Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też:Otmuchów (ujednoznacznienie).| miasto wgminie miejsko-wiejskiej | |||
.JPG) Panorama Otmuchowa | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Data założenia | przed 1115 | ||
| Prawa miejskie | 1347 | ||
| Burmistrz | |||
| Powierzchnia | |||
| Wysokość | 220 m n.p.m. | ||
| Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna | 77 | ||
| Kod pocztowy | 48-385 | ||
| Tablice rejestracyjne | ONY | ||
Położenie na mapie gminy Otmuchów  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu nyskiego  | |||
 50°27′54″N 17°10′21″E/50,465000 17,172500 | |||
| TERC (TERYT) | 1607064 | ||
| SIMC | 0965832 | ||
| Hasło promocyjne:Miasto Kwiatów | |||
Urząd miejski ul. Zamkowa 648-385 Otmuchów | |||
| |||
| |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Otmuchów (hist. równieżOdmuchów, Odmachów[3],łac. Otmuchovia,niem. Ottmachau) –miasto wwojewództwie opolskim, wpowiecie nyskim, siedzibagminy miejsko-wiejskiej Otmuchów. Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 6179 mieszkańców[2].
Miasto położone jest historycznie naDolnym Śląsku[4], natomiast geograficznie naPrzedgórzu Sudeckim, wObniżeniu Otmuchowskim w południowej częściwojewództwa opolskiego nadNysą Kłodzką między sztucznymi zbiornikami wodnymiJeziorem Otmuchowskim iNyskim, przydrodze krajowej nr 46, którą na tym odcinku biegnie też droga łączącaGórny Śląsk zziemią kłodzką.W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało dostarego woj. opolskiego. Do roku 1975 wchodziło w składpowiatu grodkowskiego.
Znaczenie nazwy miasta nie jest jednoznaczne. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku weWrocławiu wymienia jako najwcześniejszą zanotowaną nazwę miejscowości zapisaną w dokumencie z 1103 rokuOthemochow podając jej znaczenie„Finsterwalde, Burgium Walddickicht”, czyli po polsku„Ciemny las, zamek w kniejach”[6]. Nazwa może również pochodzić od nazwy osobowej Otmuch. Podobnie jak w przypadku miejscowościOdmuchów[7].
Miejscowość jako„Otemochow” wymieniona została wBulli wrocławskiej w roku 1155[8]. Nazwę miejscowości w zlatynizowanejstaropolskiej formieOthmuchow notuje kilkukrotnie spisana połacinie w latach 1269–1273Księga henrykowska[9]. NazwęOthmuchow wymienia również wRocznikach Królestwa Polskiego spisanych w latach 1455–1480 polski kronikarzJan Długosz[10]. W 1475 roku w łacińskich statutachStatuta synodalia episcoporum Wratislaviensium miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formieOthmuchouie[11].
W roku 1613 śląski regionalista i historykMikołaj Henel wymienił miejscowość w swoim łacińskim dziele o geografii Śląska pt.Silesiographia podając dwie nazwyOtmuchovia,Othmuchaw[12].
Miejscowość nosiła nazwę historycznąOdmuchów, Odmachów. Nazwę tę wymienia w pruskim urzędowym dokumencie z 1750 roku wydanym wjęzyku polskim wBerlinieFryderyk Wielki[5] orazSłownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany pod koniec wieku XIX[13].Niemiecka nazwa Ottmachau jestzgermanizowaną formą pierwotnej nazwy miejscowości i stała się urzędową nazwą miasta wPrusach po trzechwojnach śląskich między państwem pruskim oraz Austrią[potrzebny przypis].
Polską nazwęOdmuchów w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej wGłogówku w 1847 wymienił śląski pisarzJózef Lompa[14]. Niemiecki historyk Gustav Adolf Stenzel w swoich komentarzach do księgi henrykowskiej wydanych w roku 1854 jako pierwotną nazwę miejscowości podajeOtmuchow[9]. Polską nazwęOdmuchów oraz niemieckąOttmachau wymienia w 1896 roku śląski pisarzKonstanty Damrot w książce o nazewnictwie miejscowym na Śląsku[15]. Damrot w swojej książce wymienia również starsze nazwy z łacińskich dokumentów z roku 1278Otmuchow iOdmuchovo.
Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[16].
Jeden z najstarszychgrodówkasztelańskich naŚląsku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1155 r., został przekazany wówczas przez księcia Jarosławabiskupstwuwrocławskiemu i był w jego posiadaniu aż do 1810 r. W XIV wieku otoczonymurami. Niszczony wojnami tracił swe znaczenie na rzecz rozwijającej się w sąsiedztwieNysy, ówczesnej stolicy księstwa biskupiego.
Powstanie herbu miasta datuje się na rok 1347, w tym roku osada otrzymała magdeburskie prawa miejskie z potwierdzeniem wcześniejszej lokacji. W herbie znajduje się otwarta brama miejska w kolorze białym na niebieskim polu. Od XIV wieku używana jako pieczęć miejska. W końcu XV w. silna germanizacja pod wpływem biskupa Jana Rotha[17]
W czasie II wojny światowej w miejscowości Niemcy utworzyli jeden z obozów koncentracyjnych dla Polaków na Śląsku tzw.Polenlager 86[18]. 13 kwietnia 1945 r. niemiecki lekarz z NSDAP dokonał mordu na 26 umysłowo chorych pacjentach szpitala św. Józefa w Otmuchowie[19]. Niemcy zostali wyparci z miasta 8 maja 1945 roku przez oddziały 286 dywizji piechoty 115 korpusu piechoty 59 armii ze składu 1 Frontu Ukraińskiego. W 1970 roku ku czci poległych żołnierzy radzieckich odsłonięto pomnik przy ul. Parkowej. W 1973 roku na ul. Krakowskiej postawiono pomnik płk. W.F. Orłowa – dowódcy VI korpusu zmechanizowanego 4 armii pancernej gwardii, Bohatera Związku Radzieckiego, który poległ w okolicach miasta 18 marca 1945 roku[20].
Osobny artykuł:Przejściowy Punkt Kontrolny Otmuchów.W okresie Polski Ludowej rozbudowano cukrownię, powstały zakłady przemysłu spożywczego i metalowego[21]
1 stycznia 2018 do miasta włączono 4 okoliczne wsie:Nieradowice (382,30 ha),Sarnowice (302,56 ha),Śliwice (475,38 ha) orazWójcice (1011,48 ha), których typ miejscowości zmienił się ze wsi na część miasta[1]. Obszar Otmuchowa zwiększył się przez to o 2171,72 ha (21,72 km²).
Otmuchów podlega pod Urząd Statystyczny wOpolu, oddział wPrudniku[22].
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[24]:
Większy zakład (według liczby zatrudnionych):
Osobny artykuł:Cukrownia Otmuchów.Najstarszy zakład produkcyjny, którego budowę rozpoczęto w roku 1881. Budowie sprzyjała budowa szosy na trasieNysa –Kłodzko i linii kolejowej w 1875 r. W roku 1893 głównie na potrzeby cukrowni zbudowanolinię kolejową do cukrowni iDziewiętlic. W okresie przedwojennym cukrownia przerabiała około 1400 ton buraków na dobę i produkowała cukier surowy. Pierwszą ważniejszą inwestycją po II wojnie światowej była budowa w roku 1948pieca wapiennego. W latach 1956–1959 wybudowano hotele robotnicze, magazyn nawozów i nasion, w roku 1957 melaśnik na 750 tonmelasy. Zakład włączono w skład Śląskiej Spółki Cukrowej z siedzibą we Wrocławiu, następnie przejętej przez grupę Südzucker AG. W kampanii 2007/2008 zakład przerobił przeszło 300 tysięcy ton buraków cukrowych i wyprodukował 43 tysiące ton cukru. Po 130 latach działalności w 2009 ogłoszono zaprzestanie produkcji i likwidację zakładu[27]. W czerwcu 2009 roku zakład zamknięto i stoi nieczynny. W 2012 roku zakład został sprzedany firmie BRAVET, prace wyburzeniowe zostały zakończone, teren został wyczyszczony. Teren cukrowni został włączony doWałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, kupiony przez spółkę Viaregia, która planuje wybudowanie fabryki papieru[29].
Zobacz też:Otmuchów (stacja kolejowa).15 lipca 1877 r. Hanke (kominiarz - złożył do magistratu wniosek o założenie w Otmuchowie ochotniczej straży pożarnej) zwołał w związku z powołaniem jednostki zebranie publiczne. Wszyscy uczestnicy zdecydowali się założyć ochotniczą straż pożarną, a 20 osób przystąpiło do niej jako aktywni członkowie.
Po przeszkoleniu pierwszych drużyn przy nyskiej remizie pierwsza próba odbyła się 7 listopada 1877 r. w Młynie Biskupim, a 8 stycznia 1878 r. straż pożarna po raz pierwszy miała okazję interweniować przy pożarze.
W 1891 r. straż pożarna oddała swoją „Sikawkę" do dyspozycji miasta, którego stary wóz przestał nadawać się do służby, a w 1911 r. miasto przejęło cały sprzęt oraz zobowiązało się do utrzymywania sprzętu i przekazywania go nieodpłatnie straży pożarnej przez cały okres jej istnienia. W roku swojego powstania straż pożarna zwraca się do magistratu z prośbą o ustanowienie łatwo dostępnej linii do umieszczenia i podnoszenia dzwonu strażackiego przy ratuszu. Zaraz potem poprosiła magistrat, aby poinstruował nocnych stróżów miejskich, aby najpierw zaalarmowali trębacza.
W 1925 r. miasto zdecydowało się na zakup jednej z najnowocześniejszych sikawek, benzynowej sikawki firmy Rieslich z Paczkowa, wraz z 300 metrami 72-milimetrowego węża, za łączną kwotę 7970 marek, na co znaczne dotacje przekazały m.in. powiaty grodkowski i nyski, cukrownia oraz młyn biskupi.
Rok 1927 przynosi straży pożarnej koronę 50 lat założenia - nową remizę, która powstała dzięki inicjatywie burmistrza Heinricha Wolffa, trzeciego po Wicke i Klemme burmistrza w 50-letniej historii straży pożarnej. Z okazji jubileuszu 50-lecia powstania straży pożarnej 9-10 lipca 1927 roku świętowało całe miasto. W programie świętowania był przemarsz ulicami miasta, koncert w sali Browaru Zamkowego oraz uroczysty bal. Wśród licznych gości dwudniowych uroczystości można wymienić prawnuka Wilhelma von Humboldta, Bernarda, czy Starostę Grodkowskiego Martiniusa oraz burmistrza Otmuchowa Heinricha Wolffa, jak również ówczesnego proboszcza Carla Ganse.
Jednym ze śladów jakie w Otmuchowie pozostawił po sobie morawsko-śląski rzeźbiarz Josef Obeth jest figura św. Floriana, zamontowana na głównej fasadzie remizy strażackiej, która zapewne powstała w tym samym roku, co gmach remizy. Przedstawienie figuralne św. Floriana zostało wykonane z piaskowca. W uzupełnieniu do trzymanego przez świętego wiadra w prawej ręce, w lewej trzyma małe dziecko. Natomiast u podstawy figury przedstawiona została skręcona postać diabła w otoczeniu płomieni piekielnych[30].
W Otmuchowie kręcono część plenerów do filmuYesterday z 1984 r. w reżyseriiRadosława Piwowarskiego.
W Otmuchowie corocznie od 1973 obchodzone jest Lato Kwiatów. Pierwotnie była to plenerowa wystawa kompozycji i konstrukcje z kwiatów zakładów zieleni z województwa opolskiego, obecnie jako impreza o charakterze wystawienniczo-festynowym. Zazwyczaj jest ono obchodzone w pierwszy pełny weekend lipca[31].
W mieście działa klub piłkarski –Czarni Otmuchów, występujący obecnie w V lidze.
Pierwsze plany budowyjeziora na Nysie Kłodzkiej powstały w 1913 roku, jednak w wyniku komplikacji związanych w wybuchem I wojny światowej zrezygnowano z realizacji projektu. Sytuacja zmieniła się w roku 1926, rozpoczęto modernizację otwartej w 1874 roku linii kolejowej w kierunku Kłodzka (jej fragment przebiegał przez obszar planowanego jeziora). Spowodowało to rozpoczęcie prac nad planem budowy zbiornika retencyjnego, którego zadaniem miało być zatrzymanie fali powodziowej na Nysie Kłodzkiej spływającej z Sudetów, oraz produkcja energii elektrycznej przez elektrownię w zaporze. W roku 1928 zaczęto budowę zbiornika i związanych z nim obiektów (m.in. kanał ulgi, mosty). Przy budowie zbiornika zatrudniono ponad 2000 osób. Podczas budowy dochodziło czasami do wypadków śmiertelnych, np. w lipcu 1931 roku doszło do poważnego wypadku jednej z lokomotyw, w wyniku którego w wyniku ciężkich poparzeń zginęły dwie osoby – maszynista i palacz. Budowę zbiornika ukończono w roku 1933. Jezioro ma obszar około 2 tys. hektarów i pojemność 143 milionów m³ wody[32]. Obecnie obszar 29 ha[32] tuż poniżej tamy jeziora jest objęty rezerwatemCzapla siwa otoczonym starodrzewem (brzoza i dąb). Jezioro i tereny wokół niego należą doOtmuchowsko-Nyskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Zabudowa miejska w Otmuchowie została wymieniona wKanonie Krajoznawczym Polski[33].Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku przyznaje Kolarską Odznakę Turystyczną w „Królestwie Pradziada” za odwiedzenie m.in. Otmuchowa[34].
15 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Otmuchów prowadziła trasa „Szlakiem błogosławionej Marii Luizy Merkert”[35].
Miasta i gminy partnerskie[36]:
Bernkastel-Kues – gmina
Javorník – miasto
Łopatyn – miasto
Varsány – gmina
Bourboule – gmina
Milo – gmina
Lezha[37] Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Otmuchowem.| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Przysiółek | |
| Części miasta | |
| Część wsi | |
| Przysiółki wsi | |
| Nieistniejąca wieś |
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta (1945–75) | |
| Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
