 | |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 21 stycznia 1617 | ||
| Dalajlama IV | |||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| |||
Jonten Gjaco[1] IV Dalajlama (tyb. ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་,WylieYon-tan-rgya-mts'o; ur. 15 lutego 1589 w pobliżu jezioraKuku-nor, zm. 21 stycznia 1617 w klasztorzeDrepung[2]) – czwarty w linii reinkarnujących siędalajlamów, wnuk mongolskiego władcyAłtan-chana. Pierwszy i jak dotąd jedyny nietybetański, inkarnowany lama tej linii.
Zgodnie z doktrynąbuddyzmu tybetańskiego uznawany za emanacjęAwalokiteśwary (tyb.Czenreziga),bodhisattwy współczucia.
Jonten Gjaco urodził się pierwszego dnia, pierwszego miesiąca, tybetańskiego roku Ziemi-Wołu (15 lutego 1589), w rejonie jeziora Kuku-nor (dzisiejsza prowincjaQinghai). Jego rodzicami byli potomek chana mongolskiego Ałtana, Sumer Dajczin i księżniczka Dara[1][2].
Ponieważ działalność poprzednikaJontena Gjaco (III Dalajlamy Sonama Gjaco) przypadła na okres wewnątrztybetańskich niepokojów, w celu zapewnienia bezpieczeństwa szkolegelugpa zawarł on sojusz z przywódcą koczowników[3]. Odnalezienie jego następcy (IV Dalajlamy) w rodzinie patrona sugeruje także próbę odbudowy wpływów mongolskich w Tybecie[4] (patrz:Tybet w czasach dominacji mongolskiej).
Do dwunastego roku życiaJonten Gjaco przebywał pod opieką bliskich, a jego edukacją zajmowali się tybetańscy nauczyciele. W 1601 wraz z silną eskortą uzbrojonych, mongolskich żołnierzy udał się doLhasy, gdzie dokonano oficjalnego rozpoznania. Wtedy też jego mentorem zostałpanczenlamaLobsang Czokji Gjalcen[5][3].
W wyniku trwających od dłuższego czasu zaburzeń i związanej z tym rywalizacji pomiędzy zwolennikami poszczególnych buddyjskich tradycji szybko doszło do zatargów pomiędzy koczującymi pod Lhasą kawalerzystami, a zwolennikami liniikarma kagju. Pretekstem do walki był list gratulacyjnyVI Szamarpy, w którym dopatrzono się ukrytej zniewagi. Interwencja wspierającego kagjupów władcyTsang zmusiła mongolski oddział do opuszczenia kraju[5][3].
IV Dalajlama zmarł w 1617 w wieku niespełna 28 lat i chociaż nie znaleziono na to żadnych dowodów, podejrzewa się jego otrucie[4].
Współczesnatybetologia podkreśla negatywne skutki religijnej afiliacji gelugpów z rodziną Ałtan-chana. Otwierała ona bowiem drzwi do obcej interwencji w sprawy skłóconego Tybetu, a stroniący od polityki gelugpowie znaleźli się w samym jej centrum[3][4].
InkarnacjęJontena Gjaco odnaleziono w miejscowości Lhoka Czingwar Taktse na południu od Lhasy w chłopcu, któremu nadano imięLobsang Gjaco. Tybetolog Hueh E. Richardson uważał, że rodzina w której urodził się następca IV Dalajlamy musiała być niezwykle wpływowa, ponieważKarmapa zwierzchnik tradycji karma-kagju również dostrzegł w nowo narodzonym dziecku jednego ze swoich reinkarnujących lamów[4].
|
