TSV 1860 Monachium (niem.TSV 1860 München) –niemieckiklub sportowy z siedzibą wMonachium wBawarii. Klub był jednym z członków założycieliBundesligi w 1963 i łącznie rozegrał 20 sezonów w niemieckiej ekstraklasie.
Korzeni powstaniaTSV jako stowarzyszenia gimnastycznego i promującego ogólną kulturę fizyczną, należy szukać w spotkaniu, które miało miejsce 15 lipca 1848 w lokalnym pubieButtleschen Brauerei zum Bayerischen Löwen. W 1849 działalność klubu została zawieszona przez bawarską monarchię pod pretekstem "republikańskich poglądów", jednak 17 maja 1860 klub został oficjalnie reaktywowany. W 1862 do stowarzyszenia włączyło się kilka mniejszych, miejscowych klubów pod wspólną nazwąTurnverein München. Sekcja piłki nożnej powstała 6 marca 1899, a swoje pierwsze mecze przeciwko innym zespołom rozgrywała trzy lata później.
W 1911 drużyna piłkarska za swój symbol przyjęła wizerunek lwa, a w 1919 zmieniła swą nazwę na używaną do dziś –TSV München 1860. Lata 20. XX wieku to dlaTSV okres gry w narodowych rozgrywkach, takich jakBezirksliga Bayern, a największy sukces tych czasów to półfinał narodowych mistrzostw w 1927.Die Löwen, czyliLwy, do niemieckiego czempionatu awansowały także w 1931, jednak przegrali z zespołemHerthy w stosunku 2:3. Dwa lata później powtórzyli swój udział w półfinale, jednak piłkarze z Monachium uznali wyższość rywali zFC Schalke 04. Drużyna spod znaku lwa nie mogła nawiązać walki z ekipą zGelsenkirchen, która w latach 30. i 40. miała stać się główną siłą niemieckiego futbolu.
Na skutek objęcia władzy przeznazistów i nastaniuTrzecią Rzeszy, w 1933 reformom organizacyjnym uległ także niemiecki futbol. Duży obszar Rzeszy został podzielony na szesnaście równych dywizji regionalnych pod nazwą Gauliga.TSV przypadła w udziale Gauliga Bayern, której wicemistrzostwa wywalczyło w 1934, 1938 i 1939, aby w roku 1941 sięgnąć po mistrzostwo regionu. Zgodnie z zasadami rozgrywek, jako mistrzowie swojej Gauligi monachijczycy awansowali do narodowej fazy play-off, w której lepsi okazali się tylko finaliści zRapidu Wiedeń. W następnym sezonieTSV nie zdołało awansować do rozgrywek pucharowych, ale dzięki pokonaniu Schalke 04 sięgnęło po protoplastępucharu Niemiec – Tschammerpokal. W 1943 drużyna zakończyła udział w play-offach na ćwierćfinałach.
Po zakończeniuII wojny światowej,1860 brało udział w rozgrywkachOberligi Süd, w której początkowo pełniło rolę zespołu środka tabeli. Zespół spędził jednak trzy lata poza najwyższą klasą rozgrywkową w latach 50. Drużyna zaczęła się jednak liczyć w najważniejszym momencie, kiedy to mistrzostwo w roku 1963 dało piłkarzomLwów bezpośredni awans do nowej profesjonalnej ligi –Bundesligi, podczas gdy ich rywale zza miedzy,Bayern Monachium, na przepustkę do ekstraklasy musieli czekać dwa lata, odkądniemiecka federacja nie zgodziła się na dwie drużyny z tego samego miasta w nowych rozgrywkach.1860 prezentowało dobrą dyspozycję przez lata 60. – w 1964 osiągnęło kolejny ważny sukces, zwyciężając w rozgrywkach Pucharu Niemiec. Dało to zespołowi z Bawarii miejsce wPucharze Zdobywców Pucharów, gdzie dotarli do finału, w którym przegrali zangielskimWest Ham United 0:2. To jednak nie był koniec triumfów zespołu – w 1966TSV zdobyło mistrzostwo Bundesligi, a kolejny sezon ukończyło ze srebrnym medalem tych rozgrywek.
Wcześniejsze sukcesy nie znalazły swojej kontynuacji w trzech kolejnych sezonach, co doprowadziło do spadku doRegionalligi Süd w 1970. Siedem lat czekał zespół1860 na awans do ekstraklasy, który nastąpił po trójmeczu zArminią Bielefeld. Beniaminek Bundesligi nie utrzymał się jednak w lidze i ponownie spadł klasę niżej. Tendencja spadków i awansów trwała nadal – rok później1860 powróciło do Bundesligi tylko po to, aby dwa lata później znowu nie utrzymać się w lidze.
Poza najwyższą klasą rozgrywkową klub znajdował się dwanaście lat. Czarną serię przerwał awans w roku 1994 – sezon powrotny okazał się jednak bardzo trudny i tylko dzięki wzmożonym wysiłkom piłkarzy beniaminek zajął 14. pozycję. Pozytywem tamtego okresu mogły być udane transfery klubu. Dzięki działaniom prezydentaKarla-Heinza Wildmosera i menedżeraWernera Loranta kadrę klubu zasilili tacy zawodnicy, jak: napastnikOlaf Bodden, skrzydłowyHarald Cerny, rozgrywającyPiotr Nowak i piłkarze bloku defensywnego –Miroslav Stević,Jens Jeremies iManfred Schwabl. Swoją przystań w1860 znalazły wówczas także dogasające gwiazdy światowego formatu –Abedi Pele,Thomas Häßler czyDavor Šuker szybko stali się ulubieńcami publiczności oraz wnieśli sporo pozytywnego wkładu w zespół.
Pod despotycznymi rządami wyżej wspomnianej dwójki, sprawdzeni weterani i utalentowana młodzież stworzyła tandem, który pozwolił zespołowi utrzymać się w lidze i stać się drużyną środka tabeli. NotowaniaTSV raptownie wzrosły, gdy w 2000 finiszowało w Bundeslidze na czwartym miejscu, co dało przepustkę do III rundy kwalifikacyjnejLigi Mistrzów. W dwumeczu z angielskimLeeds United Niemcy przegrali w 1:3, a w rozgrywkachPucharu UEFA ich przygoda skończyła się nawłoskiejParmie. Pozytywne wrażenie, jakie klub zostawił po sobie w europejskich rozgrywkach, nie znalazły przełożenia w długofalowej strategii rozwoju klubu i menedżer Lorant rozstał się z zespołem.
Po dekadzie spędzonej w Bundeslidze,1860 niespodziewanie zakończyło sezon 2003/04 na 17. miejscu w tabeli, co oznaczało kolejny w historii spadek do 2. Bundesligi. Wildmoser poważnie zniechęcił do siebie fanówLwów, kiedy zjednoczył się ze znienawidzonymi rywalami z Bayernu w sprawie nowego stadionu w Monachium –Allianz Arena. Obie monachijskie drużyny miały jednakowo korzystać z nowo powstałego obiektu. Kariera prezesa w klubie dobiegła końca, kiedy jego syna, Karla-Heinza juniora, przyłapano na skandalu łapówkarskim ściśle związanym z przetargami na budowę nowego stadionu.
Ostatnie pięć lat dla klubu zaczęły się mało korzystnie. Oprócz problemów natury sportowej, gdy w 20061860 było o krok od spadku doRegionalligi, pojawiły się także kłopoty finansowe. Wybawieniem dla księgowych klubu okazał się bogaty rywal zza miedzy – Bayern Monachium w kwietniu 2006 zapłacił klubowi 11 mln euro za połowę udziałów w stadionie, co pozwoliło znacznie poprawić bilans finansowy. Spory dochód okazał się kluczowy przy otrzymaniu licencji na grę w 2. Bundeslidze, którą przed sezonem 2006/07 klubowi przyznała federacja.
Od momentu spadku, zespół prowadziło kolejnych kilku menedżerów. Pierwszy trudnego zadania podjął sięRudi Bommer. Jego następcami byliReiner Maurer,Walter Schachner,Marco Kurz iUwe Wolf. Dyrektorem sportowym klubu został byłyreprezentant Niemiec,Stefan Reuter. Żaden z menedżerów nie podołał zadaniu przywrócenia zespołu do najwyższej klasy rozgrywkowej. Obecna kadra zespołu z powodu sytuacji finansowej zawiera sporo wychowanków i młodych piłkarzy.
Od 13 maja 2009 do 2010 szkoleniowcem TSV 1860 byłEwald Lienen. Jego następcą jest obecnie Reiner Maurer.
TSV 1860 domowe spotkania rozgrywa naAllianz Arena, którą to dzieli z lokalnymi rywalami zBayernu Monachium. Nowoczesna powłoka stadionu świeci na niebiesko, gdy na obiekcie odbywa się spotkanie 1860. Debiutanckim meczem gospodarzy na nowym stadionie był towarzyski pojedynek z1. FC Nürnberg 30 maja 2005. Stadion w Monachium gościł także uczestnikówmundialu w 2006, gdzie był areną meczu otwarcia międzygospodarzami aKostaryką, oraz m.in. meczu 1/16 między Niemcami aSzwecją oraz półfinałuFrancja-Portugalia.
Każdy z monachijskich klubów miał 50% udziałów w kompleksie stadionowym, jednak biedniejszy z gospodarzy 28 kwietnia 2006 odsprzedał swoją część bogatszym sąsiadom z powodu poważnych kłopotów finansowych.
Pierwszym stadionemTSV byłstadion Grünwalderstraße, który powstał w 1911. Obiekt zwany także "Sechzger Stadion", czyli "stadionem sześćdziesiątek", także dzielili z największymi rywalami w latach 1925–1972. Kiedy powstałStadion Olimpijski, oba kluby także stały się gospodarzami obiektu. Podczas gdy Bayern pozostał na Olympiastadion aż do budowy Allianz Arena,1860 powracało na stary stadion, co ostatnio miało miejsce w 2004.
W 2009 roku głównym sponsorem klubu została polska spółkainformatycznaComarch[1]. Wiązało się to z jubileuszem 150-lecia istnienia klubu. Umowa została zawarta na trzy lata, lecz przedwcześnie wypowiedziana, była ważna do końca sezonu 2010/2011[2].
Turn- und Sportverein München von 1860 II jest drużyną rezerwową klubuTSV 1860 Monachium. Drużyna obecnie występuje wRegionallidze Bayern (4. poziom rozgrywek piłki nożnej w Niemczech). Do 2005 roku zespół grał pod nazwąTSV 1860 Monachium Amateure.
*Pierwotnie klub zajął 2. miejsce, jednak w związku z nieotrzymaniem licencji przez pierwszy zespół i ich degradację do Regionalligi, zespół rezerw został przesunięty na ostatnie miejsce w tabeli i zdegradowany do Bayernligi.
Q – runda eliminacyjna, 1/16, 1/8, 1/4, 1/2 – odpowiednia faza rozgrywek, Grupa – runda grupowa, 1r gr – pierwsza runda grupowa, 2r gr – druga runda grupowa, F – finał, R – runda, PO – play-off
k. – rzuty karne, los. – losowanie, Dogr. – dogrywka, w. – zasada bramek strzelonych na wyjeździe
↑W latach 1974–1978 rozgrywkami 3. poziomu było 15. grup Amateurligi: dwie grupy Amateur-Oberligi (Nord i Berlin) oraz 13. grup Amateurligi (pozostałe regiony Niemiec).
