Każda z dzielnic w przeszłości rozwijała się jako odrębna miejscowość, stąd związki poszczególnych dzielnic nie są duże. Za centrum administracyjne miasta uchodziNowy Bytom, w którym mieści się Urząd Miasta oraz najważniejsze instytucje publiczne. Funkcje handlowo-usługowe pełni głównieWirek.
Podczas sesji Rady Miejskiej 12 stycznia 2006 radni podjęli uchwałę w sprawie utworzenia ponownie dzielnicyCzarny Las, wyodrębniając ją z terenów Wirka, Nowego Bytomia i Bielszowic.
Miasto leży nadziale wodnym międzydorzeczamiWisły iOdry. Większość wód odprowadzana jest do zlewni Odry przezKłodnicę oraz jej dopływy:Bytomkę iPotok Bielszowicki (Kochłówkę). W dzielnicy Chebzie znajdują się źródłaRawy, należącej do dorzecza Wisły. Na terenie miasta znajduje się też kilka niewielkich antropogenicznych zbiorników wodnych.
Największą populację Ruda Śląska odnotowała w 1991, kiedy to według danychGUS miasto zamieszkiwało 171 645 mieszkańców[5]. Od lat 90. liczba mieszkańców systematycznie spada.
Wykres liczby ludności Rudy Śląskiej na przestrzeni ostatnich 60 lat
Piramida wieku mieszkańców Rudy Śląskiej w 2014 roku[6].
Nowy Bytom: ulica NiedurnegoKochłowice: późnobarokowy kościół MB z LourdesRuda: były Dom Kultury KWK „Wawel”Ruda: dawna kolonia robotnicza Karol Emanuel (Karmańskie, Ruda Południowa)Nowy Bytom: familok na osiedlu robotniczym KaufhausNowy Bytom: dawna wieża ciśnień
Obszar obecnej Rudy Śląskiej tworzy kilka miejscowości, które przed laty były od siebie niezależne. Kilka z nich ma rodowód średniowieczny, jednak silny rozwój terenów obecnej Rudy Śląskiej nastąpił w XIX wieku, kiedy to silnie zaczął rozwijać sięprzemysł ciężki. Zmiany wtedy zapoczątkowane doprowadziły do scalania się niezależnych dotąd miejscowości w nowe organizmy. W ten sposób w 1951 powstały miastaRuda iNowy Bytom, które w 1959 połączyły się w miasto Ruda Śląska.
W 1179 teren obecnego miasta został odłączony odMałopolski i włączony doŚląska. Obecna dzielnicaRuda istniała jako wieś już w 1243. O jej lokacji na prawie niemieckim wspomina tzw.Rejestr Ujazdu, sporządzony w latach 1295–1305. Na podstawie tego dokumentu można stwierdzić, że obszar wsi obejmował wówczas 50 włók, czyli 1220 ha. Poza Rudą w średniowieczu powstały takżeKochłowice,Orzegów,Bielszowice iHalemba.
Różnorodne jest pochodzenie nazw miejscowości znajdujących się obecnie w obrębie Rudy Śląskiej. Nazwa „Ruda” łączy się z rudami żelaza, które dawniej wydobywano na tym terenie. „Orzegów” to forma słowa „Orzegłowy” bowiem podobno po najazdach tatarskich chłopi często wykopywali przy orce ludzkie czaszki. „Kochłowice” wiążą się z osobą Kochła, którego własnością były łąki nad Kłodnicą. Potok ten dał nazwę wsi: Kłodnicy (obecnie część Halemby). Dopływ Kłodnicy – Bielcza – stał się podstawą do utworzenia nazwy „Bielszowice”. W 1313 właścicielem wsi Ruda był Marcin z Orzegowa. W 1360 po raz pierwszy wzmiankuje się Kochłowice (jako „Kochłowa Łąka”). W 1401 wzmiankowany jestzamek w Rudzie należący do rodu Rudzkich. W 1440 powstał pierwszy kościół (drewniany) w Bielszowicach. W 1472 właścicielem wsi Bielszowice jest Matiey Bielczowsky (Maciej Bielczowski). W 1478 po raz pierwszy wzmiankowana jest wieśKłodnica. W 1543 właścicielem Rudy jest Jan Gierałtowski.
Od samego początku tereny miasta związane były z wydobyciemrud metali. Doprowadziło to do odkrycia znacznie cenniejszego produktu –węgla kamiennego – w II poł. XVII w. Prawie każde górnicze miasto szczyci się legendą, która opowiada, że węgiel kamienny dzięki zrządzeniu losu odkryli pastuchowie. Oni to mieli zauważyć właściwości „czarnych kamieni”, którymi otaczali ogniska. Legenda jest bardzo rozpowszechniona na Górnym Śląsku, ale to właśnie w Rudzie pokłady węgla wychodziły na powierzchnię, a z tego faktu, już niedaleko do odkrycia dokonanego przez pastuchów. Do tego czasu Ruda miała przede wszystkim charakter rolniczy. Odnalezione pokłady przyczyniły się do uprzemysłowienia tych terenów. Przybywający tu liczni przedsiębiorcy budowali kopalnie, huty, koksownie i cementownie. Wraz z rozwojem przemysłu przyszły: znaczący wzrost liczby ludności oraz całkowita zmiana stylu życia mieszkańców wsi. Wokół zakładów przemysłowych zaczęły pojawiać się liczne osiedla robotnicze, familoki[8]. Tak więc od 1740 na terenie Rudy rozpoczęły się formalne starania o nadanie kopalń. Trudno jeszcze jednak mówić o górnictwie, skoro w 1752 załoga kopalni („Brandenburg”) liczyła dwóch górników fachowców sprowadzonych z Saksonii.
Obfite zasoby węgla przyciągały wielu przedsiębiorców, którzy inwestowali w ten teren, budująckopalnie,huty,koksownie orazcegielnie. Wpłynęło to na szybki wzrost liczby mieszkańców i zmieniło oblicze rudzkiej wsi. Rolnictwo ograniczało się do drobnych gospodarstw, których właściciele pracowali również w przemyśle. W 1889 r. w Rudzie, dzisiejszej dzielnicy Rudy Śląskiej zamontowano oświetlenie elektryczne, dzięki czemu Ruda stała się pierwszą wsią wRzeszy Niemieckiej posiadającą to udogodnienie.
W krajobrazie Rudy zaczęły pojawiać się osiedla robotnicze, otaczające zwartymi kompleksami tereny kopalni. Miejscowi potentaci zaczęli tworzyć warunki życia dla bardzo swoistego stanu społecznego, jakim byli górnicy. Żyjąc w cieniu kopalni, widząc ciągle ręce czarne od węgla, dorastając i umierając w rzeczywistości nierozerwalnie związanej z kopalnianymi chodnikami, ludzie ci tworzyli swoją własną, niepowtarzalną kulturę. W 1918 powstało tu polskieTowarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, a od 1919Towarzystwo Czytelni Ludowych oraz polskie towarzystwa śpiewacze „Dzwon” i „Promień”. Powstała także założona przez mieszkańcówPolska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska (organizatorzy A. Gruchel i Wiktor Weidemann). W czasie strajku szkolnego polskich dzieci w czerwcu 1920 przeciwko niemieckim represjom protestowało 1317 uczniów.
W latach 1919–1921 w czasie powstań śląskich w walkach uczestniczyło 3000 osób z terenu Rudy Śląskiej. Strajk generalny, który przyspieszył wybuch I Powstania został zapoczątkowany lokautem w kopalni „Lithandra”. O Rudę prowadzono także zwycięskie dla powstańców walki w II powstaniu śląskim w dniach 2/3 sierpnia 1920. Do dziś trwa w Rudzie pamięć o działaczach z okresu powstań, w tym oWincentym Janasie iPiotrze Niedurnym. Powstania śląskie zapisały się krwawymi kartami w historii miasta i pozostawiły za sobą liczne nagrobki na rudzkich cmentarzach, jednak w ich wyniku przeprowadzonoplebiscyt, w którym mieszkańcy Rudy w większości wskazali, że chcą by Ruda Śląska była przyłączona do Polski.
Wyniki plebiscytu w miejscowościach wchodzących dziś w skład Rudy Śląskiej[9]:
W 1922 r. cały teren obecnej Rudy Śląskiej przyłączono do Polski i znalazł się wwojewództwie śląskim, stając się przy tym siedzibąpowiatu rudzkiego. 15 lutego 1924 r. zniesiono powiat rudzki, a jego terytorium włączono do powiatówkatowickiego,pszczyńskiego,rybnickiego iświętochłowickiego[10]. Cały okres międzywojenny wiązał się rozwojem przemysłu na terenie Rudy Śl., był to jeden z bardziej przemysłowych obszarów w Polsce.
Czas okupacji hitlerowskiej to kolejne bolesne daty w historii miasta. Pierwsze oddziały niemieckie weszły do Rudy już 2 września 1939 r. po wycofaniu się wojsk polskich. 1 października 1939 r. w Nowym Bytomiu niemieckiFreikorps zastrzelił 18 Polaków – działaczy propolskich (m.in. Hermana Kubicę, Jadwigę Markową, Wilhelma Prokszę, Karola Tlaszczyka).
Przy trasie samochodowej ze Świętochłowic (Schwientochlowitz) do Rudy Śląskiej, za ostrym zakrętem w prawo przy zakładach Zgoda, znajdował się do 1945 niemiecki obóz, w którym ginęli polscy patrioci. Obecnie tylko brama i słupy z czerwonej cegły przypominają o tym miejscu. W latach 1942–1945 znajdował się tam podobóz koncentracyjny KL AuschwitzEintrachthütte, w którym śmierć poniosło około 400 więźniówAuschwitz. Kierował nim SS-HauptscharführerWilhelm Gerhard Gehring. Podobóz został opuszczony przez Niemców 23 stycznia 1945 i zajęty przez Armię Czerwoną.
Był on później wykorzystywany przezUB. W tym obozie od lutego do grudnia 1945 zmarło zdaniem katowickiej prokuratury co najmniej kolejnych 1538 osób (w większości w wyniku epidemii tyfusu, ale również w wyniku tortur i morderstw dokonywanych przez polskiego komendanta i polskich strażników obozu). Większość ofiar byli to początkowo Ślązacy (niezależnie czy byli Polakami, czy Niemcami), a potem inni mieszkańcy Śląska oskarżeni o „narodowość niemiecką” (volksdeutsche) lub „niechęć do nowej władzy ludowej” oraz członkowieNSDAP. Prokuratura w Katowicach ustaliła, że za drutami obozu znaleźli się także, z niewiadomych przyczyn, Szwajcarzy oraz Holendrzy (38 osób). Obóz funkcjonował w latach 1945–1948, a jego komendantem byłSalomon Morel, który byłŻydem.
Niemal natychmiast po zakończeniu walk, w 1945 roku, mieszkańcy rozpoczęli ratowanie swoich zakładów i przygotowanych do zalania kopalń. Dzięki nim nie ustało wydobycie węgla.
Do 1950 istniało na terenie dzisiejszej Rudy Śląskiej szereg miejscowości, każda z własną wielowiekową przeszłością. W 1951 w wyniku zlikwidowania powiatu katowickiego stworzono z nich dwa miasta wydzielone: Nowy Bytom i Rudę. W 1959 oba miasta połączono i tak powstała dzisiejsza Ruda Śląska. Istnieją w niej obok siebie nowoczesne osiedla mieszkaniowe oraz kolonie starychfamiloków. Do dzisiaj funkcjonują stare kopalnie, założone przez niemieckich potentatów przemysłowych:Ballestremów,Schaffgotschów,Donnersmarcków, czy przezJoannę Gryzik, „rudzkiego Kopciuszka” (dziedziczkę fortunyKarola Goduli, króla cynku). Dalsze lata wiązały się z napływem w dużej ilości ludności polskiej z innych regionów Polski, która często dostawała pracę w hutach i kopalniach, choć mimo napływu nowej ludności miasto ma jeden z wyższych odsetków rdzennej ludności w całym regionie[11].
Dworzec kolejowy (z przełomu XIX i XX w.) – ul. Dworcowa 33; obiekt posiada charakterystyczną elewację w formie pseudo muru pruskiego[12], obecnie siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rudzie Śląskiej (Stacja Biblioteka)[13].
Halemba: klasycystyczny pałacyk DonnersmarckówHalemba: młyn nad rzeką Kłodnicą
Pałacyk Donnersmarcków (poł. XVIII) – ul. 1 Maja 32. Piętrowy murowany klasycystyczny budynek, stanowiący część folwarku rodziny Henckel von Donnersmarck. Posiada zwartą bryłę, którą nakrywamansardowy dach z lukarnami. Skromną elewację zdobią pionowe lizeny. W części środkowej fasady przedniej znajduje się lekko wysunięty ryzalit zwieńczony tympanonem. W 2011 r. budynek został wyremontowany i przekazany Miejskiej Bibliotece Publicznej.
Młyn nad rzeką Kłodnicą (XIX wiek?) – ul. Graniczna. Powstał prawdopodobnie w II połowie XIX w. Jest to murowany budynek na planie prostokąta, o zwartej bryle, tynkowany, nakryty dwuspadowym dachem. W konstrukcji zastosowano tzw. szachulec.
Kościół Matki Boskiej Różańcowej (1890) – skrzyżowanie ulic Kłodnickiej i 1 Maja. Jest to najstarsza świątynia dzielnicy, powstała w końcu XIX w. Kościół został wzniesiony z cegły w tzw.Rundbogenstil (stylu arkadowym), będącym wczesną formą neogotyku, z elementami muru pruskiego (konstrukcja szachulcowa).
Grodzisko Kochłowickie (XIII-XV w.) – ul. Barbary / Wirecka. Znajduje się w widłach Kochłówki (zw. też Potokiem Bielszowickim) i cieku płynącego z północy od strony Bykowiny. Gródek posiada dobrze zachowaną fosę (od strony północnej), dziś już suchą, dawniej wypełniona wodą. Sam obiekt składa się z dwóch części: stożka, na którym znajdowała się drewniana wieża, oraz podgrodzia. Jest to najstarszy zachowany zabytek Rudy Śląskiej.
Średniowieczny układ lokacyjny wsi – tzw. kochłowicki rynek. Jest to owalnica z promieniście wychodzącymi ulicami. W centralnym punkcie znajduje się późnobarokowy kościół pw. Matki Boskiej z Lourdes.
Sanktuarium Matki Boskiej z Lourdes (1806) – ul. Piłsudskiego 1. Późnobarokowy, murowany, w miejscu wcześniejszego drewnianego kościoła z 1670 r. Wyposażenie przeniesione z pierwszego kościółka: organy 10-głosowe, balaski, balustrada chóru, późnobarokowa ambona wisząca, kamienna chrzcielnica (obecnie kwietnik). Wyposażenie XIX-wieczne: witraże w prezbiterium z 1885, ołtarze boczne. Wyposażenie XX-wieczne: ołtarz główny w formie groty lourdzkiej – z cegły obsypanej gruzem skalnym nawiezionym zLourdes w czasie budowy kościoła. Od 19 grudnia 2008 r. jest to Sanktuarium Matki Bożej z Lourdes.
Kościół pw. Świętej Trójcy (1902) – ul. ks. L. Tunkla. Wzniesiony w stylu neoromańskim w 1902 r. wg projektuLudwiga Schneidera. Budowla posiada elewację zewnętrzna pokrytą piaskowcem i oryginalne, XIX-wieczne wyposażenie wnętrza.
Schron bojowy nr 75 w Kochłowicach Grupy Bojowej Kłodnica-Kochłowice (1937) – ul. Pomorska – element dawnej linii umocnień Obszaru Warownego Śląsk. Jest wyposażony w pancerną kopułę obserwacyjno–bojową. Jego uzbrojenie stanowiły 3 ckmy i 2-3 rkmy. W ostatnich miesiącach schron został gruntownie wyremontowany przez grupę miejscowych pasjonatów.
Kościół pw. św. Pawła Apostoła (1912) – plac Jana Pawła II. Potężna neoromańska bazylika z masywną wieżą od strony wschodniej. Na uwagę zasługują bogate zdobienia elewacji kościoła, nawiązujące do sztuki bizantyjskiej. Autorem projektu byłJohannes Franziskus Klomp.
Kaufhaus (osiedle) (1880) – ul. Niedurnego. Osiedle robotnicze pracowników huty „Pokój”, założone w XIX w. i później rozbudowane. W centrum znajduje się monumentalny dom handlowy, tzw. Kaufhaus, od którego nazwę wzięło całe osiedle.
Wielki piec Huty Pokój (1968) – ul. Piotra Niedurnego 79[14]. Obiekt wpisany do rejestru zabytków, prowadzonego przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach (nr rej. A/360/12 z 27 listopada 2012)[15]. Obecnie należy do Miasta Ruda Śląska[16], które przeprowadziło międzynarodowy konkurs architektoniczny na projekt jego adaptacji na cele kulturalne (przedsięwzięcie czeka na realizację)[17]. W 2020 r. obiekt został wpisany naEuropejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego – ERIH (European Route of Industrial Heritage)[18].
Kościół pw. św. Wawrzyńca i Antoniego (1907-1909) – ul. Nowary. Trójnawowa bazylika wzniesiona w latach 1907–1908 w stylu neogotyckim z elementami neoromanizmu przez Ludwika Schneidera w miejscu wcześniejszego kościoła z 1874 r. Prace murarskie i kamieniarskie wykonał mistrz murarski Neumann z Bytomia. Uwagę zwraca masywna wieża wzorowana na ottoński westwerk, nakryta dachem dwuspadowym z sygnaturką.
Kolonia robotnicza Ficinus (ok. 1867 r.) – ul. Kubiny. Zespół szesnastu piętrowych domów robotniczych z 1867 r. zbudowanych dla pracowników kopalni węgla kamiennego „Gottessegen” („Błogosławieństwo Boże”). Jest to jedno z najstarszych osiedli tego typu na Górnym Śląsku. Domki są murowane, wybudowane z piaskowca. Kolonia w 2006 r. znalazła się na Szlaku Zabytków Techniki wiodącym po najciekawszych obiektach zabytkowych związanych z przemysłem województwa śląskiego[20].
Kościół ewangelicko-augsburski (1902) – ul. Kubiny i 1 Maja. Został wybudowany z cegły w stylu neogotyckim w 1902 r. Nad jego bryłą wznosi się ustawiona asymetrycznie wieża nakryta ostrosłupowym hełmem. Autorem projektu był niemiecki architekt Felix Henry (1857-1920).
Wieża wyciągowa szybu „Andrzej” (lata 70. XIX w.) – między ulicami Obrońców Westerplatte i Odrodzenia. Budynek nadszybia szybu „Andrzej” należał do kopalni „Gottessegen” („Błogosławieństwo Boże”), która funkcjonowała do 1926 r. Obiekt jest murowany z cegły w formie obronnej wieży typu Małachow, o podstawie kwadratu o boku 14 m. Wysokość wieży wynosi 23,4 m (łącznie z konstrukcją dachową 28 m). Grubość murów do wysokości 5,5 m wynosi 1300 mm, następnie do wysokości 17,8 m (do poziomu pomostu kół linowych) 1030 mm, a powyżej – 510 mm.
Kamienica mieszkalno-usługowa przy ul. 1 Maja 246, powstała na początku XX wieku. Zlokalizowany tu dawniej sklep mięsny wyłożony został płytkami ceramicznymi. W drugim dziesięcioleciu XXI wieku ulokowana była tu kawiarnia, stąd zachowała się tylko część oryginalnej ceramiki. Po zmianie przeznaczenia lokalu ostały się trzy płytki z wypukłymi przedstawieniami głów zwierząt (świni i byka) oraz scenki rodzajowej – mężczyzny prowadzącego byka i krowę. Na archiwalnych fotografiach z okresu międzywojennego widać również płytki ułożone w motyw szachownicy[21].
Secesyjna kamienica z początków XX wieku przy ul. 1 Maja 361. Niegdyś mieściła sklep rzeźny, zachowała się dekoracyjna ceramika z wzorami geometrycznymi[21].
Secesyjna kamienica z początków XX wieku przy ul. Jana H. Dąbrowskiego 26. Niegdyś mieściła sklep rzeźny. Ściany wyłożono kaflami o motywach geometrycznych, podłoga zaś wylana została zlastryko[21].
Ruda Śląska jestmiastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Ruda Śląska 25 radnych[24]. Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta, którym jestMichał Pierończyk, wybrany w 2022 r. z listy Komitetu Wyborczego Wyborców Michała Pierończyka Współpraca i Rozwój. Administracyjne centrum miasta znajduje się w dzielnicyNowy Bytom.
Miasto ze względu na swoje położenie w centrumkonurbacji górnośląskiej jest miejscem dogodnym dla podejmowania działalności inwestycyjnej. Dodatkowym atutem jestautostrada A4 (południowe dzielnice miasta) orazDrogowa Trasa Średnicowa (północne dzielnice).
W Rudzie Śląskiej działalność małych i średnich przedsiębiorstw wspierana jest przez Rudzką Agencję Rozwoju „Inwestor”, Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości oraz Cech Rzemiosł i Przedsiębiorczości. W celu pobudzenia życia gospodarczego władze miast Ruda Śląska orazŚwiętochłowice, powołały wspólnie do istnieniaŚląski Park Przemysłowy, mający przyczynić się do powstania nowych inwestycji na terenach poprzemysłowych wzdłuż Drogowej Trasy Średnicowej.W 2004 roku powstał Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości, posiadający w ofercie szkolenia, doradztwo i konsultacje dla przedsiębiorców podejmujących i rozwijających działalność gospodarczą. W ramach Rudzkiego Inkubatora Przedsiębiorczości utworzony został w sierpniu 2007 roku Górnośląski Inkubator Technologiczny, którego oferta skierowana jest zarówno do małych, średnich i nowych przedsiębiorców, jak również do dużych firm o ugruntowanej pozycji na rynku. W listopadzie 2008 roku w ramach Śląskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego rozpoczął działalność Inkubator Innowacji Technologicznych i Usługowych „Architektura i Budownictwo”. Jest on skierowany przede wszystkim do młodych architektów i budowlańców, którzy chcą samodzielnie rozpocząć działalność gospodarczą.[potrzebny przypis]
Kopalnia Halemba (1980)[33] – 1 września 1980 w wypadku zginęło 8 górników.
Kopalnia Śląsk (1990)[34] – czterech górników zmarło po wybuchu metanu.
Kopalnia Halemba (1990)[33] – 10 stycznia 1990 w wypadku zginęło dziewiętnastu górników.
Kopalnia Halemba (1991) – tąpniecie spowodowało śmierć 5 górników.
Kopalnia Nowy Wirek (1995) – pod ziemią uwięzionych zostało dziewięciu górników, pięciu nie przeżyło
Kopalnia Bielszowice (2003) – w wyniku zapalenia się metanu ciężko poparzonych zostało szesnastu górników.
Kopalnia Halemba (2006) – w listopadzie 2006 Polską wstrząsakatastrofa górnicza, w której śmierć poniosło 23 górników. Prezydent RPLech Kaczyński ogłosił kilkudniową żałobę narodową. W Rudzie Śląskiej obowiązywała przez 7 dni.
Kopalnia Wujek Ruch Śląsk (2009) – 18 września w Rudzkiej części Kopalni Węgla KamiennegoWujek Ruch Śląsk doszło do zapłonu metanu, w którym zginęło 20 górników[35]. Prezydent RPLech Kaczyński ogłosił dwudniową żałobę narodową. W Rudzie Śląskiej ogłoszono 7-dniową żałobę. Odwołano m.in. Pierwszy Ogólnopolski Festiwal Wspomnień.
Dzięki dobrze rozwiniętej infrastrukturze drogowej z Rudy Śląskiej łatwo dostać się do wszystkich miastGOP-u oraz dzięki drodze wojewódzkiej nr 925 doROW-u. Dzięki autostradzie A4 przebiegającej przez południowe dzielnice miasta możemy się dostać do południowych województwPolski oraz doNiemiec i naUkrainę. Dzięki drodze wojewódzkiej nr 902 można szybko przemieszczać się pomiędzy miastami GOPu.
Przez Rudę Śląską przebiega ważna linia kolejowaE-30, ale nie zatrzymują się tutaj pociągi dalekobieżne. W mieście czynne są obecnie dwa dworce kolejoweRuda Chebzie orazRuda Śląska. Obsługują one następujące połączenia lokalne realizowane przez spółkęKoleje Śląskie:
Nowoczesny budynek SP nr 30 i Gimnazjum nr 3 w Rudzie
W ramach placówek miejskich w Rudzie Śląskiej funkcjonuje 29 ośmioletnichszkół podstawowych (w tym 3 specjalne), szkoła podstawowa dla dorosłych, 5liceów ogólnokształcących (w tym jedno dla dorosłych), 6techników, 7 szkół branżowych I stopnia, 1 szkoła branżowa II stopnia, 1 szkoła specjalna przysposabiająca do pracy, Centrum Kształcenia Zawodowego, a także ZespółSzkół Muzycznych I i II stopnia[53]. W mieście działa też 1 publiczna szkoła policealna orazWyższa Szkoła Nauk Stosowanych w Rudzie Śląskiej (dawna Wyższa Szkoła Handlowa im. Królowej Jadwigi). Poza tym w Rudzie Śląskiej działa 29 przedszkoli miejskich oraz oddziały przedszkolne w 4 szkołach podstawowych i 2 szkołach podstawowych specjalnych. Na terenie miasta prowadzone są również placówki niepubliczne[54]. Nadzór nad rudzkimi placówkami oświatowymi do 2011 roku prowadziłMiejski Zakład Obsługi Placówek Oświatowych. Obecnie Wydział Oświaty Urzędu Miasta Ruda Śląska.
↑W 1940 roku Nowy Bytom i Ruda otrzymały prawa miejskie de iure, lecz z powodu wybuchu wojny nastąpiło to de facto dopiero w 1947. W 1949 prawa miejskie otrzymał Wirek, który w 1951 został włączony do Nowego Bytomia. 1 stycznia 1959 połączono Rudę i Nowy Bytom w Rudę Śląska, która zachowała z nimi ciągłość prawną.
.jpg)
