Przed rozpoczęciem kariery politycznej pracowała w branży energetycznej, stając się jedną z najbogatszych osób w państwie. W 2005 popomarańczowej rewolucji została pierwszą kobietą na stanowisku premiera Ukrainy. Bez powodzenia kandydowała w wyborach prezydenckich w2010,2014 oraz2019.
Julia Tymoszenko, jak sama oświadczyła, urodziła się w rodzinie Łotysza i Ukrainki[1]. Jej ojciec odszedł od rodziny, kiedy miała 3 lata[2]; matka zarabiała na życie, pracując w centrali firmy taksówkarskiej[2]. Gdy miała 17 lat, poznała syna miejscowego działacza partyjnego, Ołeksandra Tymoszenkę. W 1979 zawarli związek małżeński, w następnym roku urodziła się ich córka Jewhenija[2].
W 1984 Julia Tymoszenko ukończyła z wyróżnieniem[2] studia ekonomiczne na uniwersytecie wDniepropetrowsku[3]. Była działaczkąKomsomołu. Po studiach pracowała jakoekonomistka w przemyśle zbrojeniowym (Dnieprzańskim Zakładzie Budowy Maszyn im. Lenina). Z pomocą teścia sprowadziła z zagranicy wcześniej niedostępne filmy, zakładając następnie rozwijającą się wypożyczalnię[2]. W 1988 razem z mężem rozpoczęła prowadzenie własnej działalności gospodarczej[2]. Po uzyskaniu przezUkrainę niepodległości ich firma negocjowała m.in. kontrakty rządowe. W latach 1996–1997 kierowała Zjednoczonymi Systemami Energetycznymi Ukrainy[4]. Otrzymała stopień naukowykandydata nauk ekonomicznych. W 1999 obroniła doktorat na Kijowskim Narodowym Uniwersytecie Ekonomicznym. Opublikowała ponad 50 prac naukowych.
W 1996 uzyskała mandat deputowanej doRady Najwyższej II kadencji. Została wkrótce wiceprzewodniczącąHromady, partiiPawła Łazarenki. W 1998 po raz drugi została posłanką. Po ucieczce byłego premiera w tym samym roku i aresztowaniu go przez władze amerykańskie w związku z zarzutami prania brudnych pieniędzy, wystąpiła z partii wraz z większością deputowanych, tworząc nowe, umiarkowanie nacjonalistyczne i demokratyczne ugrupowanieBatkiwszczyna (Ojczyzna).
Wwyborach prezydenckich w 1999 poparłaŁeonida Kuczmę, przystępując do wspierającej prezydenta większości. W grudniu 1999 objęła urząd wicepremiera Ukrainy w rządzieWiktora Juszczenki. Od 2000 kierowała także rządowym komitetem paliwowo-energetycznym.
Wkrótce popadła w konflikt z prezydentem i jego otoczeniem. W sierpniu 2000 jej mąż został tymczasowo aresztowany pod zarzutami niegospodarności w Zjednoczonych Systemach Energetycznych Ukrainy. Jesienią tego samego roku wszczęto również śledztwo przeciwko samej Julii Tymoszenko, która w styczniu 2001 zostałazdymisjonowana, a w lutymtymczasowo aresztowana pod zarzutemkorupcji. W marcu sąd wKijowie uznał zarzuty za bezzasadne i uchylił aresztowanie.
Jesienią 2001 przedwyborami parlamentarnymi powołała na bazie BatkiwszczynyBlok Julii Tymoszenko. W styczniu 2002 w czasie kampanii wyborczej uległa wypadkowi samochodowemu w Kijowie, odnosząc obrażenia głowy i klatki piersiowej. W wyborach tych jej ugrupowanie uzyskało ponad 20 mandatów, a Julia Tymoszenko kolejny raz została posłem. Wwyborach prezydenckich w 2004 poparła kandydaturę Wiktora Juszczenki, biorąc następnie aktywny udział wpomarańczowej rewolucji.
24 stycznia 2005 została powołana na funkcję p.o. premiera Ukrainy. 4 lutego 2005 po zatwierdzeniu przezRadę Najwyższą objęła oficjalnie funkcjępremiera. Została zdymisjonowana 8 września tego samego roku na skutek konfliktu z otoczeniem prezydenta.
15 października 2007 BJuT oraz prezydenckaNasza Ukraina-Ludowa Samoobrona porozumiały się co do utworzenia wspólnej koalicji rządowej. 6 grudnia tego samego roku prezydent desygnował Julię Tymoszenko na stanowisko premiera, zgodnie z umową koalicyjną z 29 listopada.
11 grudnia 2007 nie została zatwierdzona na tym stanowisku przez parlament. W głosowaniu otrzymała 225 głosów (o jeden za mało niż wynosiła potrzebna większość). Posłowie „pomarańczowej koalicji” twierdzili, że nie zadziałały karty do głosowania dwojga z nich[5]. W drugim głosowaniu z 18 grudnia jej kandydatura uzyskała niezbędne 226 głosów poparcia, co pozwoliło jej oficjalnie objąć stanowisko premiera[6].
W maju 2008 ponownie doszło do jej konfliktu z prezydentem, którego oskarżyła o blokowanie działań rządu przeciwkoinflacji. Deputowani jej partii zablokowali trybunę w parlamencie, nie dopuszczając do wygłoszenia orędzia[7]. 11 lipca 2008 parlament ukraiński odrzucił wniosek opozycyjnejPartii Regionów owotum nieufności. Poparło go 174 posłów przy wymaganej większości 226 głosów[8].
W sierpniu tego samego roku ponownie doszło do konfliktu z otoczeniem prezydenta, które oskarżyło ją o zdradę interesów państwowych i działanie na rzeczRosji. Na początku września 2008 głosami m.in. frakcji BJuT i Partii Regionów przegłosowano zmiany w ustawach ograniczające uprawnienia prezydenta, co doprowadziło do rozwiązania koalicji we wrześniu tego samego roku. Konflikt został zakończony rozwiązaniem parlamentu przez prezydenta. Wybory nie doszły do skutku, a w parlamencie została zawiązana ponownie koalicja BJuT z częścią NU-NS, d0 której dołączyłBlok Łytwyna.
Julia Tymoszenko była kandydatką na stanowisko prezydenta podczaswyborów w 2010[9]. W pierwszej turze wyborów zdobyła 25% głosów, co pozwoliło jej zająć drugie miejsce zaWiktorem Janukowyczem[10]. W drugiej turze wyborów przegrała ze swoim poprzednikiem na urzędzie premiera, otrzymując około 45,5% głosów[11].
3 marca 2010Rada Najwyższa Ukrainy wyraziła wotum nieufności dla jej rządu – za wnioskiem głosowało 243 z 450 deputowanych[12]. Premier ogłosiła decyzję o wzięciu urlopu, a pełniącym obowiązki szefa rządu 4 marca 2010 został wicepremierOłeksandr Turczynow[13]. 11 marca 2010 parlament rozwiązał rząd Julii Tymoszenko i zatwierdził nowygabinet premieraMykoły Azarowa[14].
W kolejnych miesiącach wszczęto przeciwko niej postępowania karne związane z zarzutamidefraudacji. W sierpniu 2011 została tymczasowo aresztowana[15]. W październiku tego samego roku uznano ją za winną spowodowania strat przedsiębiorstwaNaftohaz Ukrainy i skazano na karę 7 lat pozbawienia wolności[16][17]. W grudniu 2011 po uprawomocnieniu się wyroku skazującego osadzono ją w kolonii karnej wCharkowie. Postępowania karne wytaczane Julii Tymoszenko i członkom jej rządu stały się przedmiotem zainteresowaniaParlamentu Europejskiego, który w swojej rezolucji skrytykował władze ukraińskie i wezwał do zapewnienia niezależności i bezstronności w procesach przed sądami[18]. W kwietniu 2013Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł w przedmiocie skargi Julii Tymoszenko przeciwko Ukrainie, niejednogłośnie uznając tymczasowe aresztowanie byłej premier w toku tego procesu za bezprawne i nieuzasadnione, oddalając nadto zarzuty o rzekome nieludzkie traktowanie[19].
W październiku 2011 wszczęto postępowanie w sprawie udziału Julii Tymoszenko w zabójstwie posła i przedsiębiorcyJewhena Szczerbania, do którego doszło w 1996[20]. W styczniu 2013 przedstawiono jej zarzut zlecenia dokonania tej zbrodni[21]. Według jej obrońcy postępowanie zawieszono kilka miesięcy później z uwagi na brak dowodów co do udziału byłej premier w tym przestępstwie[22].
21 lutego 2014 ukraiński parlament przegłosował zmiany w prawie karnym, co doprowadziło do zwolnienia Julii Tymoszenko[23]. Następnego dnia była premier opuściła zakład karny[24]. 14 kwietnia 2014 Sąd Najwyższy Ukrainy (większością 42 sędziów spośród 48) uznał, że w sprawie kontraktu gazowego z Rosją ze strony Julii Tymoszenko „nie doszło do przestępstwa”[25][26].
25 maja 2014 Julia Tymoszenko ponownie kandydowała wwyborach prezydenckich, otrzymując w nich około 12,8% głosów[27]. Zadeklarowała się jako zwolenniczka integracji Ukrainy z Unią Europejską i NATO; jej partia zapowiedziała działania na rzecz referendum w sprawie przystąpienia tego państwa do NATO[28].
↑W polskojęzycznych publikacjach rozpowszechnione zostało jednak spolszczenie jej imienia jako Julia; zgodnie z zasadami transkrypcji imię winno być zapisywane jako Julija.
_2.jpg)
-Ukraine.JPG)
.JPG)
