Teatr lalek – rodzajteatru, w którym zamiast aktorów w spektaklach grają lalki.
Głównym środkiem wyrazu jestlalka teatralna animowana przez aktora-lalkarza, najczęściej ukrytego za parawanem, czasem występującego razem z lalką na scenie. Lalki mogą też być poruszane przez mechanizm (mechaniczny teatr lalek). Podstawowe typy lalek teatralnych:pacynka,kukiełka,jawajka,marionetka,lalka cieniowa.
Teatr lalek wywodzi się z obrzędów kultowych, najwcześniejsze jego ślady znajdujemy w starożytnymEgipcie, później wAzji,Europie i na kontynencieamerykańskim. Teatr lalek rozwijał się równolegle z teatrem żywego aktora i przechodził te same fazy rozwoju. W starożytnej Europie uprawiany wGrecji iRzymie, wśredniowieczu przedstawiał repertuar religijny (m.in. misteria na Wielkanoc i Boże Narodzenie) oraz świecki.
Według legend z czasówstarożytnych Indii pierwszego lalkarza i lalkę stworzyłBrahma jako rozrywkę dla swej żonySaraswati. Jednakże gdy Saraswati zaniedbała swoje obowiązki ze względu na ciągłe oglądanie przedstawień Brahma zesłał lalkarza i jego lalkę na ziemię. Historyczne początki tej sztuki w Indiach sięgająVI wieku p.n.e. Sztuka ta rozwijała się tutaj w dwu nurtach - trójwymiarowych marionetek i płaskich lalek teatru cieni[1].
W znacznym stopniu do rozwoju teatru lalek przyczynili się romantycy pisząc sztuki i traktaty o tym teatrze (m.in.H. von Kleist,J.W. Goethe,G. Sand). W połowie XIX w. dostrzeżono dydaktyczne i wychowawcze możliwości teatru lalek i zaczęto tworzyć repertuar adresowany do dzieci (1858 wMonachium pierwszy stały teatr lalek dla dzieci J. Schmida i F. Pocciego, 1900 w Warszawie – Teatr Lalek M. Weryho).
Duże zainteresowanie okazali teatralnej lalce moderniści, futuryści, pisząc dla teatru lalek dramaty (np.M. Maeterlinck,F. Wedekind,A. Schnitzler), szukając w nim idealnego aktora (m.in.E.G. Craig,W. Briusow,A. Bieły,W. Meyerhold). Na początku XX w. wykorzystaniem lalki w teatrze zainteresowali się plastycy i architekci, jak E. Autant, który wraz z żoną, aktorką L. Larą, założył teatr Art et Action (1914). W 1929 na zjeździe wPradze powstała Międzynarodowa Unia Lalkarska (UNIMA).
W XX w. coraz częściej w teatrze lalek spotyka się obok lalki – aktora lub maskę, animatorzy często odkrywają swój warsztat wychodząc zza parawanu, rozwija się tzw. teatr przedmiotu, w którym przedmioty otrzymują funkcję postaci scenicznych.
↑Praca zbiorowa, 2005,Wielka Historia Świata - Cywilizacje Azji - Dolina Indusu - Indie - Kambodża, t.5, Polskie Media Amer.Com, ss. 74,ISBN 83-7425-030-5.
