| 250–710 | |||
| Ustrój polityczny | |||
|---|---|---|---|
| Stolica | |||
| Władca | |||
 | |||
| brak współrzędnych | |||
| |||
Yamato (jap. 大和時代 Yamato-jidai) – okres w historiiJaponii w latach 250–710, kiedy dwórcesarski zarządzał krajem zprefektury Nara znanej wówczas jakoprowincja Yamato. Dzieli się na okresKofun (250–538) iAsuka (538–710).
Większość badaczy przyjmuje, że pierwszym potwierdzonymcesarzem tego okresu byłSujin. KronikiNihon-shoki wymieniają go jako dziesiątego cesarza, a jako datę jego śmierci podają 30 r.n.e., podczas gdyKojiki określa ją na 258 r.n.e. W rzeczywistości najbardziej prawdopodobny wydaje się rok 318[1].
Część uczonych uważa, że Sujin był przywódcąkoreańskich najeźdźców z IV wieku, którzy utworzyli państwo Yamato[2]. Nie można wykluczyć tej teorii, jednak bardziej prawdopodobnym jest, że Sujin pochodził z klanu Yamato, który coraz bardziej rósł w siłę i zwiększał swoje wpływy. Doprowadził do tego stosując zabiegi dyplomatyczne (w tym także groźby) zamiast otwartych konfrontacji zbrojnych.
Metodą działania państwa Yamato było przyłączanie sąsiednich państewek utworzonych już w okresie Yayoi oraz włączanie ich przywódców w hierarchię władzy. Dwór Yamato używał stanowisk i tytułów, włączając w powstający system cesarski członków niepodległych do niedawna klanów, którzy w innym wypadku mogli powodować problemy[3]. Stanowiska i tytuły nadawane królom i wodzom sąsiednich państw przyłączanych do obozu Yamato miały w tamtych czasach bardzo duże znaczenie. System administracji Yamato był silnie hierarchiczny. Wodzowie ważnych rodów znanych jakouji otrzymywali tytułkabane oraz "urząd", np. podatkowy, spraw obronnych itp. Hierarchia panowała także wśród samychuji. Przywódcy najbardziej wpływowych tworzyli klasę ministrów, zwanychomi, a niższą warstwę stanowilimuraji pełniący funkcje wykonawcze. Dostarczaniem dóbr i usług zajmowali się członkowie grup zawodowych o wyższym lub niższym statusie, zwanychtomo albobe, w których ważną rolę odgrywali imigranci z Korei. Niżej niżbe, na samym dole hierarchii, plasowali sięnuhi, czyli niewolnicy.
Dokładne daty nie są znane. Prawdopodobnie w IV i V wieku władza Yamato nie miała charakteru absolutnego. Byli oni raczej „pierwszymi wśród równych” – w koalicji klanów. Jednak do początku VI wieku Yamato najprawdopodobniej uzyskali status jedynego rodu panującego. To właśnie wtedy władcy regionu Izumo zaczęli składać hołd władcom z rodu Yamato[4].
Państwo Yamato znacząco ugruntowało swoją pozycję dzięki przyjęciu i rozpowszechnieniubuddyzmumahajana. Szczególnie ważną rolę odegrał w tym procesie klanSoga – jeden z najbardziej wpływowych w Yamato. Podobnie jak wiele arystokratycznych rodów tamtego okresu, Soga byli koreańskiego pochodzenia i prawdopodobnie odczuwali silniejsze związki z buddyzmem niż rdzenniJapończycy. Buddyzm został sprowadzony właśnie zKorei w 550 przez uczonych mnichów z królestwaBaekje. W jego rozpowszechnieniu pomogło wprowadzenie w Japonii systemu pisma, co miało miejsce w 450 roku. Soga widzieli w buddyzmie potencjał do zwiększenia swoich wpływów politycznych, które zaczęli zdobywać m.in. dzięki zawieraniu małżeństw z członkami rodziny cesarskiej. Odegrali ważną rolę przy przekonaniu dworu do przyjęcia buddyzmu – począwszy od cesarzaYōmei.
Również dwór wykorzystał buddyzm jako użyteczne narzędzie polityczne, będące źródłem ideologii jednoczącej ludność o wciąż jeszcze nieukształtowanejtożsamości narodowej. Przyjęcie buddyzmu przez rodzinę cesarską oznaczało poparcie dla najwyższej władzy. Ponadto dodawał on nowo tworzonemu państwu wytworności i powagi kojarzonych z cywilizacją chińską, ponieważ, mimo że mnisi pochodzili z Korei, pisali pochińsku.
Do rozpowszechnienia buddyzmu w dużym stopniu przyczynił się książęShōtoku, budując liczne świątynie.
Shōtoku był drugim synem cesarza Yōmei, spokrewnionego z rodem Soga. Od 594 roku do swojej śmierci w 622 pełnił on funkcję regenta cesarzowejSuiko i tym samym był najpotężniejszą osobą tamtego okresu. Bardzo przyczynił się nie tylko do rozpowszechnienia buddyzmu, ale też do popularyzacji chińskiej kultury, której inspiracje widać wyraźnie w podejmowanych przez niego działaniach. Odpowiadał on między innymi za odnowienie oficjalnych kontaktów z niedawno zjednoczonymi Chinami oraz wprowadzenie systemu „hierarchii czapek”, w którym, jak sama nazwa wskazuje, stanowisko urzędnika można było rozpoznać po jego nakryciu głowy.
Shōtoku przypisuje się także sformułowanie Konstytucji w 17 artykułach z 604 roku, mającej na celu wzmocnienie władzy centralnej. Charakteryzuje się ona silnymi inspiracjami chińskimi, zwłaszczakonfucjańskimi. Mimo że dokument został uznany za konstytucję, stanowi on raczej zbiór wskazówek dla urzędników, kładący nacisk zwłaszcza na konfucjańską harmonię (wa) i lojalność wobec władzy rodu cesarskiego. Ich istotę wyrażają początkowe słowa Artykułu 1, cytujące Konfucjusza i głoszące, że „szanować należy harmonię”, oraz Artykułu 8, których przekaz jest bardziej konkretny: „Niech ministrowie i urzędnicy rozpoczynają pracę wczesnym rankiem, a kończą późno”[5].
Przez większą część okresu Yamato, najsilniejszymi wpływami na dworze cieszył się ród Soga, skoligacony z rodziną cesarską, nad którą często miał władzę. Został on jednak obalony w 645 roku podczas zamachu stanu przeprowadzonego przezKamatariego Fujiwarę, zwolennika księciaNaka-no Ōe. Książę, będący synem cesarzaJomei, był niezadowolony z powodu prawa ustanowionego przez ród Soga, według którego tytuł cesarski w pierwszej kolejności dziedziczyli: cesarska małżonka i jej brat, a dopiero potem najstarszy syn. Po śmierci swojego ojca, 12 lipca 645 z pomocą Fujiwary, zamordował on głowę rodu Soga, Soga-no-Iruka. Tym czynem zmusił swoją matkę,cesarzową Kōgyoku doabdykacji. Rządy objął jej bratKōtoku. RódFujiwara dominował na dworze w nadchodzących stuleciach. Kontynuował rozpoczęty przez ród Soga proces popularyzacji kultury chińskiej. Kamatari, wraz z księciem Naka-no Ōe, który po objęciu tronu w 661 roku przyjął cesarskie imięTenji, przeprowadził wiele reform opartych na chińskim modelu scentralizowanej władzy, znanych jakoReforma Taika z 645 roku.
Jedną z najważniejszych zmian była nacjonalizacja ziemi. Pola ryżowe były odtąd rozdzielane przez rząd. Co sześć lat wszyscy wolni dorośli mężczyźni otrzymywali działki o powierzchni ok. 12arów, natomiast kobiety – 8 arów. Inne reformy obejmowały opodatkowanie w formie produktów rolnych, a nie tylko samej konieczności pracy,restrukturyzację urzędów, oraz ustanowienie stałej siedziby cesarzy wNaniwa (obecnieOsaka), co było odstępstwem w stosunku do dotychczasowej praktyki częstej zmiany stolic. Jednak nowa stolica nie utrzymała się długo, zaledwie kilka lat. Ponadto przeprowadzono rejestr ziemi i ludności. W celu wyeliminowaniakorupcji zbadano działalność aparatu skarbowego i lokalnych urzędników. Nielegalna broń zostałaskonfiskowana.
Reformom tym towarzyszyło spisaniekodeksów prawnych inspirowanych chińskimi, które umacniały władzę cesarza, a przez to jej centralizację, oraz ograniczałybiurokrację. Są one zwaneritsuryō (gdzieritsu oznaczasankcje karne, aryō – przepisy dla urzędników)[6]. Choć nie zawsze się do niego stosowano, w VII wiekuRitsuryō umożliwiało niewielkiej, liczącej ok. 400 urzędników, grupie kontrolowanie kraju o populacji liczącej blisko pięć milionów[7].
Jest to ogromna zmiana, jeśli liczbę tę porównać z szacowaną na koniecokresu Yayoi liczbą dwóch-trzech milionów ludności. W okresie Yamato, populacjaJaponii znacznie wzrosła. Proces ten odbywał się falami. Wysoka była zwłaszcza liczba urodzeń, którą nieco ograniczała jednak stosunkowo duża liczba zgonów, przede wszystkim wśród niemowląt. Główną ich przyczyną były epidemie chorób, np.ospy, które trafiały do Japonii z kontynentu, a przeciwko którym Japończycy nie mieli wykształconej odporności[8].
Państwo Yamato potrzebowało stałej stolicy, gdyż bez niej scentralizowany system władzy byłby pozbawiony rdzenia. Po nieudanej próbie ustanowienia jej w Naniwie w 645 roku, w 694 spróbowano kolejny raz, znów bez powodzenia, tym razem jako siedzibę dworu cesarskiego obierając miasto Fujiwara (siedzibę rodu Fujiwara). Ostatecznie, stolicę przeniesiono doHeijō-kyō, szerzej znanego jakoNara. Wydarzenie to, mające miejsce w 710 roku uznaje się za koniec okresu Yamato i początek okresu Nara.
Chociaż przeciętnemu człowiekowi nie żyło się łatwo, niezaprzeczalnym sukcesem tego okresu było utworzenie państwa Yamato i początek kształtowania narodu. Prawie cała ludność Japonii została zjednoczona, poza mieszkańcami rejonów najodleglejszych, których niezależność miała się ostać aż do czasówToyotomiego Hideyoshiego. Utworzono kodeks karny i zbiór praw, które regulowały sprawy wewnątrzpaństwowe i pozwoliły cesarzom skutecznie zarządzać krajem[9]. Wówczas była już w użyciu dzisiejsza nazwaNippon lubNihon (Kraj Wschodzącego Słońca)[10].
Rodzina cesarska wzmocniła i ugruntowała swoją pozycję. Pod koniec okresu Yamato, w 700 roku, cesarzTenmu zlecił napisanie kronik, które przyznawały prawo do władzy jemu oraz jego następcom, jako potomkomsintoistycznej bogini Słońca,Amaterasu, od której wywiódł swoje korzenie. Władza cesarska stała się tak silna, że przetrwała do czasów współczesnych. Japońska rodzina cesarska to obecnie najdłużej panujący ródmonarszy na świecie.
