswainsaidashetookthewheelfromtheCaptainandstartedanancientnavigator'schant.P509 | lelo |
| Iōōeiṃur. | I'vegotitundercontrol (lit.it'shereatmyhip). | ṃur |
MORE ṃur |
ṃuri | Ededeḷọkankōjaakeṃurieoan. | Healreadypaidhisdebt. | jaak |
| Kōjrojeepimkaṃoolkeinaajkōrọọlwajṃurieippaṃ. | Let'sshakehandsasapromisethatIwillpaybackmydebt. | jeep |
| Jennadeikṃōkṃurieoaōippaṃ. | WouldyoucalculatehowmuchIoweyou? | jennade |
| Ejeptōṃbakiiōakkwojjañinkōḷḷāṃurieoaṃ. | It'sSeptembernowbutyouhaven'tpaidyourdebtyet. | Jeptōṃba |
| Eḷapaṃṃuri ippa | Youowemequiteabit. | ṃuri |
MORE ṃuri |
ṃuriej | Eḷapanṃuriej. | Hewearshispantshighonhiships. | ṃuriej |
ṃuriik | Imaroñkeṃuriikjuontaḷaippaṃ? | CanIborrowadollarfromyou? | ṃuri |
ṃurin | Alinṃurin ḷōḷḷaproettoewōrmeḷeḷeie. | ThesongsforreminiscingsungbyoldMarshallIslandermenoflongagoweresymbolic. | alin ṃur |
ṃuriniej | Elōñṃuriniejeṃōjaerjorrāānakjakojānwōtanarmejināneokaraikujjikinaerkalōkiṃōkoiṃweerie. | Agoodnumberoftraditionallandmarkshavebeendamagedorhavedisappearedaltogetherduetotheneedforthepeopletobuildtheirhomes. | ṃuriniej |
| Earjabkanoojalikkarekōjkananṃuriniejkoiloekkatakeomaroñinlukkuunalikkaranwōrtokjāer. | Itwasn'tquiteclearhowthebenchmarksinthestudycouldclearlybeuseful. | ṃuriniej |
ṃuriniejin | EalikkarḷọkadkileṃuriniejinEmejwajānṂaat | TheculturalsitesonEmejwaisletaremoreeasilyrecognizablethanthoseonṂaatislet. | ṃuriniej |
Murjel | EobrakaleinekkaneoanIroojMurjelippānkajoorrodoon. | ChiefMurjel'sfoodstoragewasfilledtothebrimbyhisfollowers. | ale |
ṃurṃur | RūttariṇaeroanAmedekaraarkōmeḷanjidikinnembarjinoṃurṃur ñanmaatinri-VietCongro. | TheAmericantroopswaitedabitbeforetheyresumedtheassaultandwipedoutalltheVietCong. | meḷan |
Ṃurun | Ṃurun keār | Aflockofgulls. | ṃur |
| Ṃurun māntōl | Aflockofshearwater. | ṃur |
ṃūtōn | Eakajeṃūtōnkōnankarpādiloaelōñinpāllekaṇ. | HeactslikeaV.I.P.eversincehewenttotheU.S. | akaje |
| Jetwōtkaṇebajṃūtōn juwape | Sailorshavesomestyle. | juwape |
| Kwōnbarlaleṃūtōnbwebweeṇ. | Observetheanticsofthatnut. | ṃūtō- |
| Eṃṃanṃūtōnaneb. | He'sgotgooddancingform. | ṃūtō- |
| Ebarnanaṃūtōnkijakṇe | Thatchap'sbackinthedumpsagain. | ṃūtō- |
Ṃūttūūri | AnṃōkajemateekeokijeninnemeleḷọkbweeokijenṂūttūūri. | Anṃōkajateallhecouldofhisfishandgavetheleft-overtoṂūttūūri. | mat |
| AktaḷetataṂūttūūri. | However,Ṃūttūūriisthemostpopularwithwomen. | taḷe |
ṃwe | Ebwekeajñanadkōtakeṃwe? | Dowehaveenoughthatchmaterialtothatchthishouse? | aj |
| Inaajakadikṃweiṃōjuonraan. | OnedayI'llbuildanewhouseoutofmycurrentone. | akadik |
| Itokjenbōrwajeṃwebweettal. | Comelet'scapthisroofbecauseitleaks. | bōrwaj |
| Eṃōjaōikūrkarōkinlowaanṃwe. | Irearrangedtheroom. | ikūr |
| Kwaarmọọn(e)keiuṃwinṃwe? | Didyoucrawlunderthehouse? | mọọn |
ṃwear | Emaroketiṃaeoṇailikinnememijakkapeneoinṃwearkōnkeewōdwōdelowaantoeo. | Theshipwasbenightedattheocean-sideoftheatollandthecaptainwasafraidtoenterthelagoonforfearofrunningagroundonanyofthecoralheadslitteringthechannel. | marok |
mweeṇ | Kwōnboktakelọkajiriṇejānwōtkeinñanmweeṇ. | Protectthatchildfromtherain (andtakeit)tothathouse. | boktak |
| Lalipiikkojenaerebajenebjānmweeṇ. | Stopthepigsfrommessinguptheareaoutsidethehouse. | ebaje |
| Eojaḷḷọkwainiinabojinmweeṇ. | Thecoprawasscatteredoutsidethehouse. | eojaḷ |
| Iepaakeḷọkwōtmweeṇjānkwe. | Iamclosertothehousethanyouare. | epaak |
| Eḷapanilartokunokanmweeṇ. | Thecolorofthehouse'spaintisdistinctlybright. | ilar |
MORE mweeṇ |
ṃween | Āinwōtaōkarbakekōṃroḷenejūnaajiukkurewajñanṃweeniṃōṃjọteeninḷọk,”iroñanJemaba. | “LikeIsaid,mysonandIaregoingtodropbyyourhousethisevening,”IheardFathersay.P117 | kukure |
| Inaajkōmjaikḷeeṇiljuejjibbōñiturunṃween iṃōn | I'llwaylayhimtomorrowmorningnearhishouse. | kōmja |
| Ṃōjinkōjroetalñanṃweeniṃōnḷōḷḷapeo.” | Afterwardswe’llgototheoldman’shouse.”P145 | ṃōj |
ṃweeṇ | Bajabwinmakeiṃkekwobanetalñanṃweeṇinboñ. | Youmustreallybeafraidofghostssinceyoucan'twalktothathouseatnight. | abwinmake |
| Eṃōjaelmeejearinṃweeṇ. | Thelagoonsideofthattractoflandisinfestedwiththesurgeonfish. | aelmeej |
| Kwaeṃṃōḷoḷoḷọk ṇaijinjānñekwōnaajetaleañṃweeṇ. | You'recoolerherethanifyouwentintothehouse. | aeṃōḷoḷo |
| Ejaerāikḷọk ñanṃweeṇ iṃōn | He'sshoulderinghimtohishouse. | aerā |
| Aiboojojtataṃweeṇ iṃōn | Hehasthefanciesthouse. | aiboojoj |
MORE ṃweeṇ |
ṃweiemi | “Kōpoojtokaolepṃweiemi ñanwainbwejiljinoawajejeblaak,”Kapeneoekkōnonotokikōtaanmeme. | “Bringallyourthingstotheboatbecausewearegoingtosetsailat6o’clock,”theCaptainsaidtomebetweenbites.P379 | kōtaa- |
ṃweiemmān | Ālikinjetraanjāniieneo,ejerakwaanrauneoñanRatakEañimkōmmānuwekōnṃweiukkoṃweiemmānioonñanLikiep. | Afterafewdays,theRatakEañfieldtripshipsetsailandwesailedtoLikiepwithallourcargo.P1349 | ṃweiuk |
ṃweiemro | “Ededeḷọktokṃweiemro ḷenejū,”Jemaeba. | “MysonandIalreadyhaveourthingsonboard,”Fathersaid.P381 | ḷe |
| “Ededeḷọktokṃweiemro ḷenejū,”Jemaeba. | “MysonandIalreadyhaveourthingsonboard,”Fathersaid.P381 | ṃweiuk |
ṃweien | Jemaearkileippānmakekeḷeoejitōnkajjitōkwaeowaanejkainarmejroteṇepenṃweienkōnkeeḷapantiljekimkōjparok. | Fatherrealizedthatthemanwhoownedtheboatwhohewasgoingtoaskforhisboatwasafrugalkindofguy,becausehewasverycarefulandprotectiveoftheboat.P22 | itōn |
| WūjlepḷọkñanJijermenkoṃweien Jijer | RendertoCaesarthethingsthatareCaesar's. | wūjlep- |
ṃweiien | Bok,pinjeḷ,imṃweiienjikuuḷkojet,reiietwōt. | Books,pencils,andotherschoolsuppliesareinshortsupply.S9 | ṃweiuk |
ṃweiieṇ | Naajjetebuñtōnneeṃjānijinḷọk ñanṃweiieṇ? | Howmanystepswillittakeyoufromheretothathouse? | buñtōn |
ṃweirun | Ejḷame ṃweiureoṃweirunakadikeo. | He'shewingtheṃweiurforthenewlyconstructedcanoe. | ṃweiur |
ṃweiuk | Enbajabōntọunwōtwōṇāānṃweiukraankein? | Whydothepricesofgoodsfluctuatesomuchnowadays? | abōṇtọun |
| Kwōjaljekṃweiuk ñania? | Whereareyoutakingthosegoods? | aljek |
| Ejkaaloklokiṃweiukkaṇan. | He'sdisplayinghismerchandise. | aloklok |
| Arōkṃweiuk. | Greedyforwealth. | arōk |
| Eḷapanballekōnṃweiuk. | Hehaslotsofpossessions. | balle |
MORE ṃweiuk |
ṃweiukun | Idikeṃweiukun ṃweeṇ | Idon'tlikethegoodsatthatstore. | dike |
| Ekōmjedeọjetṃweiukun Jepaan | SomegoodsfromJapanlookgoodbutareflimsy. | kōmjedeọ |
ṃweiur | KōmareñjakeanṃweiurlaḷkeejwōtlọkbaaṃeoiPikinni. | WecouldfeelthegroundquakingwhentheH-bombwasdroppedatBikiniAtoll. | ṃweiur |
| Ejḷameṃweiureoṃweirunakadikeo. | He'shewingtheṃweiurforthenewlyconstructedcanoe. | ṃweiur |
| Kwōnañinkōṃṃanekeṃweiur eo | Haveyoufixedtheṃweiur | ṃweiur |
Ṃwejo | Ṃwejoejjuwainijemejeṇan. | Ṃwejoissewinglaceonherslip. | juwain |
ṃwelik | Wakokaṇrejkōmmooḷinṃwelik. | Thecanoesarewaitingfortheperiodofsmoothsurfforgoingouttosea. | mooḷ |
| Ṃoktajānaṃṃwelikkōnkōrkōr,kwōjaikujjeḷākaṃṃōt. | Beforeyoucantakeacanoeoutintotheoceanyouhavetoknowhowtocontrolthepitch. | ṃōṃōt |
ṃwelọk | Waeoewōnāneḷọkilowaantodikeoiturōkināneoimḷakṃwelọkiar,Jemaimḷōṃarorōponewūjḷāeoimjoḷọkañkōeo. | Theboatwenttowardtheislandthroughthesmallchanneltothesouthandwhenitenteredthelagoon,Fatherandtheothertwomenthesailandthrewouttheanchor.P1250 | wāānāne |
ṃweñan | Enjablōñṃweñanaṃkōnnaan. | Don'tequivocate. | lōñ ṃweñan |
ṃweo | Raarkaabḷajtiiñitōrereinṃweo. | Theyplantedabḷajtiiñaroundthehouse. | abḷajtiiñ |
| Eabḷajtiiñḷamjakolikinṃweo iṃōn | Theoceansideofhislandhadalotofabḷajtiñplants. | abḷajtiiñ |
| Rejaduwadoikḷọkñanṃweo. | They'recarryingitinabaskettothehouse. | aduwado |
| Eaetoikiṇaiturinṃweo. | Hegotbewitchednearthehouse. | aeto |
| Liṃarorejkōmaañajinṃweo. | Thewomenarelookingforpandanusleavestothatchthishouse. | aj |
MORE ṃweo |
ṃweotok | Earettōrtokjetakinṃweotok. | Heranoverheretotheeastsideofthehouse. | jetak |
ṃwiañ | Elōñmāiloṃwiañ ṇeejjittoḷọk. | Therearelotsofbreadfruitonthebranchpointingwestward. | ṃwiañ |
ṃwiik | Niñniñeoearṃwiikkaḷeoan. | Thebabydirtieditsdiaper. | ṃwi |
mwiin | Wōneearimkilkilpebaṇaiilowaanmwiin. | Whotoreupthesefinepiecesofpaperinsidethehouse? | imkilkil |
| Wōnṇeearkajeededpebailowaanmwiin? | Whoscatteredthepapersinthehouse? | jeeded |
| Eḷapanbwiinejjoñọñọlowaanmwiin. | Thefishodorisalloverthehouse. | joñọ |
ṃwiin | Wōnṇeearkadedeturinṃwiin? | Whoscatteredgiantclamshellsaroundthehouse? | aded |
| Eaelortataturinṃwiinkōnwọjkekeinipeḷaakin. | It'sshadiestaroundthishouseduetothesurroundingtrees. | aelor |
| Kwōnjabkaajerwawaikṃwiin. | Don'tletadraftintothishouse. | ajerwawa |
| Ejjeḷọkajerwawainṃwiin. | Thishouseisfullofholes. | ajerwawa |
| Eajerwawaḷọkṃwiinjānṃweeṇiṃōn. | Thereismoredraftinthishousethaninhishouse. | ajerwawa |
MORE ṃwiin |
mwijbar | Ijakileeokkinmwijbar ṇeaṃ. | Idon'trecognizeyouwiththathaircut. | jakile |
| Ñeeṃōjaṃmwijbarinājjeereeok. | AfteryougetahaircutI'lltrimyourhair. | jeor |
| Jijājinmwijbar. | Barberscissors | jijāj |
ṃwijbar | Ijjañinṃwijbar. | Ididn'tgetahaircutyet. | jañin |
ṃwijbare | Wōnṇeearṃwijbarebōranledikeṇ? | Whogaveherahaircut? | bar |
| Ṃwijbare bōran | Cliphishair. | ṃwijbar |
mwijit | Kōjparokaṃmwijitjiijṇebweenjabjijijiij (ijjijiij)raantebōḷṇe | Becarefulasyoucutthecheesesothatthecrumbswon'tbealloverthetable. | jiij |
Ṃwijit | Ṃwijitekkaṇeimkōjeblọkwani. | Havethosefishcutinhalf. | jeblokwan |
| Ejikinuweanṃwijit bōraṃ | Yourhairwastrimmedquitesloppily. | jikin uwe |
| Taṇeearṃwijit peiṃ | Whatcutyourhand? | ṃwijṃwij |
| Iḷakṃwijitkōnwaanbaoeo,ewūdikke. | WhenIcutthechicken'sheadoff,itwrithedinpain. | wūdikke |
mwijiti | Kaeolapekeekṇeimmwijiti. | Findthemiddleofthecakeandcutit. | ioḷap |
ṃwijiti | Wāweenjọọḷek,ṃoktajejkarreoikekko,imeḷañeekkillepmenkojejṃwijitiimkōṃṃanbukwōnjidik,akeḷañeekjidik,jejkaioukiwōtinjooniilodānnin-jọọḷiuṃwinjuōnboñ. | Thewaytomakesaltfishisfirst,wecleanthefish,andiftheyarebigfish,wecutthemintosmallersections,oriftheyaresmallfish,weputthemwholetosoakinsaltwaterovernight.S27 | bukwōn |
| Wāweenjọọḷek,ṃoktajejkarreoikekko,imeḷañeekkillepmenkojejṃwijitiimkōṃṃanbukwōnjidik,akeḷañeekjidik,jejkaioukiwōtinjooniilodānnin-jọọḷiuṃwinjuōnboñ. | Thewaytomakesaltfishisfirst,wecleanthefish,andiftheyarebigfish,wecutthemintosmallersections,oriftheyaresmallfish,weputthemwholetosoakinsaltwaterovernight.S27 | iio |
| Wāweenjọọḷek,ṃoktajejkarreoikekko,imeḷañeekkillepmenkojejṃwijitiimkōṃṃanbukwōnjidik,akeḷañeekjidik,jejkaioukiwōtinjooniilodānnin-jọọḷiuṃwinjuōnboñ. | Thewaytomakesaltfishisfirst,wecleanthefish,andiftheyarebigfish,wecutthemintosmallersections,oriftheyaresmallfish,weputthemwholetosoakinsaltwaterovernight.S27 | jojo |
| Wāweenjọọḷek,ṃoktajejkarreoikekko,imeḷañeekkillepmenkojejṃwijitiimkōṃṃanbukwōnjidik,akeḷañeekjidik,jejkaioukiwōtinjooniilodānnin-jọọḷiuṃwinjuōnboñ. | Thewaytomakesaltfishisfirst,wecleanthefish,andiftheyarebigfish,wecutthemintosmallersections,oriftheyaresmallfish,weputthemwholetosoakinsaltwaterovernight.S27 | jọọḷ |
| EttōḷọkkōppaḷpaḷanBojineokarṃwijitiekeo. | ItwasequallyamazingtowatchtheBoatswaincutupthefish.P1315 | ṃwijṃwij |
ṃwijju | Itokkōjroṃwijju. | Comelet'splayhideandseek. | ṃwijju |
ṃwijṃwij | Eḷapwōtṇeṃwijṃwij. | Howbigthatincisionscaris. | ṃwijṃwij |
ṃwil | Leenṃwilnanaeñeṇemetak. | He'shurtingbecauseofhisbadbehavior. | le |
| Imakebwilōñkōnanṃwilinjiip. | I'mquiteshockedathertwo-facedness. | ṃwil in jiip |
ṃwilaḷ | Juonṇe ḷōmṇakṃwilaḷ. | That'saprofoundthought. | ṃwilaḷ |
| Eñilñilmejatotokōnanṃwilaḷ. | Theairisthickbecauseofthedepth. | ñilñil |
ṃwilin | Eṃṃanṃwilin. | Heiswellbehaved. | ṃwil |
| Epāpijekṃwilin ḷadikeṇkōnantarjānjoñanananemkwōj. | Hisbehaviorleavesalottobedesiredbecauseoflackofdiscipline. | pāpijek |
| Ettinoṃwilin. | He'sawolfinsheep'sclothing. | tūtino |
Ṃwinaṃōn | Ṃwinaṃōnrejerombabbūb. | Caterpillarsbecomebutterflies. | ṃwinaṃōn |
| Eorjibṃwinaṃōneoemerombabbūb. | Thecaterpillarmoltedandbecameabutterfly. | orjib |
ṃwio | Jabkapijjuleikṃwio ṇebweenaajjejeḷọkkobban. | Betternotstringthatscarerunevenlyoritwon'tcatchanyfish. | kapijjule |
ṃwitaakin | Alikkaranḷōḷap (eḷḷap) ṇojānankajoorṃwitaakinwain. | It'sobviouslychoppytodayfromthepitchingoftheboat. | ṃwitaak |