Samopylność,samozapylenie – formaautogamii występująca uroślin nasiennych. Polega na zapyleniusłupkapyłkiem pochodzącym zpręcików z tego samegokwiatu, lub innych kwiatów, ale rosnących na tej samej roślinie[1]. W wyniku tego procesu nie następuje wymiana materiału genetycznego.
Roślinyobcopylne wykształciły różne mechanizmy zapobiegające samozapyleniu:przedprątność,przedsłupność,dwupienność,różnosłupkowość,samopłonność[2], jednak nie są one całkowicie skuteczne. Część nasion może powstawać w wyniku zapylenia pyłkiem pochodzącym z innej rośliny (zapylenie krzyżowe), a część w wyniku samozapylenia. Tak jest np. uberberysu Thunberga,rutewki orlikolistnej i wielu innych. Liczba nasion powstałych w wyniku samozapylenia zależy od różnych czynników, duży wpływ ma pogoda. Przy dobrej pogodzie, gdy kwiaty są licznie odwiedzane przez owady, większość nasion powstaje w wyniku zapylenia krzyżowego, w czasie długotrwałych deszczów większa jest szansa na samozapylenie. Uzłoci żółtej w czasie deszczu kwiaty zamykają się i wówczas dochodzi w nich do samozapylenia. Ulobelii jeziornej samozapyleniu ulegają kwiaty podwodne, natomiast kwiaty nad powierzchnią wody są zapylane przez owady[potrzebny przypis].
U roślin, których kwiaty przystosowane są do zapylania krzyżowego, samopylność jest tylko jego uzupełnieniem. Ratuje roślinę, gdy z różnych przyczyn nie może dojść do zapylenia krzyżowego. Istnieją jednak rośliny, które stale rozmnażają się poprzez samozapylenie. Określa się je jakorośliny samopylne, a udział zapylenia krzyżowego jest u nich nie większy niż 4%[3]. Brak jest u nich jakichkolwiek mechanizmów zabezpieczających przed samozapyleniem oraz nie występujedepresja wsobna[4].
Niektóre rośliny są specjalnie przystosowane do samozapylenia przez budowę kwiatów zabezpieczającą przed zapyleniem między roślinami (klejstogamia). Rośliny takie mogą kwitnąć jeszcze w pochwie liściowej (np. owies, pszenica), słupek i pręciki mogą być zamknięte w łódeczce okwiatu (np. fasola, groch) bądź też słupek może być otoczony pręcikami zrośniętymi w rurkę (sałata, pomidor)[5].
Wewnątrzpopulacji roślin rozmnażających się stale poprzez samozapyleniezmienność genetyczna jest dużo mniejsza niż w populacjach roślin, u których występuje zapylenie krzyżowe, dlatego whodowli roślin samopylnych, opróczselekcji, zwykle stosuje siękrzyżowanie. Pomijając sporadyczne mutacje i przypadkowe krzyżowanie, populacje te składają się zhomozygotycznych linii. Jednak pomiędzy różnymi ich populacjami zmienność genetyczna jest większa, a poza tym bardzo niewiele roślin jest całkowicie samopylnych[3]. Spora liczba gatunków roślin, u których występuje samopylność wskazuje, że metoda ta również jest ewolucyjnie skuteczna.