Najbardziej spektakularne i znane pierścienie planetarne należą doSaturna, ale wszystkie cztery największe planety Układu Słonecznego: Saturn,Uran,Neptun iJowisz mają układy pierścieni o różnej złożoności[1]. Także niektóre małe ciała Układu Słonecznego okazały się mieć własne pierścienie; pierwszy taki system odkryto wokół(10199) Chariklo z grupycentaurów[2]
Poza Układem Słonecznym zaobserwowanoplanety pozasłoneczne, które mogą mieć pierścienie. PlanetaProxima Centauri c jest znacznie jaśniejsza w podczerwieni niż wynikałoby to z jej masy, czego wyjaśnieniem może być otaczający ją duży system pierścieni[3]. Istnieniem pierścieni wokół orbitującej towarzyszki tłumaczono zaćmienie gwiazdyV1400 Centauri[4][5], ale zjawisko nie powtórzyło się i prawdopodobnie wywołał je niezwiązany obiekt otoczony dyskiem pyłowym[6][7].
Pochodzenie pierścieni planetarnych nie jest dokładnie znane, prawdopodobnie zostały ukształtowane przez odpryski materii powstające przy zderzeniach ciał lub przez rozerwanieksiężyca planety, gdy ten zbliżył się do planety i przekroczyłgranicę Roche’a. Kształt pierścieni jest określony w dużym stopniu przez pole grawitacyjne planety, np. pierścienie Saturna A, B, C leżą dokładnie w płaszczyźnie równika planety.Również aktywność geologiczna księżyców może tworzyć i kształtować pierścienie, co ma miejsce w przypadku pierścienia E Saturna, utworzonego przez cząstki wyrzucane przez gejzery na księżycu planety,Enceladusie[8]. Jest to jednak nietypowy pierścień o dużej grubości.Skład cząstek pierścieni jest różny, mogą składać się zlodu ikrzemianów. W pierścieniach mogą też występować większe bryłyskalne.
Niekiedy pierścieniom towarzyszą tzw. „księżyce pasterskie”, czyli małe księżyce, których orbity przebiegają blisko granic pierścieni lub w przerwach między nimi.Grawitacja księżyców pasterskich tworzy i utrzymuje ostrą krawędź takiego pierścienia: materia „dryfująca” w pobliżu orbity księżyca pasterskiego, po zbliżeniu się do niego jest odrzucana w głąb pierścienia, wyrzucona z pierścienia lub nawarstwia się na księżycu. Także rezonans grawitacyjny pomiędzy satelitami a cząstkami pierścienia ma wpływ na budowę pierścienia, analogicznie do rezonansu Jowisza z niektórymi planetoidami, patrzprzerwy Kirkwooda.
Dwa małe księżyce Jowisza,Metis iAdrastea, krążą w obrębiepierścieni planetarnych Jowisza i wewnątrz granicy Roche’a. Oznacza to, że każdy niezwiązany z księżycem okruch, np. powstający w wyniku uderzenia w księżyc innego okruchu, jest porywany z jego powierzchni przezsiły pływowe Jowisza zasilając pierścienie w nowy materiał.
Niezwykłą cechąpierścieni Neptuna jest to, że wydają się one składać z oddzielnych łuków, nie opasując całej planety. Sonda kosmicznaVoyager 2 przekazała jednak zdjęcia, które wykazują, że pierścienie są jednak kompletne, za to posiadają wyraźnie jaśniejsze łuki. Jest to wynik grawitacyjnego oddziaływaniaksiężyca pasterskiego –Galatei i prawdopodobnie jeszcze innego, nieodkrytego ciała.
↑Eric E.E.E.MamajekEric E.E.E. i inni,Planetary Construction Zones in Occultation: Discovery of an Extrasolar Ring System Transiting a Young Sun-like Star and Future Prospects for Detecting Eclipses by Circumsecondary and Circumplanetary Disks, „The Astrophysical Journal”, 3, 143,2012, s. 72,DOI: 10.1088/0004-6256/143/3/72(ang.).
.jpg)
