| powiat | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| TERC | 1808 | ||||||||
| Siedziba | |||||||||
| Starosta | Zdzisław Leśko | ||||||||
| Powierzchnia | 583,01 km² | ||||||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności |
| ||||||||
| • gęstość | 119 os./km² | ||||||||
| Urbanizacja | 29,75% | ||||||||
| Tablice rejestracyjne | RLE | ||||||||
Adres urzędu: ul. Kopernika 837-300 Leżajsk | |||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Powiat leżajski – powiat wPolsce (województwo podkarpackie), utworzony w1999 roku w ramachreformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miastoLeżajsk.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] powiat zamieszkiwało 69 370 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwały 69 233 osoby[3].
W skład powiatu wchodzą:
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 69 251 | 100 | 35 068 | 50,64 | 34 183 | 49,36 |
| Miasto | 20 736 | 29,94 | 10 797 | 15,59 | 9939 | 14,35 |
| Wieś | 48 515 | 70,06 | 24 271 | 35,05 | 24 244 | 35,01 |
Leżajsk został po raz pierwszy siedzibą starostwa w 1424 roku. W latach 1433–1772 było to starostwo niegrodowe i obejmowało osady: Leżajsk,Dębno,Giedlarowa,Sarzyna,Wierzawice,Jelna,Kuryłówka,Ożanna,Rzuchów,Siedlanka,Wywłoka,Luchów, Płoin[5].W latach 1775–1782 w ramach cyrkułu pilzneńskiegozaboru austriackiego funkcjonował dystrykt leżajski[6].W 1855 roku w ramachcyrkułów wzaborze austriackim utworzono 178 powiatów aLeżajsk został jednym z nich, ale na krótko bo przez okres 12 lat (do 1867 roku). Ówczesny powiat obejmował swym zasięgiem 33 osady (Biedaczów,Brzóza Królewska,Brzyska Wola,Chodaczów,Dębno,Dornbach,Giedlarowa,Gillershof,Grodzisko Dolne,Grodzisko Górne,Gwizdów,Hucisko,Jastrzębiec,Jelna,Judaszówka, Königsberg,Kuryłówka,Leżajsk,Laszczyny,Łukowa,Ożanna,Opaleniska,Przychojec,Rzuchów,Ruda Łańcucka,Sarzyna, Siedlanka,Stare Miasto,Tarnawiec,Wierzawice,Wola Żarczycka,Wólka Grodziska,Wólka Niedźwiedzka[7]) zamieszkane przez 31.890 osób, a powierzchnia powiatu wynosiła 7,2 mil kwadratowych[8].
Powiat leżajski po raz kolejny został powołany dnia1 stycznia1956 roku wwojewództwie rzeszowskim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniugromad w miejsce dotychczasowychgmin (29 września1954) jako podstawowych jednostek administracyjnychPRL. Na powiat leżajski złożyło się jedno miasto i 20 gromad, które wyłączono z trzech ościennych powiatów[9]:
1 stycznia1956 roku z gromady Ruda Łańcucka wyłączono miejscowośćSarzyna Osiedle, z której utworzonoosiedleSarzyna[10].
1 stycznia1973 roku zniesiono gromady i osiedla a w ich miejsce reaktywowano gminy. Tego samego dnia znoszone osiedle Sarzyna otrzymało prawa miejskie i nazwęNowa Sarzyna[11]. Powiat leżajski podzielono na 2 miasta i 8 gmin[12]:
W1974 rokugminę Ruda Łańcucka przekształcono wgminę Nowa Sarzyna[18].
Po reformie administracyjnej obowiązującej od1 czerwca1975 roku terytorium zniesionego powiatu leżajskiego włączono głównie do nowego (mniejszego) województwa rzeszowskiego, opróczgminy Krzeszów, którą przyłączono dowojewództwa tarnobrzeskiego[19].2 lipca1976 roku zniesiono gminyBrzóza Królewska,Giedlarowa iWola Żarczycka[20].1 września1977 roku likwidacji uległa takżegmina Krzeszów[21], którą jednak reaktywowano1 października1982 roku[22].
1 stycznia1992 roku miasto i gminę Nowa Sarzyna połączono we wspólnągminę miejsko-wiejskąNowa Sarzyna[23].27 listopada1996 roku miasto Leżajsk zostało określone jakogmina miejska[24].
Wraz zreformą administracyjną z1999 roku wwojewództwie podkarpackim przywrócono powiat leżajski[25]. W porównaniu z obszarem z początku1975 roku powiat leżajski został zmniejszony ogminę Krzeszów, która znalazła się wpowiecie niżańskim w tymże województwie.
Porównując obszar dzisiejszego powiatu leżajskiego z obszarem z1956 roku można zauważyć, że niektóre tereny dawnego powiatu leżajskiego znajdują się obecnie w powiecie niżańskim (obszary dawnych gromadBystre iKrzeszów) oraz wpowiecie rzeszowskim (obszar dawnej gromadyWólka Niedźwiedzka).
| Miasta na prawach powiatu |
|
|---|---|
| Powiaty | |
| Inne zagadnienia |
| Przynależność wojewódzka | |
|---|---|
| Miasta (← 1956–75) |
|
| Osiedla (1954–72) |
|
| Gromady (1956–72) |
|
| Gminy wiejskie zbiorowe (1973–75) |
