Traktat angielsko-irlandzki (ang.Anglo-Irish Treaty,Treaty, ofic.Articles of Agreement for a Treaty Between Great Britain and Ireland,irl.Conradh Angla-Éireannach) – traktatangielsko-irlandzki, kończącyirlandzką wojnę o niepodległość.
Negocjacje zaczęły się w lipcu 1921. Na czele angielskiej delegacji stał premierWielkiej BrytaniiLloyd George, stronę irlandzką reprezentowałMichael Collins orazArthur Griffith. Po wielu dyskusjach i sporach traktat ostatecznie podpisano wLondynie o 2:20 w nocy 6 grudnia 1921[1].
BrytyjskaIzba Gmin zatwierdziła traktat 16 grudnia 1921 większością 401 przeciw 58[2],Izba Lordów tegoż dnia większością 166 przeciw 47[3].
7 stycznia 1922 parlament wDublinieratyfikował traktat nieznaczną większością głosów (64 za, 57 przeciw)[4], co spotkało się z burzliwymi protestamiEamona de Valery i częściIRA – chodziło zwłaszcza o możliwy podział Irlandii i przysięgę wierności. De Valera rozpocząłwojnę domową. W tym czasie przez Ulster przetoczyła się fala antykatolickich rozruchów. 5 grudnia 1922 przyjęto konstytucję Wolnego Państwa. Dzień po jej przyjęciu Ulster formalnie opuścił Wolne Państwo.
Zgodnie z art. 18Traktatu WersalskiegoSekretariat Ligi Narodów zarejestrował Traktat 11 lipca 1924[5].
Część zapisów traktatu nigdy nie znalazła realnego odzwierciedlenia w rzeczywistości (np. gubernator nie miał żadnej władzy). Stanowił on jednak olbrzymi krok na drodze Irlandii do niepodległości, równocześnie jednak Traktat stał się podstawą faktycznego podziału Irlandii na dwie odrębne części:Republikę Irlandii (pełna niepodległość w 1937) iIrlandię Północną (pozostającą w granicach państwa brytyjskiego). Uznaje się go także za główne źródło targającego Ulster po dziś dzień konfliktu religijnego.
