Klimat w Szkocji jestumiarkowany morski o niestabilnej pogodzie. Szkockie przysłowie brzmi:If you don’t like the weather, wait a minute (Jeśli nie podoba ci się pogoda, poczekaj minutę). Szkocja poddana jest dobroczynnemu wpływowiPrądu Zatokowego, co czyni tutejszy klimat dużo cieplejszym niż obszary na porównywalnych stopniach szerokości geograficznej, jak na przykładOslo wNorwegii. Temperatury są niższe niż w pozostałych częściachWielkiej Brytanii, co naturalnie wynika z położenia na północy wyspy. Zimą temperatury oscylują w granicach 0 °C do +5 °C. Najniższa zanotowana temperatura w Szkocji wyniosła w styczniu 1982 r. –27,2 °C w pobliżuBraemar, położonego wGrampianach. Temperatury w lecie oscylują od ok. +13 °C do +16 °C. Najwyższa odnotowana temperatura wyniosła +32,9 °C (9 sierpnia 2003 wGreycrook). W zachodniej części jest zazwyczaj cieplej i bardziej deszczowo niż na wschodzie Szkocji. Na zachodzie roczne opady wynoszą ok. 3000 mm.
Szkocja jest zamieszkana co najmniej od V tysiąclecia p.n.e. Od początku była obszarem, na którym dochodziło do konfrontacji różnych kultur i ludów (Piktowie,Celtowie,Normanowie,Rzymianie,Anglowie), jednakże jej dzika przyroda zawsze stawała po stronie bieżących władców tych ziem.
Walki o wpływy w Szkocji ciągną się przez całą jej historię. Z czasem Szkocja została połączona zAnglią, najpierw unią personalną, gdyJakub VI z dynastiiStuartów zasiadł na tronie angielskim po śmierci Elżbiety I, potem zaśunią realną w 1707, kiedy powstałoKrólestwo Wielkiej Brytanii.
Jako jednolity organizm społeczny i gospodarczy istnieje od IX w., kiedy toKenneth MacAlpin, władca celtyckiego królestwa Dalriady, zdobył koronę królestwa Piktów (jego matka pochodziła z piktyjskiego rodu królewskiego) jednocząc oba państwa.
W końcu XIII wieku Szkocja została najechana przez Anglików, po czym na dwa wieki odzyskała swoją suwerenność, mimo nasilających się angielskich wpływów. W 1297 wybuchł buntWilliama Wallace, a w 1314Robert I Bruce został uznany za faktycznego króla Szkocji (pobitwie pod Bannockburn). Od 1603 Szkocja i Anglia miały wspólnego władcę (unia personalna), a od 1707 wspólny parlament.Szkoci nigdy nie pogodzili się z angielską dominacją, co wraz z poparciem dlalegitymistycznej dynastiiStuartów doprowadzało wiele razy dopowstań.
W maju 1999 Szkoci wybrali swój własny parlament w odpowiedzi na referendum z 1997, w którym chęć posiadania własnej władzy ustawodawczej wyraziło 75% głosujących.
Powołanie pierwszego od trzech stuleci szkockiego parlamentu było możliwe dzięki polityce brytyjskiego premieraTony’ego Blaira, który realizując swe obietnice przedwyborcze, znacznie złagodził politykę w stosunku do części składowych Wielkiej Brytanii.
Niejako zapowiedzią tej zmiany polityki był zwrot Szkocji (1996)kamienia koronacyjnego dawnych królów szkockich, który od siedmiu stuleci służył też królom brytyjskim i jako taki przechowywany był w Anglii.
W 2007 premier rządu szkockiegoAlex Salmond zeSzkockiej Partii Narodowej przedstawił projekt ustawy o przeprowadzeniureferendum niepodległościowego, które miałoby umożliwić odłączenie się Szkocji od Wielkiej Brytanii[4]. 15 października 2012 roku premier Wielkiej BrytaniiDavid Cameron oraz Alex Salmond podpisali w Edynburgu porozumienie, na mocy którego referendum odbyło się 18 września 2014 roku[5]. W przeprowadzonym referendum ponad 55% Szkotów opowiedziało się za pozostaniem w Zjednoczonym Królestwie.
Obecnie Szkocja posiada 10 miast o ludności przekraczającej 45 tys. osób. Dla porównania, 70 lat temu w Szkocji istniało 1 miasto z ludnością powyżej 500 tys., 3 miasta z ludnością 100–500 tys., 3 miasta z ludnością 50–100 tys., 15 miast z ludnością 20–50 tys. i 19 miast 10–20 tys.
Od roku 1998 Szkocja posiadawłasny parlament i rząd. Wybory do szkockiego parlamentu odbywały się w latach1999,2003,2007,2011 i2016. Do 2007 w Szkocji rządziła Partia Pracy, lecz po zwycięstwieSNP nowym premierem (pierwszym ministrem) zostałAlex Salmond, lider zwycięskiej partii. Dąży ona do niepodległości regionu.
W kompetencji władz lokalnych jestoświata,kultura,zdrowie publiczne i w dużym stopniugospodarka ipodatki. W 2011 roku autonomia Szkocji została powiększona w związku z umożliwieniem jej samodzielnego pożyczania pieniędzy (min. 300 mln funtów rocznie) od brytyjskiego ministerstwa finansów w celu ożywienia gospodarki. SNP postuluje również, by region mógł sam ustalać stawkę podatku od przedsiębiorstw[6].
Od 1996 roku Szkocja podzielona jest na 32 jednostki administracyjnecouncil areas. Wcześniej, od 1975 roku istniało dziewięć regionów administracyjnych. Tradycyjnymi jednostkami administracyjnymi, funkcjonującymi od średniowiecza do 1975 roku byłyhrabstwa.
Przemysł skupiony jest w centralnej części kraju, na terenach Niziny Środkowoszkockiej i na wschodnim wybrzeżu.
Rozwinięty jestprzemysł metalurgiczny (hutnictwożelaza ialuminium), elektrotechniczny, elektroniczny, maszynowy, chemiczny, włókienniczy, papierniczy i spożywczy. Urodzajne tereny rolnicze ciągną się od pasa centralnych nizin, poprzez wschodnie wybrzeże, aż doFraserburgha. Uprawia się główniejęczmień iowies.
Szkocja posiada własne banknoty i monety (funty szkockie) emitowane przez trzy szkockie banki –Royal Bank of Scotland,Bank of Scotland orazClydesdale Bank[7]. Obowiązującą walutą jestfunt szterling. Funtami szkockimi płacić można na terenie całejWielkiej Brytanii, choć poza Szkocją nie zawsze są honorowane. W kantorach poza granicami Wielkiej Brytanii wymieniane są one zwykle po kursie niższym niż funt szterling lub nie są akceptowane[8][9].
Dudy,kilt iwhisky to najbardziej znane produkty szkockiej kultury. Dudy pochodzą zAzji Mniejszej, mają jednak w kulturze Szkocji szczególne znaczenie i kojarzone są właśnie z nią. Kilt jako męska spódnica znany był już w czasach podbojów rzymskich na Wyspach Brytyjskich. Charakterystyczny materiał, z którego wykonany jest kilt, wytwarzany jest z owczej wełny, a wzór kiltu (charakterystyczna krata) nazywa siętartanem. Słowo to wywodzi się z francuskiegotartanie i oznacza po prostu tkaninę w kratę. Każdy z klanów szkockich ma swój unikatowy wzór kiltu. Whisky jest kwestią sporną pomiędzy Szkotami a Irlandczykami, bowiem do dziś nie jest wyjaśnione, który z narodów wynalazł ten alkohol.
Szkocka kuchnia znana jest zshortbread (maślane ciastka),kidney pie orazhaggis. Haggis to owczy żołądek napełniony mieszaniną złożoną z posiekanych owczych podrobów (serce, płuca i wątroba), płatków owsianych, cebuli i przypraw, zaszyty i ugotowany. Zazwyczaj podaje się go z ziemniakami. Kuchnia szkocka charakteryzuje się sporą ilością potraw zawierających owies. Przykładem może być tu cranachan. Tradycyjne szkockie śniadanie składa się zazwyczaj z owsianki, jajek smażonych na bekonie lub też wędzonych ryb. Znanym deserem szkockim jestspotted dick.
Niezbyt żyzne góry i przeludnione niziny od wieków zmuszały Szkotów do emigracji. Emigrowali też często z przyczyn politycznych, niechętni angielskiej dominacji, prześladowani z powodów religijnych lub popierania dynastiiStuartów. Do emigracji zachęcały też władze – tytułbaroneta Nowej Szkocji został ustanowiony jako zachęta dla osiedlania się wAmeryce Północnej.
Szkoci, zwłaszcza bitni górale, zasilali oddziały najemników w całej Europie. Od czasuwojny trzydziestoletniej, gdy szkocka piechota zasłynęła, walcząc po stronie protestanckiej, szkockie gwardie pojawiły się w wielu armiach, także prywatnych. Szkocki pułk gwardii złożony z jakobickich emigrantów mieli królowieFrancji, szkoccy piechurzy byli także na polskich dworach magnackich.
Szkockie pułki, np. sławna „Czarna Straż” („Black Watch”) – 42. Pułk Królewskiej Piechoty Szkockiej, czy pułk „Cameronians” – były wykorzystywane w najdalszych zakątkachimperium – odIndii po Amerykę Północną. Dziś to elitarne jednostki, służące często jako straż przyboczna brytyjskim królom.
Szkoci osiedlali się w Polsce, m.in. wGdańsku (dzielnicaNowe Szkoty), wLublinie (zachowały sięOriginal Records of those Scots in Poland known as the Scottish Brotherhood at Lublin), w gminieRaczki, wKiejdanach. W połowie XVII wieku mieszkało w Polsce około 30 tys. Szkotów[10].
W 2011 r. 32% ludności Szkocji należało doKościoła Szkocji, który od 1560 r. jest Kościołem państwowym (o 10punktów procentowych mniej niż w 2001 r.). Ludność katolicka, stanowiąca 16% całej populacji według spisu z 2011 r.[11], zapatrona Szkocji uznajeśw. Andrzeja.
