 Oksana Zabużko (2022) | |||
| Pełne imię i nazwisko | Oksana Stefaniwna Zabużko | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 19 września 1960 | ||
| Zawód, zajęcie | pisarka, poetka, eseistka | ||
| Narodowość | |||
| Odznaczenia | |||
 | |||
| |||
| |||
Oksana Stefaniwna Zabużko (ukr. Окса́на Стефа́нівна Забу́жко; ur.19 września1960 wŁucku) –ukraińska pisarka, poetka i eseistka.
Uzyskała tytuł doktora filozofii na Uniwersytecie Kijowskim (1987). Wykładała filologię ukraińską na uniwersytetach w USA. Na stałe mieszka w Kijowie. W swojej twórczości skupia się na zagadnieniach dotyczących ukraińskiej samoidentyfikacji, problemachpostkolonializmu orazfeminizmie[1]. Mówi płynnie po polsku[2].
Największą sławę przyniosła jej książkaBadania terenowe nad ukraińskim seksem, wydana w1996 i przetłumaczona na węgierski, czeski, niemiecki, francuski, a w 2003 na polski[3]. Opisuje ona spustoszenia w ludzkiej psychice jako następstwakomunizmu itotalitaryzmu. Uznano ją za pierwszy manifest ukraińskiego feminizmu[4]. W marcu 2006Badania terenowe... miały swoją sceniczną premierę w warszawskimteatrze PoloniaKrystyny Jandy. Wmonodramie autorstwa i w reżyseriiMałgorzaty Szumowskiej wystąpiłaKatarzyna Figura[5].
W Polsce ukazał się również zbiór opowiadańSiostro, siostro (2007) oraz powieśćMuzeum porzuconych sekretów w 2013, za którą otrzymałaNagrodę Literacką Europy Środkowej „Angelus”[6]. Za tłumaczenie książki nagrodę Angelusa otrzymała takżetłumaczkaKatarzyna Kotyńska.
W 2009 została odznaczonaOrderem Księżnej Olgi III klasy[7].
W listopadzie 2013 roku ukazała się książkaUkraiński palimpsest, zapis rozmów, które z Oksaną Zabużko przeprowadziłaIzabella Chruślińska. To pierwsza książka Oksany Zabużko, która swoją premierę miała poza Ukrainą. Tłumaczenie na język ukraiński ukazało się w roku 2014.
Symbolicznie, 23 lutego 2022, w przeddzieńrosyjskiej inwazji, ukazała się jej książkaPlaneta Piołun – zbiór esejów wybranych dla polskiego czytelnika, napisanych po zajęciu 2014Krymu przez Rosjan. W tytułowym eseju opisany jest wpływkatastrofy w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej z 1986 na nastawienie Ukraińców do władzy sowieckiej. Była to swoista terapia szokowa pozwalająca odreagować głęboki, przenikający do samych kości wieloletni strach po zorganizowanym przezStalina w 1933Wielkim Głodzie (Hołodomorze). Czarnobyl otworzył mentalnie drogę do przemian Ukrainy po 1989. W innych esejach Zabużko opisuje dziejeKateryny Biłokur oraz imperialne, antyukraińskie nastawienie petersburskiego poety i dysydentaIosifa Brodskiego, laureata Nagrody Nobla 1987; daje też swoiste postscriptum do swej książkiBadania terenowe nad ukraińskim seksem.
W 2018 i 2022 była gościemFestiwalu Góry Literatury[8][9].
22 listopada 2022 wCentrum Kongresowym ICE KrakówRada Miasta Krakowa przyznała pisarce Nagrodę im. Stanisława Vincenza, co spotkało się z protestem ze stronyMłodzieży Wszechpolskiej[10].
Zasiadała w jury konkursu głównego na74. MFF w Berlinie (2024)[11].
| XX wiek |
|
|---|---|
| XXI wiek |
|
