Władzą ustawodawczą jest jednoizbowyparlament o 250 miejscach – Zgromadzenie Republiki. Urząd prezydenta obecnie sprawujeFilipe Nyusi z partiiFront Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO). Zarówno wybory prezydenckie, jak i parlamentarne odbywają się co 5 lat.
W wyborach generalnych, które odbyły się 15 października 2014 zwyciężyła partia FRELIMO uzyskując 55,93% głosów i 144 miejsca w parlamencie[4].
święto narodowe: Dzień Niepodległości – 25 czerwca.
Tereny współczesnego Mozambiku zasiedlili około I tysiąclecia p.n.e.Buszmeni. Od V wieku n.e. rozpoczęła się fala napływu ludówBantu, która zepchnęła Buszmenów na południe. Od wieku VIII na wybrzeżu utworzone zostały faktoriearabskie,perskie iindyjskie. Niektóre z takich ośrodków, rozwinęły się w duże miasta portowe. Mieszkańcy wybrzeża przeważnie wyznawaliislam i należeli do kulturySuahili. Od XV wieku zachodnia część współczesnego Mozambiku została włączona do imperiumMonomotapa ze współczesnegoZimbabwe[5]. Od końca XV wieku rozpoczęła się eksploracjaportugalska. W 1609 roku Mozambik stał siękolonią portugalską, kolonialiści nie zdołali jednak podbić wnętrza kraju aż do końca XIX wieku. Od początków XX wieku miało miejsce systematyczne ograniczanie praw tubylców i ich marginalizacja na rzecz Portugalczyków. W 1930 roku Akt kolonialny przekształcił Mozambik w posiadłość zarządzaną przez metropolię, a w 1951 roku w prowincję zamorską[5].
Od połowy lat 50. zwiększyło się osadnictwo białych Portugalczyków. Na gruncie sprzeciwu wobec tego zaczął kształtować się ruch wyzwoleńczy. W 1962 roku utworzony zostałFront Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO). Rok później z tejże organizacji wyłamał się Afrykański Zjednoczony Front Ludowy, który w 1965 roku powołał Rewolucyjny Komitet Mozambiku. Niemniej jednak przewaga w ruchu niepodległościowym należała do FRELIMO które w 1964 roku rozpoczęłoantyportugalską wojnę partyzancką[5]. Rebelia wsparta została przezTanzanię,Algierię,Zjednoczoną Republikę Arabską,Zambię i kraje socjalistyczne. Krwawe tłumienia powstania przyczyniły się do masowej emigracji Mozambijczyków do państw ościennych, głównie Tanzanii i Zambii[5]. Do 1974 roku FRELIMO przejęło kontrolę nad 1/3 kraju, a na wyzwolonych obszarach tworzyło lokalną administrację. Porewolucji goździków w Portugalii, rząd rewolucyjny zapowiedział przyznanie Mozambikowi niepodległości[5].
W 1975 roku Mozambik stał się niepodległą republiką. W tym samym roku armia portugalska i siły FRELIMO stłumiły powstanie portugalskich osadników, którzy niechętnie przyjęli deklarację niepodległości. W następstwie nieudanej rebelii większość osadników opuściła kraj[5]. Pierwszym prezydentem i szefem rządu zostałSamora Machel. Rozpoczął on budowęsocjalistycznego ustroju państwa[5]. Na gruncie budowy socjalizmu doszło do upaństwowienia ziemi, systemu edukacji i opieki zdrowotnej, zrównano też prawa kobiet i mężczyzn. Rząd popierał ruch narodowowyzwoleńczy z sąsiedniejRodezji, wsparciem prezydenta cieszył sięAfrykański Narodowy Związek ZimbabweRoberta Mugabe, a takżeAfrykański Kongres Narodowy zwalczającyapartheid[6]. Reformy utrzymane wlewicowym stylu nie spodobały się części dotychczasowych członków Frontu. Wsparci przez rząd Rodezji dysydenci utworzyli w 1976 rokuNarodowy Ruch Oporu Mozambiku (RENAMO) który rozpocząłantyrządową kampanię partyzancką[7][8]. Wybuch walk jedynie zradykalizował FRELIMO które w 1977 roku oficjalnie przyjęło doktrynęmarksistowską i politycznie zbliżyło się dobloku wschodniego[9].
Siły partyzanckie w walce z rządem stosowały początkowo sabotaż gospodarczy i ataki na infrastrukturę, z czasem rozpoczęły ataki na miasta i wsie. Metodą zastraszenia społeczeństwa stosowaną przez RENAMO stały się masakry cywilów które stały się powszechne[8]. W 1984 roku Mozambik zrezygnował z popierania ruchów wyzwoleńczych w państwach ościennych na gruncieugody Nkomati z rządem Republiki Południowej Afryki, która zobowiązała się w zamian wycofać swoje poparcie wobec RENAMO[6].
Do końca lat 80. działania RENAMO doprowadziły do co najmniej 100 tysięcy ofiar w ludziach i ucieczki z kraju miliona uchodźców[8]. Po transformacji ustrojowej Mozambiku w system wielopartyjny owolnorynkowej gospodarce, RENAMO rozpoczęło z rządem rozmowy pokojowe. Porozumienie pokojowe podpisano wRzymie pod egidąONZ w 1992. Na jego mocy RENAMO przekształciło się w partię polityczną zAlfonsem Dhlakamą na czele. W 1994 lider partii wziął udział w pierwszych wolnych wyborach prezydenckich w Mozambiku. Przegrał jednak z kandydatem FRELIMO,Joaquimem Chissano (53,3% głosów), zdobywając 33,7% głosów poparcia. Od tego czasu FRELIMO sprawowała władzę na gruncie wielopartyjnym[10][10].
21 października 2013 RENAMO wypowiedziało układ pokojowy z 1992 po tym, jak według RENAMO siły rządowe ostrzelały i zajęły bazę Sathunjira w regionie Gorongosa w prowincji Sofala, ok. 600 km na północ od stołecznego Maputo. W bazie przebywał lider ugrupowania Afonso Dhakama, lecz zdołał uciec spod ostrzału. Już wcześniej, bo w kwietniu i czerwcu 2013 dochodziło do starć między armią a RENAMO, a w atakach bojówki zginęło 11 żołnierzy i policjantów oraz sześciu cywilów[11]. Układ pokojowy wznowiono w 2014 roku[8].
W marcu 2019 roku południowo-wschodniąAfrykę, w tym Mozambik, nawiedziłtropikalny cyklonIdai. Było to jedno z najtragiczniejszych w skutkach (spośród odnotowanych) tego typu zjawisk atmosferycznych w Afryce i całejpółkuli południowej. Długotrwała nawałnica spowodowała katastrofalne zniszczenia przede wszystkim w Mozambiku, gdzie zginęło ok. 600 osób, ale też wZimbabwe iMalawi (w całym dotkniętym przez cyklon regionie było ponad 1000 ofiar śmiertelnych oraz tysiące osób zaginionych)[12]. Na południowej półkuli żywioł zajmował (stan na marzec 2019 r.) 3. miejsce (wśród odnotowanych) w klasyfikacji najbardziej śmiertelnych cyklonów tropikalnych[13].
EpidemiaAIDS ma wpływ na nadumieralność, obniżenie średniego czasu przeżycia, zwiększenie śmiertelności niemowląt, przyrost naturalny, a także zmiany ilościowe w poszczególnych grupach wiekowych.HIV/AIDS – ludzie żyjący z HIV/AIDS: 1,1 mln (2001 szac.) HIV/AIDS – zgony: 60 000 (2001 szac.)
Alfabetyzm (% ludności >15 roku życia, która potrafi pisać i czytać):
Standardowa kolej w Mozambiku jest orozstawie przylądkowym szyn (1067 mm) i obejmuje 2983 km linii (2008 rok)[17]. Właścicielem jest spółka Portos e Caminhos de Ferro de Moçambique (CFM), lecz operatorami są inne dzierżawiące je przedsiębiorstwa. Ponadto w kraju znajduje się 140 km linii wąskotorowych o rozstawie 762 mm[17]. Linie główne stanowiły trzy odrębne niepołączone ze sobą systemy: północny CFM Norte, centralny CFM Centre (najstarszy, uruchomiony w 1899 roku) i południowy CFM Sul, powstałe oryginalnie w celu eksploatacji i wywozu bogactw kolonii[17].
Wojska mozambickie w 2014 roku liczyły 11,2 tys. żołnierzy zawodowych (brak rezerwistów). Według rankinguGlobal Firepower (2014) mozambickie siły zbrojne stanowią 104. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 86 mln dolarów (USD)[18].
Afric Simone – wokalista, autor takich piosenek jak Ramaya czy Hafanana
Eusébio da Silva Ferreira – portugalski piłkarz urodzony w stolicy Mozambiku, środkowy napastnik, nazywany „Czarną Panterą” lub „Czarną Perłą z Mozambiku”
_-_MOZ_-_UNOCHA.svg)
.jpg)
