 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 6 października1919 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| 3.Prezydent Somalii | |||
| Okres | |||
| Przynależność polityczna | |||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| Odznaczenia | |||
_-_ribbon_bar.gif)  | |||
| |||
| |||
 | |
| generał major | |
| Data i miejsce urodzenia | 6 października 1919 |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1960–1991 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
Mohammed Siad Barre (som. Maxamed Siyaad Barre;arab.محمّد زياد بري; ur.6 października1919 w Shilavo wOgadenie, zm.2 stycznia1995 wLagos) – przywódca i dyktator wojskowySomalii w latach 1969–1991[1].
Urodził się w rodzinienomadów klanu Darod[1]. Jego rodzice zmarli gdy miał dziesięć lat. Po ukończeniu szkoły podstawowej w mieście Luuq w południowej Somalii, przeniósł się do stolicy ówczesnejSomalii włoskiej,Mogadiszu, gdzie kontynuował naukę w szkole średniej[2]. Według różnych źródeł mógł się urodzić w 1912, 1916, 1919 lub 1921 roku[3]. W młodości wstąpił do somalijskiejpolicji kolonialnej. Po tym gdy w 1941 roku kraj został zajęty przezBrytyjczyków awansował na stanowisko głównego inspektora[1]. Gdy w 1950 roku Somalia powróciła pod zarządwłoski, Siad wysłany został na dwuletnie szkolenie doakademii wojskowej weFlorencji[1][2][4]. Po uzyskaniu przez kraj niepodległości został przydzielony do armii narodowej. Od 1966 roku sprawował rangęgenerała majora i naczelnego wodza[1].
22 października 1969 roku zainspirowanypanarabskim puczem wSudanie przeprowadziłzamach stanu. W wyniku puczu wojsko powołało Najwyższą Radę Rewolucyjną której Siad został przewodniczącym[1][5]. Rada zawiesiłakonstytucję, rozwiązała parlament, aresztowała członków obalonego rządu, zakazała działalności partii politycznym, przeprowadziła reformy utrzymane wlewicowym stylu (w 1970 rokunacjonalizacja przedsiębiorstw, ożywienie kontaktów z krajami socjalistycznymi)[5][6][7] i przemianowała kraj na Demokratyczną Republikę Somalii[8][9]. Działania te przyniosły Somalii uznanie ze stronyZSRR, co przełożyło się na dużą pomoc wojskową w latach 70. Do Somalii trafiły czołgi i jednostki powietrzne radzieckiej konstrukcji[10]. W 1976 roku w miejsce Rady wojskowi powołali monopartię o nazwieSomalijska Rewolucyjna Partia Socjalistyczna, Siad został jej przywódcą i prezydentem kraju jednocześnie[5][11]. W tak skonstruowanym systemie realna autorytarna władza należała do Siada który rządy sprawował powołując się na oficjalną państwową ideologię znaną jakosocjalizm naukowy[1] będącą w praktyczne mieszankąmarksizmu iislamu. W tym quasi-socjalistycznym ustroju w niewielkim stopniu pozwolono na funkcjonowanie prywatnym firmom a zasady kulturowe islamu nie były zwalczane[7][12].
Eliminował przejawy klanowości, usiłował wprowadzić w Somaliialfabet łaciński[1][13], wprowadził państwową kontrolę nad instytucjami religijnymi (w tymmeczetami)[14]. Junta na dużą skalę prowadziła programyrobót publicznych i alfabetyzacji. W polityce zagranicznej bardziej podkreślano powiązania Somalii ze światemarabskim. W 1975 roku Siad włączył Somalię w strukturęLigi Arabskiej. W tym samym roku został wybrany przewodniczącymOrganizacji Jedności Afrykańskiej[2][15].
Opowiadał się za koncepcją Wielkiej Somalii, która odnosiła się do całości regionuRogu Afryki w których mieszkają etniczni Somalijczycy. Teren ten obejmuje więcOgaden,Dżibuti i północno-wschodniąKenię a więc tereny zamieszkałe prawie wyłącznie przez Somalijczyków[16][17]. W ramach tej koncepcji zaostrzył relacje z sąsiedniąEtiopią. W okresiewojny o niepodległość Erytrei wspierał separatystów zErytrejskiego Frontu Wyzwolenia iErytrejskiego Ludowego Frontu Wyzwolenia[18]. Od czasu puczu w Etiopii z 1974 starał się wykorzystać panującą w tym kraju dezintegrację do rozszerzenia Somalii na Ogaden. Ta etiopska prowincja była zamieszkiwana w większości przez ludność somalijską która w przeszłości podejmowała się zbrojnych prób oderwania od Etiopii[10]. Polityka integracji w konflikt w Ogadenie w latach 1976-77 ograniczył się do zaopatrywania tamtejszych rebeliantów zFrontu Wyzwolenia Zachodniej Somalii. W lipcu 1977 roku Siad zdecydował o bezpośrednim wsparciu działań separatystów iuderzeniu regularnej armii na etiopskie pozycje w Ogadenie[19].
Wraz z rozpoczęciem inwazji na Etiopię, Somalia utraciła wsparcieMoskwy co spowodowane było radzieckim wsparciem dla Etiopii. Rząd Somalii w efekcie zerwał wszelkie porozumienia z ZSRR i wycofał z kraju radzieckich doradców, równocześnie zwracając się o pomoc militarną doStanów Zjednoczonych. W 1978 rokuWaszyngton zainstalował w Somalii misję pod nazwą Amerykańska Agencja na rzecz Rozwoju Międzynarodowego, utworzono także bazę wojskową wBerberze. Amerykańskie wsparcie okazało się zbyt późne - do września 1977 roku jedynie 10% Ogadenu znajdowało się poza kontrolą Etiopii[20][21].
Po militarnej porażce zmienił kurs. W 1979 roku ogłosił nową konstytucję i przeprowadził wybory do Zgromadzenia Ludowego. W październiku 1980 roku rozwiązał rządzącą monopartię, a w jej miejscu przywrócił Najwyższą Radę Rewolucyjną[7][9].
W latach 80. klęska suszy wywołała kryzys gospodarczy i wzmogła nastroje antyrządowe[5]. W czerwcu 1982 rebelianci z ugrupowaniaDemokratyczny Front Ocalenia Somalii z obszaru Etiopii (i z jej pomocą) przeprowadziliatak na Somalię, zajmując kilka miast. Wojna zakończyła się klęską sił rebeliancko-etiopskich, z powodu militarnego wsparcia Somalii przez Stany Zjednoczone[22][23].
W 1990 roku w kraju wybuchły walki klanowe które zmusiły Siada do wprowadzenia reform. W grudniu tego samego roku wprowadził on nową konstytucję regulującą system wielopartyjny. Jednocześnie rząd zapowiedział przeprowadzenie wolnych wyborów. Spóźnione reformy nie zdołały zatrzymać postępującej dezintegracji kraju. W styczniu 1991 roku Siad został zmuszony do rezygnacji i udał się na emigrację doNigerii, gdzie zmarł w 1995 roku[1][5].
