.jpg) Rysunek Mieczysława Barwickiego z 1908 roku | |
| książę chełmski | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| wielki książę litewski | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| książę halicki | |
| Okres | od 1264 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | Anna Nowogrodzka, c.Mścisława Udałego |
| Żona | NN, c.Mendoga |
Szwarno, Szwarn, Swarno, Szwarno Daniłowicz, Swarn, Swamir (ukr. Шварно,lit.Švarnas,Švarn,Svarnas,Švarno; ur.1230, zm.1269/1270) –książę halicki,chełmski (od 1264), wielki książęlitewski (1264–1267 – wspólnie zWojsiełkiem, 1267–1268/1269 – samodzielnie).Rusią Halicko-Wołyńską rządził ze swej stolicy i rezydencji wChełmie.
Młodszy synDaniela I Halickiego i Anny Mścisławówny Nowogródzkiej (zm. ok. 1252), wnukRomana II Halickiego, prawnukMścisława II Izjasławicza, praprawnukIzjasława II iBolesława III Krzywoustego; brat Herakliusza,Lwa I,Romana iMścisława orazPerejesławy, Ustiny (Anastazji?) i Zofii. Na chrzcie otrzymał imię Jerzy[1] lub Jan (Iwan,Иоанн).
W 1255 poślubił córkęMendoga i w tymże roku uczestniczył w wyprawie rusko-litewskiej naLublin.
Późną wiosną 1262 Szwarno brał udział w najeździe wielkiego księcia litewskiegoMendoga naMazowsze. Po zdobyciuPłocka, oddziały litewskie (a także ruskie oraz – według niektórych źródeł –jaćwieskie) obległy wJazdowie władcę Mazowsza,Siemowita I, oraz jego syna. W wyniku zdrady napastnicyzdobyli Jazdów. W trakcie bitwy zginąłSiemowit I, a jego syn,Konrad II, dostał się do niewoli. Według innej wersji pojmany Siemowit został osobiście zamordowany przez swojego szwagra – Szwarna. Ścigające napastników rycerstwo mazowieckie poniosło podDługosiodłem (5 VIII 1262) klęskę w bitwie z połączonymi siłamiJaćwingów,Litwinów iRusinów pod wodzą Mendoga i Szwarna.
Szwarno władał dzielnicąhalicką, a po śmierciDaniela I (1264) otrzymałziemię chełmską ibełską oraz sprawował nominalne zwierzchnictwo nadRusią Halicko-Wołyńską podzieloną zgodnie z wolą zmarłego władcy na cztery księstwa. Faktycznie jednak największym autorytetem cieszył sięksiążę włodzimierski,Wasylko Romanowicz, stryj Szwarna.
Szwarno prowadził politykę jednoczenia sił litewskich i ruskich przeciw polskim książętom. W 1264 wraz z Jaćwingami (lub Litwinami) dokonał najazdu naMałopolskę, jednak podczas wyprawy odwetowejBolesław V Wstydliwy pokonał Jaćwingów i sprzymierzonych z nimi Rusinówpod Brańskiem. Klęska ta osłabiła nieugruntowaną jeszcze pozycję Szwarna na Rusi na rzeczLwa I Daniłowicza popieranego przezWasylka Romanowicza.
W 1266 Szwarno wspierany przez wojska Wasylka i litewskie dokonał najazdu naziemię sandomierską. Oddziały najeźdźców zostały rozbite 19 VI 1266 r. przez Bolesława Wstydliwego pod Wrotami[2].
Podczas walk o tron wielkoksiążęcy po zamordowaniuMendoga (1263) Szwarno wspomógł zbrojnieWojsiełka, syna Mendoga. Sojusz szwagrów miał przez pewien czas postać współwładzy na Litwie, kiedy to Szwarno rządziłRusią Czarną. Następnie w 1267 r. Wojsiełk przekazał Szwarnowi władzę nad Litwą, a sam powrócił do stanuzakonnego.Tymczasem rywalizacja w rodzieRomanowiczów przerodziła się wkrótce w konflikt, którego ofiarą padł samWojsiełk. Zaproszony przezLwa I Daniłowicza iWasylka Romanowicza na zjazd ugodowy został przez Lwa zamordowany w 1267 r. Wówczas Szwarno jako prawy dziedzic upomniał się zbrojnie o władzę, ale został pokonany przezTrojdena i jego zwolenników.
Szwarno zmarł wChełmie, gdzie też został pochowany w cerkwi katedralnej (obecnie bazylika mniejsza pw. Narodzenia NMP).
| Wielkie Księstwo Litewskie (XIII w.-1385) |
|
|---|---|
| Wielkie Księstwo Litewskie (w unii z Koroną Królestwa Polskiego) (1385-1569) |
|
| Wielkie Księstwo Litewskie (jako część Rzeczypospolitej Obojga Narodów) (1569-1795) |
|
