Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Wiąz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wiąz
Ilustracja
Wiąz górskiUlmus glabra
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

wiązowate

Rodzaj

wiąz

Nazwa systematyczna
UlmusL.
Sp.Pl. 225. 1753[3].
Typ nomenklatoryczny

Ulmus campestris L.[3]

Synonimy
  • Chaetoptelea Liebm.
  • Microptelea Spach[4]
  • Ulmoxylon E. Hofmann[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Wiąz (UlmusL.) –rodzajdrzew, rzadziejkrzewów z rodzinywiązowatych (Ulmaceae). Obejmuje 38 gatunków[4]. Rośliny te występują w strefie umiarkowanej półkuli północnej, największe zróżnicowanie osiągając we wschodniej Azji (wChinach rośnie 21 gatunków, z czego 14 toendemity tego kraju[5]), 10 gatunków rośnie wAmeryce Północnej[6], 6 wEuropie[7], z czego trzy wPolsce:wiąz górskiU. glabra,wiąz pospolityU. minor iwiąz szypułkowyU. laevis[8]. Rośliny z tego rodzaju introdukowane zostały do strefy umiarkowanej półkuli południowej (Australia, południowaAfryka,Ameryka Południowa) i do zachodniej częściAmeryki Północnej[4].

Są to drzewa leśne, rzadziej formacji zaroślowych[9], głównie siedlisk żyznych i wilgotnych (zwłaszcza gatunki europejskie i amerykańskie), osiągające znaczne rozmiary[10], aczkolwiek z powoduholenderskiej choroby wiązu duże drzewa wielu gatunków są rzadko spotykane[9]. Podobne gwałtowne załamania liczebności drzew tego rodzaju znane są z historii – z początkówneolitu, około roku 1500 i połowy XIX wieku[9].

Wiązy z powodu odporności na warunki miejskie były często uprawiane w parkach i przy drogach. Ich drewno jest cenione ze względu na twardość, elastyczność, trudnąłupliwość i brązową barwę, wykorzystywane było w meblarstwie i tokarstwie, do wyrobufornirów[10]. Ze względu na trwałość i odporność na gnicie w warunkach dużej wilgotności wyrabiano z wiązów rury i dreny do przewodzenia wody[9].

Morfologia

[edytuj |edytuj kod]
Pokrój
Drzewa osiągające do 35 m wysokości, rzadziejkrzewy[6][9]. Nierzadko tworzące pędy zodrostów korzeniowych[9]. Pędy bezbronne, ale czasem korkowato oskrzydlone, młode nagie lub owłosione, cienkie lub tęgie. Kora zwykle głęboko żłobiona, korona zróżnicowana pod względem kształtu[6].
Liście
Zrzucane przed zimą, czasem utrzymujące się do zimy[6] i nawet opisywane jako zimozielone[5]. Pojedyncze, skrętoległe, krótkoogonkowe[10], z szybko odpadającymiprzylistkami[6] (te jajowate do równowąskich, błoniaste, zostawiające krótkie blizny po bokach nasady liści[5]). U nasady blaszka często nieco asymetryczna, zaokrąglona, sercowata do zbiegającej, liście w ogólnym zarysie jajowate do owalnych, o brzegu piłkowanym, często podwójnie[6]. Użyłkowanie pierzaste, końce wiązek przewodzących sięgają szczytów ząbków[5].
Kwiaty
Obupłciowe z niepozornymokwiatem, zebrane wpęczki,grona iwierzchotki, ukazujące się przed rozwojem liści na ubiegłorocznych pędach. Kwiaty siedzące lub na szypułkach, wsparte dwomaprzysadkami[6]. Działkikielicha w liczbie od 5 do 9 zrośnięte są u nasady i tworzą dzwonkowatyokwiat (płatków korony brak)[6][9]. Pręciki w liczbie od 3 do 9, zwykle z czerwonymipylnikami.Zalążnia powstaje z pojedynczegoowocolistka zwieńczona jest głęboko dwudzielną szyjką[6][9].
Owoce
Spłaszczone zwykleskrzydlaki otoczone dookoła płaskim, błoniastym skrzydełkiem[6][9].

Systematyka

[edytuj |edytuj kod]
Wiąz szypułkowy, gałązka z owocami
Pokrój (wiąz górski)
Pozycja systematyczna wedługAngiosperm Phylogeny Website (2001...)
Rodzaj z rodzinywiązowatych (Ulmaceae) z rzęduróżowców, należących do kladuróżowych w obrębieokrytonasiennych[2].
Wykaz gatunków[4]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni,A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248,DOI10.1371/journal.pone.0119248,PMID25923521,PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. abPeter F.P.F. Stevens Peter F.P.F.,Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden,2001– [dostęp 2010-01-21] (ang.).
  3. abcIndex Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-25].
  4. abcdUlmus L.. [w:]Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-07-25].
  5. abcdUlmus Linnaeus. [w:]Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-07-25].
  6. abcdefghijSusan L. Sherman-Broyles: Ulmus Linnaeus. [w:]Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-07-25].
  7. David J.D.J. Mabberley David J.D.J.,Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 950-951,DOI10.1017/9781316335581,ISBN 978-1-107-11502-6,OCLC 982092200 .
  8. ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni,Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 197,ISBN 978-83-62975-45-7 .
  9. abcdefghiRoger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 160.ISBN 0-333-73003-8.
  10. abcWładysławW. Bugała WładysławW.,Drzewa i krzewy dla terenów zieleni, wyd. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1991, s. 146-147,ISBN 83-09-00013-8,OCLC 749824810 .
Identyfikatory zewnętrzne:
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiąz&oldid=75105494
Kategorie:
Ukryta kategoria:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp