 Terence Stamp (2009) | |||
| Imię i nazwisko | Terence Henry Stamp | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 22 lipca 1938 | ||
| Zawód | aktor | ||
| Współmałżonek | Elizabeth O’Rourke (2002–2008; rozwód) | ||
| Lata aktywności | od 1960 | ||
| |||
Terence Henry Stamp[1] (ur.22 lipca1938 wStepney wLondynie) – brytyjski aktor.
Urodził się wStepney wLondynie jako najstarszy z pięciorga dzieci Ethel Esther (z domu Perrott; 1914–1987) i Thomasa Stampa (1912–1982), który był palaczemholowników[2][3]. Jego rodzina miała pochodzenie angielskie, francuskie i niemieckie[4]. Jego młodszy brat, Christopher „Chris” Thomas Stamp (ur. 7 lipca 1942, zm. 24 listopada 2012)[5], był producentem muzycznym, manadżerem i filmowcem[4]. Wczesne lata spędził w Canal Road wBow, naEast Endzie, ale później w dzieciństwie rodzina przeniosła się do Plaistow wEssex (obecnieWielki Londyn), gdzie uczęszczał do Plaistow County Grammar School. Jego ojciec był nieobecny przez długi czas w marynarce handlowej, a młody Stamp był wychowywany głównie przez matkę, babcię i ciotki. Aby uciec od nudy domowego życia, Stamp znalazł schronienie w filmach[3]. Po obejrzeniu filmuBraterstwo krwi (1939) był głęboko pod wpływemGary’ego Coopera[3]. Zainspirował go takżeJames Dean i podjął decyzję o zawodzie aktora. W późnych latach 50. otrzymałstypendium i ukończył studia aktorskie na Webber Douglas Academy of Dramatic Art[6].
W 1959 trafił na scenę jako szeregowy Samuel „Sammy” Whitaker w sztuceDługi i niski i wysoki. Za swoją debiutancką rolę tytułową w historycznym dramacie przygodowymPetera UstinovaBilly Budd (1962) na motywach powieściHermana Melville’a został uhonorowanyZłotym Globem w kategorii nowa gwiazda roku 1963, był nominowany doOscara dla najlepszego aktora drugoplanowego iBAFTA[7]. W latach 1964–1965 naBroadwayu grał tytułową rolę w przedstawieniuAlfie![8]. Wkrótce zdobył jeszcze większe uznanie krytyków swoją przerażającą kreacją Fredericka Clegga, obsesyjnego psychopaty w horrorze psychologicznymWilliama WyleraKolekcjoner (1965) zSamanthą Eggar; rola ta przyniosła mu Nagrodę za pierwszoplanową rolę męską na Festiwalu Filmowym w Cannes[7]. Film był uważany za kontrowersyjny w swoich czasach[3][9]. Wystąpił w komedii fantastycznonaukowejJosepha LoseyaModesty Blaise (1966) jako Willie Garvin zMonicą Vitti, dramacieKena LoachaCzekając na życie (Poor Cow, 1967) jako przestępca Dave Fuller, dramacieJohna SchlesingeraZ dala od zgiełku (1967) w roli sierżanta królewskichdragonów Francisa Troya, filmieFederico FelliniegoHistorie niesamowite (Spirits of the Dead, 1968)[10] wg pierwszego zbioru opowiadańEdgara Allana Poego w roli byłego aktoraszekspirowskiego Toby’ego Dammita, który traci karierę aktorską z powodu alkoholizmu oraz dramaciePier Paolo PasoliniegoTeoremat (1968) jako gość[11].
W 1978 naWest Endzie grałhrabiego Drakulę w spektakluDracula[2]. Powrócił na kinowy ekran w roli złegogenerała Zoda wSupermanie II (1980)[12]. Jako były gangster Willie Parker w dramacie kryminalnymStephena FrearsaWykonać wyrok (The Hit, 1984) otrzymał nagrodę naMystFest[13]. Pierwotnie był rozważany do roli psychopatycznego Johna Rydera wAutostopowiczu (1986), ale odrzucił propozycję[14]. Za rolę transseksualnej Bernadetty wPriscilli, królowa pustyni (1994) był nominowany doZłotego Globu dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu[13],Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[13] i nagrodyAustralian Film Institute[13]. W 1995 został wybrana przez magazyn „Empire” jako jedna ze 100. najseksowniejszych gwiazd w historii filmu[14]. Jego rola mściwego gangstera, uhonorowanaNagrodą Satelity[13], w dramacie kryminalnymAngol (1999) została stworzona specjalnie dla niego przez reżyseraStevena Soderbergha. Został obsadzony w roli Magnusa Martela w horrorze fantasyKlucz do Apokalipsy (2001).
W latach 1961–1963 był związany zJulie Christie[15]. W latach 1964–1966 związał się z angielską supermodelkąJean Shrimpton[15]. Romansował także zBrigitte Bardot[15],Joan Collins[15],Peggy Lipton[15],Marisą Berenson[15] iJackie Collins[15]. Pod koniec 1969, Stamp nagle zrezygnował z aktorstwa i zniknął z centrum uwagi. Po przeprowadzce do Indii spędził kilka następnych lat szukając oświecenia waśramie i filozofiiJiddu Krishnamurtiego, zapuścił włosy do pasa i nosił długie, powiewne szaty[3]. 31 grudnia 2002 ożenił się z Elizabeth O’Rourke[15]. 29 kwietnia 2008 doszło do rozwodu[15].
