Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Sachalin

Na mapach:Ziemia51°N 143°E/51,000000 143,000000
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy wyspy. Zobacz też:inne znaczenia słowa Sachalin.
Sachalin
Ilustracja
Sachalin w styczniu 2002
Kontynent

Azja

Państwo

 Rosja

Obwód

 sachaliński

Akwen

Ocean Spokojny

Powierzchnia

76 400 km²

Populacja (2002)
• liczba ludności
• gęstość


527 268
6,9 os./km²

Położenie na mapie obwodu sachalińskiego
Mapa konturowa obwodu sachalińskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Sachalin”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Sachalin”
Ziemia51°N 143°E/51,000000 143,000000
Mapa wyspy
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Zobacz hasłoSachalin w Wikisłowniku

Sachalin (ros. Сахалин;jap. 樺太,Karafuto) – wyspa naOceanie Spokojnym uwybrzeżyRosji. Administracyjnie wchodzi w składobwodu sachalińskiego. Odkontynentu oddziela jąCieśnina Tatarska (szerokość w najwęższym miejscu 7,3 km), a odjapońskiej wyspyHokkaido dzieli jąCieśnina La Pérouse’a. Jest to największa wyspa Rosji[1].

Geografia

[edytuj |edytuj kod]

Długość wyspy od przylądka Krilon do przylądka Elżbiety wynosi 948 km, powierzchnia – 76,4 tys. km²[2].

Linia brzegowa jest słabo rozwinięta, są tylko dwie duże zatoki:Aniwa iZatoka Tierpienija[3]. Ostro zaznaczają siępółwysep Szmidta na północy i półwyspyTierpienija iKriloński na południu[4].

Powierzchnia pokryta jest górami i równinami, z których największa jestRównina Północnosachalińska. Najwyższy szczytGór Zachodniosachalińskich toGóra Powrotu (ros. г. Возвращения) 1325n.p.m. Wzdłuż wybrzeżaMorza Ochockiego ciągną sięGóry Wschodniosachalińskie (Góra Łopatina 1609 m n.p.n.)[5] orazGrzbiet Susunajski (Góra Czechowa 1047 m n.p.m.)[6]. Leżący na północnym krańcu wyspyPrzylądek Szmidta, również pokryty jest górami:Grzbietem Zachodnim iWschodnim. WMasywie Trzech Braci Grzbiet Zachodni osiąga wysokość 623 m n.p.m. (Drugi Brat)[7].

Na wyspie znajdują się złożagazu ziemnego,węgla iropy naftowej. Położone są one w północnej części Sachalinu. Ponadto występuje tuzłoto[8].

Rzeki mają na ogółcharakter górski. Większość wpada doMorza Ochockiego iMorza Japońskiego. Pokryte są lodem od listopada do kwietnia. Największe rzekiTym (ros. Тымь) iPoronaj (ros. Поронай)[3].

Na wyspie znajduje się wiele płytkich, małych jezior. Występują równieżbagna, szczególnie naNizinie Poronajskiej.

Fauna typowa dla syberyjskiejtajgi, nieco uboższa w porównaniu z kontynentem. Występująniedźwiedzie,lisy,rosomaki,sobole,wiewiórki,borsuki,jelenie[9].

W południowej części wyspy znajduje sięRezerwat przyrody „Poronajskij”[10].

Historia

[edytuj |edytuj kod]
Mapa administracyjna Sachalinu z 1913 r. Część południowa – Japonia (kolor biały), część północna – Rosja, z podziałem na zachodni rejon aleksandrowski (czerwony) i wschodni rejon tymowski (żółty)

Wyspa została odkryta przez Europejczyków w XVII w. Na Sachalin przybył w 1640 r. oddział I.J. Moskwicyna; w 1643 holenderski żeglarzJansonnius de Vries; w latach 1643–1646 przebywała tam wyprawa Poriakowa. W 1678 poseł rosyjski w Chinach – Nikołaj Spafaria – opisał Sachalin jako wyspę[11]. Później jednak żeglarze (Jean-François de La Pérouse i w 1805 r.Adam Johann von Krusenstern) sugerowali, że wyspa jest zapewne połączona przesmykiem z lądem. Dopiero ekspedycja G.I. Niewielskiego w 1849 r. przepływając przezCieśninę Tatarską potwierdziła, że Sachalin jest wyspą[11].

Na początku XIX w. w południowej części Sachalinu zaczęli osiadać japońscy rybacy. W połowie XIX w. wybrzeża zachodnie zaczęli kolonizować Rosjanie. Według japońsko-rosyjskich układów z 1855 r. wyspa miała być zarządzana wspólnie. Na mocy układu rosyjsko-japońskiego z 1875 r. cały Sachalin stał się własnością Rosji, wchodząc doobwodu nadmorskiego. Od lat 60. XIX w. był miejscem zsyłek ikatorgi. W 1890 r. przebywał tam pisarzAnton Czechow, zbierający materiały do książki, opublikowanej później pod tytułemWyprawa na Sachalin (1895). Za czasów wyprawy Czechowa na Sachalinie przebywało 5905 katorżników. Po 1905 r. katorga na Sachalinie uległa likwidacji[12].

Podczaswojny rosyjsko-japońskiej w 1905 r. Sachalin został opanowany przez Japonię, a w wynikutraktatu pokojowego południowa część wyspy (od ok. 50 równoleżnika) przypadłaJaponii. W 1909 r. w północnej części wyspy utworzonoobwód sachaliński ze stolicą w Aleksandrowsku. Poprzewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej) Sachalin został zajęty przezBiałych, a w latach 1920–1925 przez Japonię. Po długich pertraktacjach przywrócona została granica z 1905 roku[13]. Na konferencjachjałtańskiej ipoczdamskiej ustalono, że po zakończeniu II wojny światowej cała wyspa znajdzie się w rękach ZSRR. Nastąpiło to w sierpniu 1945 r. w wynikudalekowschodniej ofensywy Armii Czerwonej, a w styczniu 1947 r. cała wyspa włączona została do obwodu sachalińskiego[14].

W 1983 r. kilkadziesiąt kilometrów od wyspymyśliwce ZSRR zestrzeliły południowokoreański samolot pasażerski, który w momencie trafienia znajdował się kilka kilometrów poza terytorium Związku Radzieckiego, lecz wciąż w jego przestrzeni powietrznej, uwzględniając pas wód terytorialnych[15].

Ludność

[edytuj |edytuj kod]

Tubylcza ludność składała się z plemionAjnów,Niwchów iEwenków. Badania nad nimi prowadził m.in.Bronisław Piłsudski[16]. Obecnie ludność wyspy to głównieRosjanie (84%),Koreańczycy (5,6%) iUkraińcy (4%). Według danych ze spisu powszechnego w 2002 roku wyspa liczyła 527 268 mieszkańców, z czego 88% to ludność zamieszkująca w miastach[17]. Ważniejsze miastaJużnosachalińsk,Korsakow,Chołmsk,Aleksandrowsk Sachaliński,Ocha,Uglegorsk[18].

Polonia

[edytuj |edytuj kod]

W okresie carskim na Sachalin zaczęli przybywać polscy zesłańcy. Polska społeczność posiadała dwa kościoły (wAleksandrowsku iToyoharze) oraz szkołę początkową i nieliczne instytucje kulturalne. Ich działalność przetrwała do zajęcia wyspy przez władze radzieckie (północny Sachalin – 1925 r., południowy Sachalin – 1945 r.)[19].

Gospodarka

[edytuj |edytuj kod]

Przemysł Sachalinu jest związany głównie z gospodarką leśną oraz wydobyciem surowców. Wyspa jest połączona rurociągiem naftowym zKomsomolskiem nad Amurem. Węgiel ekspediowany jest drogą morską z portu wUglegorsku. Działa tu przemysł drzewny i celulozowo-papierniczy. Na wybrzeżu czynne są porty rybackie i przetwórnie ryb. Transport drobnicy na stały ląd zapewniają promy kolejowe, kursujące na liniiChołmskWanino[13]. Pomimo niezbyt sprzyjających warunków klimatycznych rozwija się turystyka: w 2019 r. wyspę odwiedziło ok. 305 tys. turystów, a ich liczba rośnie o ok. 10 procent rocznie[20]. W 2003 r. Sachalin był drugim regionem Rosji pod względem inwestycji zagranicznych.Bezrobocie wynosi 2.9%[21].

Klimat

[edytuj |edytuj kod]

Klimat wyspy jest chłodny, umiarkowany morski. Lato trwa 2–3 mies., zima 5–7 mies. Średnia temperatura stycznia na północy od −17 do −24 °C; na południu od −6 do −12 °C Temperatury sierpnia odpowiednio od 11 do 15 °C, oraz od 16 do 19 °C. Opady wahają się w zależności od części wyspy od 500 do 1200 mm rocznie. Największe są w górach. Występują tam długie, śnieżne zimy i krótkie, chłodne lato.Maksymalną temperaturę na wyspie Sachalin (39 °C) zanotowano w lipcu 1977. Minimalna temperatura wynosiła (−50 °C), a odnotowano ją w roku 1980.

Galeria

[edytuj |edytuj kod]
  • Latarnia Aniwa
    Latarnia Aniwa
  • Góra Lopatina
    Góra Lopatina
  • Jużnosachalińsk
    Jużnosachalińsk
  • Uglegorsk
    Uglegorsk
  • Uglegorsk
    Uglegorsk

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Самый большой остров России. Что посмотреть на Сахалине. RIA Nowosti, 16.04.2022. [dostęp 2023-04-24]. (ros.).
  2. Sakhalin Island, [w:]Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-04-24] (ang.).
  3. abРеки Сахалина. Владивосток: Sakhalin Energy Investment Company Ltd., 2012.ISBN 978-5-98137-036-6. (ros.).
  4. Географическое положение. Сахалинская область. nbcrs.org. [dostęp 2023-04-24]. (ros.).
  5. Восточно-Сахалинские горы. Большая Советская Энциклопедия. [dostęp 2023-04-24]. (ros.).
  6. Сусунайский хребет. Большая Советская Энциклопедия. [dostęp 2023-04-24]. (ros.).
  7. Три Брата покорились участникам акции "Вершины Победы". sakhalin.info, 15.10.2019. [dostęp 2023-04-24]. (ros.).
  8. Сахалинская область. priroda.ru. [dostęp 2023-04-24]. (ros.).
  9. Природа, растения и животные Сахалина. сезоны-года.рф. [dostęp 2023-04-24]. (ros.).
  10. ФГБУ "Государственный Заповедник "Поронайский" [online], zapovednik-65.ru [dostęp 2021-11-01] .
  11. abL. S. Berg: Przyroda ZSRR. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, s. 381.
  12. Krystyna Held-Olsińska: Carski Gułag. Polityka, 28.09.2010. [dostęp 2023-04-23].
  13. abMadeyski Paweł M.:Przez Cieśninę Tatarską, w: Poznaj Świat R. XXXIV, nr 1 (396), styczeń 1986, s. 19–21.
  14. В этот день, 2 января, в 1947 году была образована Сахалинская область. sakhalinmedia.ru, 2.01.2022. [dostęp 2023-04-23]. (ros.).
  15. Opis zdarzenia na stronie Aviaton Safety Network. [dostęp 2023-04-23]. (ang.).
  16. Piotr Milewski: Bronisław Piłsudski: Król Ajnów. National Geographic, 24.09.2019. [dostęp 2023-04-24].
  17. Всероссийская перепись населения 2002 г. – Численность населения России и ее территориальных единиц по полу. demoscope.ru. [dostęp 2014-10-23]. (ros.).
  18. Города сахалинской области. Федеральная служба государственной статистики, 2012. [dostęp 2023-04-24]. (ros.).
  19. Kazimierz (1873-1937)K.(1. 1. ) Grochowski Kazimierz (1873-1937)K.(1. 1. ),Polacy na Dalekim Wschodzie, 1928 [dostęp 2022-08-10] (pol.).
  20. Sachalin i Kuryle wypatrują gości. tgg Dziennik turystyczny, 2019-12-11. [dostęp 2023-04-24].
  21. Сахалинская область вошла в ТОП-20 регионов России с низким уровнем безработицы. sakh.online, 27.02.2023. [dostęp 2023-04-24]. (ros.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sachalin&oldid=72933741
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp