Moździerz (daw.miotacz,miotacz min) – rodzajdziałastrzelającego stromotorowo. Termin współcześnie utożsamiany najczęściej z lekkimi działami bezoporopowrotników, o krótkichlufach zgładkim przewodem, ładowanymiodprzodowo. Nie jest to jednak regułą, a pojęcie to (zwłaszcza historycznie) odnosi się do szeregu zróżnicowanych konstrukcji, w tym i do ciężkich dział oblężniczych[1].
Mimo iż pojęcie to współcześnie utożsamiane jest najczęściej z lekkimi moździerzami piechoty o prostej formie, obejmuje również szereg innych konstrukcji. Niektóre z nich w przeciwieństwie doklasycznej formy tej broni są wyposażane w oporopowrotniki, mogą być ładowaneodtylcowo, jak i wykorzystywać lufygwintowane, przybierając formę zbliżoną również do innych rodzajów bronistrzeleckiej iartyleryjskiej[1].
Z tego też względu podział na moździerze,granatniki ihaubice często jest niejednoznaczny i płynny, a rozróżnianie ich od siebie zależy od okresu i ujęcia terminologicznego w danej armii. Przykładowo wiele wczesnych form granatników miało formę analogiczną do budowy klasycznego moździerza piechoty (np.l.Gr.W.36), jednak rozróżniano je od nich pod względem mniejszego kalibru (poniżej 50 mm) i gabarytów oraz zastosowania taktycznego. Z kolei najcięższe moździerze oblężnicze (współcześnie już nie używane) były bardzo zbliżone konstrukcyjnie do haubic, jednak przewyższały je kalibrem (co stanowiło ich wyróżnik).
moździerz piechoty – potocznie uznawany zamoździerz właściwy i zarazem najpopularniejszy typ tej broni. Powstał w wyniku zapotrzebowania na lekką broń artyleryjską towarzyszącąpiechocie jako bezpośrednia broń wsparcia na bliską odległość. Współczesne wersje najczęściej pozbawione sąoporopowrotników, których rolę przejmujepłyta oporowa opierana o podłoże, a ładowana odprzodowo gładkościenna lufa podpierana jest nadwójnogu. Odznaczają się prostotą konstrukcji i najczęściej dużą mobilnością. Bardzo stromy tor lotu pocisku umożliwia im rażenie celów zarówno odkrytych, jak i za przeszkodami terenowymi. Do ich wad zalicza się stosunkowo mały zasięg i niższa celność w porównaniu z innymi działami, a także całkowity brak możliwości prowadzenia ognia po torze płaskim. Pod względem kalibru, moździerze piechoty dzieli się na[2]:
moździerz oblężniczy – bardzo dużego kalibru działo przeznaczone do niszczenia obiektów umocnionych. Moździerze tego typu użytkowane były głównie w czasie I i II wojny światowej po czym zostały wyparte przezartylerię rakietową i lotnictwo.
W XIV wiekubombardy dużegokalibru o krótkiej lufie (1,5–2 kalibrów) zaczęto nazywać moździerzami. Posiadałyłoża klocowe i stały kąt podniesienia lufy 60-80 stopni. W XV wieku zastosowano lufy z czopami i kliny do zmiany kąta podniesienia lufy (moździerz wiszący). Pierwsze moździerze posiadały znaczny kaliber (do 880 mm). Pod koniec XVII wieku znormalizowano kalibry oraz wprowadzono śrubowymechanizm podniesienia lufy. Moździerze tej budowy dotrwały do połowy XIX wieku, a używane były jeszcze w czasieI wojny światowej. W połowie XIX wieku wprowadzonoładowanie od tyłu ilufy gwintowane, przekształcając je stopniowo wmoździerz oblężniczy. Moździerze oblężnicze poII wojnie światowej zostały wyparte przez lotnictwo.
Aktualnie stosowane są prawie wyłącznie moździerze piechoty i ich modyfikacje.Wojna rosyjsko-japońska zrodziła zapotrzebowanie naartylerię stromotorową do ostrzeliwania piechoty podchodzącej pod umocnienia. Stosowane do tego działa stromotorowe dały Niemcom impuls do opracowania broni bezpośredniego wsparcia piechoty – moździerza piechoty. W 1915 AnglikWilfred Stokes opracowałmoździerz kalibru 76 mm, będący klasyczną konstrukcją moździerza piechoty, kopiowaną przez liczne państwa i z niewielkimi zmianami stosowaną do dzisiaj.
Do II wojny światowej były także stosowanemoździerze trzonowe, w których pocisk z otworem był nasadzany na trzon.
Chęć zmniejszenia ciężaru i uproszczenia obsługi doprowadziła do powstania specjalnych odmian lekkich moździerzy, jak na przykładpolskiLM-60KCommando, bez mechanizmu kierunkowego i podniesienia. Przykładami moździerzy odmian lekkich mogą być: moździerz L9A1 z Wielkiej Brytanii (51 mm), Breda z Włoch(81 mm) czy Commando (60 mm)[3] Moździerze montowane na pojazdach bywają przystosowane do strzelania ogniem bezpośrednim. Przystosowanie moździerza do zwalczania pojazdów doprowadziło do połączenia go zdziałem bezodrzutowym. Pojawiły się równieżmoździerze automatyczne (np.rosyjski2B9 Wasilok kalibru 82 mm).
↑Ian V.I.V.HoggIan V.I.V.,Broń wsparcia piechoty: karabinki i karabiny maszynowe, moździerze...AlicjaA.Woźniak (red.), Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001,ISBN 83-11-09335-0(pol.). Brak numerów stron w książce
.jpg)
.JPG)
