Movatterモバイル変換

»być przy baczeniu« =byćwstrzemięźliwym,umiarkowanym,skromnym:choć przybaczeniu ieſteſmy [sobriisumus] wam ieſteſmy (marg) [...] choć w mierze ieſteſmy, tedy wam. (–)WujNT 2.Cor 5/13.

»mieć baczenie« [szykzmienny] =intueriMącz (13):Szkodá mu być ná ſwiecie/ kto nie mabacżenia/ Vcżćiwości rozumu/ dobrego ćwicżenia.BielKom B2v;RejWiz 63;Mącz 468a;GórnDworz I6v,K6,L8,M3v,V7v;BielSpr 1,6vcf »pamięć a baczenie«;A ták w tych wſzytkich rzeczach potrzebá miárę dźiérżéć/ y dobrébaczenié záwżdy przed oczymá mieć potrzebáStrum R4;CzechEp 365;WerGośc 244.

»mieć na dobrym baczeniu« [szykzmienny] (3):á ták wyrozumiawſzy [nieprzyjaciela] miey to ná dobrymbacżeniu iákoby go miał pożyćBielSpr 25v,26v;ModrzBaz 89v.

»mieć się na baczeniu« =zastanawiaćsię,rozważać:Mężowie Izráelſcy/ mieycie ſię nábaczeniu [attenditevobis] z ſtrony tych ludźi/ cobyśćie mieli czynić.WujNTAct 5/35.

»baczeniu polecać, poruczać, przypuszczać, zostawiać, zostawować« [szykzmienny] (13):LibLeg 11/43,174v,188 [2r.];Łaskawemu a mądremubaczeniu to WKM naszemu MP przypuszczamy.Diar 71;Ná tho gdy ſie Wielmożność twa ſłuſznie rozmyſliſz/ coś zá to powinowát/ to iuż ia twemubacżeniu/ [...] ná rozeznánie porucżam.RejWiz A3v,142;RejPos A3cf »baczenie i rozeznanie«,23v;Co wy lepiey wiećie. wáſzemu tobacżeniu zoſtáwuię.SkarJedn 378;SkarŻyw 356;SarnStat 314;PowodPr 84.

»przypuszczać, poruczać do baczenia« (3):A oſtátek przypuſzcżam dobacżenia twegoRejWiz 63,194v;RejAp 198v.

»przyść ku baczeniu«:Aż Pan kogo pociągnie á przywiedzye ktemu/ Toż ſnádnie przydzye káżdy kubacżeniu ſwemu.RejWiz 133v.

»puścić na baczenie« [szykzmienny] (3):GórnDworz L3v;Lecz ia to nábacżenie puſzcżę rad káżdego/ Godneli ſą te wierſze rozſądku tákiego.CzahTr C4v,I3v.

»użyć (używać) dobrego (rozumnego) baczenia« [szykzmienny] =zrozumieć,uświadomićsobie,zdaćsobiesprawę (2):Vważay zły á głupi rozum tego Nábálá mężá mego/ á ſam vżyi dobregobaczenia ſwego/ iż głupim vſtąpić/ [...] madrego [!] rzecz ieſt.SkarKaz 314a,155a.

»przy baczeniu zostać«:Wſzákże to przy káżdego rozumie ybacżeniu niechay ná ten cżás zoſtánie.RejPos 200v.

»jasnym baczeniem« =wsposóboczywisty:Tám mu [Lutrowi] rzekło Kſiążę Brándeburſkie/ owa nie przeſtánieſz áż cie Piſmem Swyętym zwyciężą/ rzekł Luter/ ták zgołá/ ktemu iáſnymbacżenimBielKron 197.

»mądrość i baczenie«:Apoſtołowie y ich namieſtnicy máią moc karánia wyſtępnych/ y moc odpuſzczenia tym co ſię vznawáią: áby oboygá vżywáli według mądrośći ybaczenia ſwegoWujNT 587.

»pamięć a baczenie; pamięć z baczeniem« (1 :1):ále ktory ma dobrą pámięć ábacżenie/ łácno prziydzie do ſwoich poznawſzy ſwoię chorągiew.BielSpr 6v;GrabowSet E4v.

»baczenie i rozeznanie«:tho ya káżdegobacżeniu y rozeznániu porucżam.RejPos A3.

»rozrywka i baczenie«:Rozrywká [=rozsądek] ybacżenie pełne ſą tęſknice.GrabowSet L2.

»rozsądek a (i, abo) baczenie; baczenie i rozsądek; rozsądek z baczenim« (8 :5 :1):GórnDworz H5,H6,I3v,I4v,K5,Mm3v;SKIńie Pan Bog pyſznego do końcá go ſtłumi/ A roſądek zbaczenim w głupſtwo mu odmieni.MycPrz I A2;ModrzBaz 5v,12;CzechEp 365;Phil L4cf »być baczenia«;SarnStat 314;SkarKaz 386a;Gdyż máło od martwego piiánicá rozny:Bacżenia przyſtoynego y rozſądku prożnyKlonWor 69.

»roztropność i baczenie«:A ták máiąc ſie w tym Dworzánin dobrze ſpráwowáć potrzebá mu naywięcey iákieieś roſtropnośći/ ybacżenia: czo przed cżym obráćGórnDworz I4.

»rozum (a, i, abo) baczenie; baczenie (i, a) rozum« (13 :8):LibLeg 11/43,188;KromRozmII b;GroicPorz b3v;RejWiz 29;Mącz 157c,176c,382d;GórnDworz K4;RejPos 23v,200vcf »przy baczeniu zostać«,239v;RejZwierc 61v,73v,268;ModrzBaz 7v;ReszPrz 55,97,110;SkarKaz 417a;Gdźie rozum/ gdźiebaczenié? czym z drógi zſtąpiłá Rozumu y rozſądku?GosłCast 25.

»baczenie i rozumienie«:y zákryte im ſą wſzytki drogi/ dobaczenia y rozumienia potrzebnego.SkarKaz 82a.

»baczenie i rozważanie« (2):Calep 246b;ták ten kto zbácżenim y rozważániem pilnym rzecżynouittacere,proximusestDeo.Phil G.

»przeciw rzeczy i baczeniu«:niewiem k rzecżyli to/ y bácżnieli powiedźiáno? y owſzem mali ſię prawdá rzec/ bárzo przećiw rzecży ybacżeniuCzechEp [383].

»serce i baczenie«:Dźiwował ſye Król/ y ſercu/ ybaczeniu onéy poważnéy białéygłowyKochWz 141.

»baczenie z smysłem«:Bacżenie z ſmyſłem vſtawa/ Ięzyk/ godnych ſłow nie dawaGrabowSet F4.

»(mądrość) stateczność i baczenie; baczenie i stateczność« (2 :1):BibRadz I 341;KochTr 23;O Statecznoszczy ybaczeniu wm niewątpiemyActReg 13.

»baczenie i umienie«:ácż y tu naydzieſz nauk bez licżby/ ktore [...] rozum kubacżeniu y vmieniu oświećić mogą.SkarŻyw A3v.

»baczenie (i) uważenie (uważanie); uważenie a baczenie« (3 :1):WIdziſz [...] co ná tym należy/ kto ma ná piecży przeminęłe/ terázeyſze/ y ty kthore przypáść s cżáſem máią rzecży. [,.,] S cżegoż to maſz mieć inego iedno s poććiwego ćwicżenia á s pilnego vważenia ábacżenia ſpraw 1udzkich.RejZwierc 209,19,144v;SkarKazSej 661a.

»pamięć i baczenie i rozum; rozum, baczenie, pamięć; rozum ni pamięć ani baczenie« (1 :1 :1):Bo iuż thám y pámięć/ ybaczenie/ y podobno y rozum dziwno ſie pomieſzáć muśi.RejZwierc 100,75v;CzechRozm 162.

»rozum, baczenie, rozsądek«:á widzącz gwałthowną miłość/ tey białeygłowy o ktorey rozumie/bacżeniu/ rozſądku/ wiele oná dzierżáłá: ięłá go [młodzieńca] ſobie [,,.] czukrowáćGórnDworz M8.

Wcharakterystycznychpołączeniach:dobre (lepsze)baczenie (9),dostateczne,prawe,przyrodzone.

Wpołączeniuszeregowym:W prziymowániu zeznawánia Sędziowie pilnie máią báczyć ná látá, nábaczenié, rozeznánié, y zdrowié tego, który zapis czyni.SarnStat 758.

»baczeniu poruczyć«:tobacżeniu ich porucżono być może/ że to [...] wzdam ſtrzelcem/ álboż robotnikiem pieſzym nágrodząGrabPospR M2.

»mieć baczenie« [szykzmienny] =uwzględniać,miećwzglądnaco,liczyćsięzczym,braćpoduwagę,pamiętać;reminisci,spectare (aliquem)Mącz (112):MetrKor 38/503;BierRozm 17;A wſſakoſſz wyethſchebaczenye ye^go K. m. ſpanem W. maLibLeg 11/139,10/121v,11/39v;RejPs 89;RejRozpr K4;Ktory [sprzeciwnik] myę przeſládował z vporu ſrogyego/ Nyemáiąc ná myę ni w cżymbacżenya żadnego.LubPs M2;GroicPorz o4,kk4;RejWiz 48,141 [2r.];RejZwierz A2,A4cf »z pamięcią baczenie«,127;Pánie/ y coż ieſt człowiek iż nań ták maſzbaczenie [quiainnotuistiei] á ſyn człowieczy iż ſię oń ták ſtáraſz?BibRadzPs 144/3,82/8;áby Kſiążętá [...] vkazáli/ [...] iákoby ziednocżenie wiáry Krześćiáńſtwo miáło/ máiąc ná tobacżenie/ iákie ieſt cżáſu tego zámieſzánieBielKron 219,203v,231,237,303v;Mącz 159c,215d,405acf »wzgląd i baczenie«;RejAp 200v;GórnDworz N7v,O7,R4v,S3,Ee6;RejPos 164v;HistLan C4v;KuczbKat 5;RejZwierc B2wstęp,27v,34v,124;WujJudConf 190;MycPrz 1 B2v;Strum H3;CzechRozm 231v;ModrzBaz 26 [2r.] 30v,31v,[41] [2r.] 42v (37);SkarŻyw 80,293,492;CzechEp [415];NiemObr 54;KochWz 140;PaprUp B2v,Cv,D,E,Hv,H4,L3;ActReg 30,114;SarnStat 4,136,424,449,580 (13);WitosłLut A2v;PowodPr 31;CzahTr H3;PaxLiz A3v.

»mieć, miewać na baczeniu« [szykzmienny] =uwzględniać,miećnawzględzie,miećnacelu;liczyćsię,pamiętać (46):A [mądry] nie ieſt prętki ku mſzcżeniu/ Ma wſzelką rzecż nábacżeniu.BierEz Sv;BielKom C7;GliczKsiąż E,L6;LubPs bb3;RejWiz 90v,91;RejZwierz 8;abychmy ná to pámiętali/ maiąc to vſtáwicżnie ná dobrymbácżeniu/ iż [...] oprocż ſtátecżnego rozmyſłu w piśmiech świętych obieráć ſię mamyBibRadz I *4,Gen 11vmarg;gdy okrzyk vcżyni ſtyłu woyſká Tureckiego á podka ſie ſnimi/ áby też oni z przodku takież vcżynili/ máiąc zamek nábacżeniu.BielKron 248,10,244,330v;RejPos 180;RejZwierc 100v;BielSpr 19v,21v,24v [2r.],26v,71;KochMon 28;Strum E2v;ModrzBaz 22v,33,34v,84v,99v,114,125v;Oczko 13v;CzechEp 72;NiemObr 76;WerKaz 276cf »piecza i baczenie«;PaprUp A4,D2v,Ev,K3v;KochFrag 54;KołakSzczęśl A3;SarnStat 61,978;SapEpit A4v;ZbylPrzyg Bv,B3.

»przywodzić na baczenie« =zwracaćuwagę,zalecaćcośkomuśdouwzględnienia:Pátrzayże daley coć thu ieſzcże Pan przywodzi nábacżenie twoie/ ábyś ſie nic nie lękałRejPos 133.

»używać, użyć baczenia« [szykzmienny] =byćwyrozumiałym,byćwzględnym (4):PaprPan O2;PudłFr 29;SarnStat 1272;Przedśię ſławy z tey miáry nic nie vwłoczono, Zem przeciwko sieſtrze ſwey nie vżyłbaczenia ZadnegoCiekPotr 54.

»piecza i baczenie«:mam ná dobrey piecży ybacżeniu W. M. záchowáłe y ſtárodawne przyiaćielſtwoWerKaz 276.

»wzgląd i baczenie«:Spectare aliquem, Mieć oſobliwy wzgląd ybaczenie ná kogoMącz 405a.

baczenieodkogo:Bowiem tu ma ná ſwiecie od wſzytkichbacżenie/ A pewnie y ná gorze pewne oſiedzenie.RejWiz 45.

baczenieprzeciwkomu (2):[Przemysł] przypominał im [panomradnym] przyſzłe y przeſzłe rzecży [...] rozważáiąc im áby miłość/ wierność ábácżenie káżdy záchował przećiw bogu á pánu ſwe^muBielKron 320v;Mącz 423d.CfSzeregi.

»być na baczeniu« [szykzmienny] =byćpodopieką,byćnapieczy (2):iż domek twoy y wſzythko zebránie twoie záwżdy będzye ná wielkimbacżeniu v Páná twe^goRejPos 296v;RejZwierc 125cf »baczenie albo straż«.

»mieć baczenie« [szykzmienny] =dbać,troszczyćsię,opiekowaćsię (22):[Skanderbeg] miał thobacżenie/ iż niechćiał ſie im [krześcijanom] dáć poráźić/ áni ich też mordował/ tylko zwierzchni boy vkázował.BielKron 242v;Mącz 368c;RejPos 197v;RejZwierc 40v,124;BielSpr 26;ábyſmy niebyli otrętwiáłymi ábacżenia dobrego niemáiącemiModrzBaz 8v,15v,[38],124v,133;SkarJedn 250cf »baczenie i miłość«,372;Oczko 29v;KochPs 171;Ná com ia w piśmiech ſwych naprzednieyſze záwżdybacżenie miał/ áby wſzytko ſzło wedle ſłowá Bożego.CzechEp 89;BielSjem 32;ActReg 6,25,78;SarnStat 436;pátrzćie iáko was [ubodzypoddani] noſzą/ żywią/ y vbogacáią. Mieyćież ná niebaczenieSkarKazSej 677b.

»mieć na (w) baczeniu« [szykzmienny] =staraćsię,dbać,troszczyćsię,opiekowaćsię (7):BielSat N4v;IEſzcże Bog ma wbacżeniu zacne Ruſkie kráie/ Iż ták zacne á ſwięte ludzye do nich dáiePaprPan L4v;iednę cżęść Rzecżypoſpolitey ktora dobrze ma być rządzoná nábacżeniu mieć/ á o drugą niedbáćModrzBaz 18v,75,99;KochPs 65;SarnStat 437.

»użyć baczenia« =staraćsięoco,troszczyćsię:Bo ſie też ná wſzem godzi w tym vżyćbacżenia/ Bych ſie ktorey nie ſprzykrzył ſwym długim mieſzkániemHistLan D3v.

»wkładać na baczenia« =polecaćczyjejśtrosce:Y przeto iáko proſtak dźiś do vważenia/ Wam to mądrym podáiąc w kładam nábacżenia.CzahTr G2.

»baczenie i miłość« (2):Pátrz iáko wtey mierze kośćioł Rzymſki więtſze mabacżenie y miłość.SkarJedn 250,372.

»bacżenia a opatrzenia«:áby theż lepſſebacżenya á opátrzenya ná miſtrze á Doktory były.GliczKsiąż Lv.

»baczenie albo straż«:Tákże on Elizeus vcżeń álbo thowárzyſz iego/ ná iákiem teżbacżeniu álbo ná iákiey ſtraży był v Páná tego thákież w oney ſzedziwośći iego.RejZwierc 125.

baczenienakogo (1)cfZwrot.