Mapa administracyjna Sachalinu z 1913 r. Część południowa – Japonia (kolor biały), część północna – Rosja, z podziałem na zachodni rejon aleksandrowski (czerwony) i wschodni rejon tymowski (żółty)
Wyspa została odkryta przez Europejczyków w XVII w. Na Sachalin przybył w 1640 r. oddział I.J. Moskwicyna; w 1643 holenderski żeglarzJansonnius de Vries; w latach 1643–1646 przebywała tam wyprawa Poriakowa. W 1678 poseł rosyjski w Chinach – Nikołaj Spafaria – opisał Sachalin jako wyspę[11]. Później jednak żeglarze (Jean-François de La Pérouse i w 1805 r.Adam Johann von Krusenstern) sugerowali, że wyspa jest zapewne połączona przesmykiem z lądem. Dopiero ekspedycja G.I. Niewielskiego w 1849 r. przepływając przezCieśninę Tatarską potwierdziła, że Sachalin jest wyspą[11].
Na początku XIX w. w południowej części Sachalinu zaczęli osiadać japońscy rybacy. W połowie XIX w. wybrzeża zachodnie zaczęli kolonizować Rosjanie. Według japońsko-rosyjskich układów z 1855 r. wyspa miała być zarządzana wspólnie. Na mocy układu rosyjsko-japońskiego z 1875 r. cały Sachalin stał się własnością Rosji, wchodząc doobwodu nadmorskiego. Od lat 60. XIX w. był miejscem zsyłek ikatorgi. W 1890 r. przebywał tam pisarzAnton Czechow, zbierający materiały do książki, opublikowanej później pod tytułemWyprawa na Sachalin (1895). Za czasów wyprawy Czechowa na Sachalinie przebywało 5905 katorżników. Po 1905 r. katorga na Sachalinie uległa likwidacji[12].
W 1983 r. kilkadziesiąt kilometrów od wyspymyśliwce ZSRR zestrzeliły południowokoreański samolot pasażerski, który w momencie trafienia znajdował się kilka kilometrów poza terytorium Związku Radzieckiego, lecz wciąż w jego przestrzeni powietrznej, uwzględniając pas wód terytorialnych[15].
W okresie carskim na Sachalin zaczęli przybywać polscy zesłańcy. Polska społeczność posiadała dwa kościoły (wAleksandrowsku iToyoharze) oraz szkołę początkową i nieliczne instytucje kulturalne. Ich działalność przetrwała do zajęcia wyspy przez władze radzieckie (północny Sachalin – 1925 r., południowy Sachalin – 1945 r.)[19].
Przemysł Sachalinu jest związany głównie z gospodarką leśną oraz wydobyciem surowców. Wyspa jest połączona rurociągiem naftowym zKomsomolskiem nad Amurem. Węgiel ekspediowany jest drogą morską z portu wUglegorsku. Działa tu przemysł drzewny i celulozowo-papierniczy. Na wybrzeżu czynne są porty rybackie i przetwórnie ryb. Transport drobnicy na stały ląd zapewniają promy kolejowe, kursujące na liniiChołmsk –Wanino[13]. Pomimo niezbyt sprzyjających warunków klimatycznych rozwija się turystyka: w 2019 r. wyspę odwiedziło ok. 305 tys. turystów, a ich liczba rośnie o ok. 10 procent rocznie[20]. W 2003 r. Sachalin był drugim regionem Rosji pod względem inwestycji zagranicznych.Bezrobocie wynosi 2.9%[21].
Klimat wyspy jest chłodny, umiarkowany morski. Lato trwa 2–3 mies., zima 5–7 mies. Średnia temperatura stycznia na północy od −17 do −24 °C; na południu od −6 do −12 °C Temperatury sierpnia odpowiednio od 11 do 15 °C, oraz od 16 do 19 °C. Opady wahają się w zależności od części wyspy od 500 do 1200 mm rocznie. Największe są w górach. Występują tam długie, śnieżne zimy i krótkie, chłodne lato.Maksymalną temperaturę na wyspie Sachalin (39 °C) zanotowano w lipcu 1977. Minimalna temperatura wynosiła (−50 °C), a odnotowano ją w roku 1980.