Rodzina Pazzich –patrycjuszowski ród zFlorencji, którego szczyt znaczenia przypadł na XV w.; znany z tzw.spisku Pazzich oraz działalności na polu mecenatu artystycznego.

Rodzina Pazzich miała wywodzić się od rycerzaI krucjaty imieniem Pazzo, który miał wsławić się tym, iż był jednym z pierwszych krzyżowców, którzy wdarli się na muryJerozolimy podczas jejzdobycia.

Przedstawiciele rodu rozwijali działalność bankierską, dzięki której znacznie się wzbogacili. Niektórzy z jej przedstawicieli bylikondotierami, np. Jacopo de' Pazzi, żyjący w pierwszej połowie XIII w. Do szczytu potęgi doszli w XV w., kiedy zaczęli ingerować nie tylko w politykę florencką, ale także i ogólnowłoską. W 1478 r. zorganizowali inspirowany przez papieżaSykstusa IV tzw.spisek Pazzich w celu obaleniaMedyceuszy i przejęcia władzy we Florencji przez stronników papieża. Został wówczas ranny władający FlorencjąWawrzyniec Wspaniały, a jego bratGiuliano zginął, spisek jednak się nie powiódł (zginął m.in. jeden z jego przywódców, Jacopo de' Pazzi), a przedstawiciele rodziny Pazzich byli zmuszeni do ucieczki z miasta na pewien czas.

 Osobny artykuł:spisek Pazzich.

Wśród późniejszych członków rodu wyróżnić trzeba Cosimo de' Pazzi, który był arcybiskupem florenckim w latach 1508–1513, orazMarię Magdalenę de’ Pazzi, karmelitankę uznaną za świętą w XVII w.

Przedstawiciele rodu Pazzich w XV w. finansowali różne przedsięwzięcia artystyczne. Najbardziej znanym z nich jestkaplica Pazzich przykościele Santa Croce weFlorencji zaprojektowana przezFilippo Brunelleschiego na zamówienie Andrei de' Pazzi.

We Florencji znajduje się także pałac Pazzich (Palazzo Pazzi), siedziba rodu, przebudowana przezGiuliano da Maiano w drugiej połowie XV w., a także pałac Pazzi-Ammannati, mniejszy, pochodzący z XVI w.

Ród Pazzich został uznany w XVII w. przez polski ródmagnackiPaców za dalekich krewnych, wywodzących się od wspólnego przodka (protoplasta Paców, według dorobionej przez nich mitologii miał przybyć naLitwę zItalii). Sprzyjało temu podobne nazwisko oraz podobieństwo herbu Pazzich do PacowskiejGozdawy. W efekcie Pazzi przysłali Pacomrelikwie św. Marii Magdaleny de’ Pazzi, a Pacowie poświęcili jejkościół w Pożajściu.

Rodzina Pazzich często była wykorzystywana w twórczości literackiej i filmowej, m.in.:

• Carlino de’ Pazzi (zm. 1348) wspomniany został wBoskiej komediiDantego (autor umieścił go w Piekle, w kręgu zdrajców)
• w powieściThomasa HarrisaHannibal, a także w nakręconym na jego podstawiefilmie, pojawia się fikcyjny komisarz policji florenckiej Rinaldo Pazzi, potomek rodziny Pazzich (zostaje powieszony na balkoniepałacu Vecchio, jak jeden z przywódców spisku Pazzich, arcybiskupFrancesco Salviati)
• Spisek Pazzich jest jednym z wątków w grzeAssassin’s Creed II. Jacopo de' Pazzi, jego syn Francesco de’ Pazzi i jego wnuk Vieri przedstawieni zostają w niej jakotemplariusze, którzy giną z rękiasasyna Ezia Auditore da Firenze, mszczącego się za śmierć ojca i braci, do której przyczynili się Pazzi.
• O rodzinie Pazzich można przeczytać w serii książek Juliette Benzoni „Fiora i ...”. Książka „Fiora i papież” najbardziej skupia się na rodzinie Pazzich, gdzie opisany jest spisek z papieżem.

• Miles J. Unger: Magnifico: The Brilliant Life and Violent Times of Lorenzo de’ Medici. New York, London, Sydney, Toronto: Simon & Schuster, 2008.ISBN 978-0-7432-5434-2. Brak numerów stron w książce

• Włoska szlachta

• Szablon cytowania książki – brak numeru strony