Ks. Jan Twardowski, odwiedzający grób swoich rodziców,Katowice, cmentarz przy ul.Sienkiewicza, marzec 2000Sypialnia w mieszkaniu ks. Jana Twardowskiego przy klasztorze sióstr wizytek wWarszawiePogrzeb ks. Jana Twardowskiego, przed kościołem Sióstr Wizytek na Krakowskim Przedmieściu, Warszawa, 3 lutego 2006Pomnik ks. Jana Twardowskiego w WarszawieKrypta księdza Jana Twardowskiego wPanteonie Wielkich PolakówŚwiątyni Opatrzności Bożej wWarszawieKlęcznik-epitafium ks. Jana Twardowskiego z jego ostatnim wierszem wkościele Wizytek w WarszawieTablica pamiątkowa na fasadzie kamienicy przyul. Koszykowej 20, w której urodził się Jan TwardowskiMaska pośmiertna i odlew prawej dłoni w mieszkaniu ks. Jana Twardowskiego przy klasztorze sióstr wizytek w Warszawie
Urodził się 1 czerwca 1915 w Warszawie przyul. Koszykowej 20 w polskiej rodzinie szlacheckiej[2][2]. Pięć tygodni później, 4 lipca, został ochrzczony wkościele św. Aleksandra. Tego samego dnia, na mocy decyzji rosyjskich władz kolejowych, cała rodzina Twardowskich, podobnie jak inne rodziny warszawskich kolejarzy, została przymusowo ewakuowana w głąb Rosji. Powrót rodziny do Polski nastąpił dopiero po 3 latach (13 lipca 1918).
Miał trzy siostry – dwie starsze, Halinę (ur. 1911) i Lucynę (ur. 1912) oraz młodszą, Marię (ur. 1920)[3].
Wychowywał się w Warszawie. W 1922 Jan rozpoczął naukę w szkole podstawowej, a od 1927 roku uczęszczał doGimnazjum im. Tadeusza Czackiego w Warszawie do klasy matematyczno-przyrodniczej. W latach 1933–1935 współredagował międzyszkolne pismo młodzieży gimnazjalnej „Kuźnia Młodych”, gdzie piastował funkcję redaktora działu literackiego. Na łamach tej gazetki miał miejsce jego debiut poetycki i prozatorski. Zaczął również prowadzić „Poradnik literacki”, drukował recenzje i wywiady oraz nawiązał szereg znajomości z utalentowanymi kolegami, m.in. zKazimierzem Brandysem,Pawłem Hertzem,Janem Kottem,Tadeuszem Różewiczem. Maturę zdał w 1936.
W 1937 ukazał się pierwszy tomik jego wierszy pt.Powrót Andersena, nawiązujący do poetykiSkamandra. W tym samym roku rozpoczął studia polonistyczne naUniwersytecie Warszawskim. W 1939 uzyskałabsolutorium, a w 1947 obronił pracę magisterską.
W czasieII wojny światowej, podczas której zaginął cały nakładPowrotu Andersena[4] (40 egzemplarzy[5]), był żołnierzemArmii Krajowej, uczestniczył wpowstaniu warszawskim. Wskutek przeżyć wojennych, w tym zniszczenia jego domu rodzinnego, w 1943 postanowił zostaćksiędzem.
W trakcie wojny w marcu 1945 zaczął naukę w tajnymSeminarium Duchownym w Warszawie. Naukę w seminarium kontynuował z przerwami do 1948, kiedy to 4 lipca przyjął święcenia kapłańskie. W tym też roku uzyskał tytuł magistra filologii polskiej za pracęGodzina myśli. Zaraz po studiach w seminarium duchownym przybył do parafii wŻbikowie k. Pruszkowa, gdzie był wikarym przez trzy lata. Zajmował się nauczaniem religii w szkole specjalnej. Od 1959 aż do emerytury byłrektoremkościoła sióstr Wizytek w Warszawie, gdzie głosił kazania dla dzieci, którym później zadedykował m.in. zbiory:Zeszyt w kratkę orazPatyki i patyczki. Był również wieloletnim wykładowcą i wychowawcą pokoleń kleryków wwarszawskim seminarium. W latach 1952–1954 był katechetą wLiceum Ogólnokształcącym im. gen. Józefa Sowińskiego[6].
Wcześniej, bo już pod koniec 1945, powrócił do publikowania wierszy. Jego twórczość trafiła wówczas m.in. na łamy „Tygodnika Powszechnego”. Wielką popularność przyniósł mu wydany w 1970 tomZnaki ufności.
Liryka księdza Twardowskiego traktuje zarówno o Bogu, jak i o ludziach i ich problemach. Dobrze widoczne są liczne odwołania i metafory dotyczące przyrody (także jako pochwała stworzenia). Wiersze tego autora często, poprzezapostrofy i inneśrodki stylistyczne, mają charakter modlitewny (np. słowaBoże po stokroć święty, Mocny i uśmiechnięty wSuplikacjach).
Szkoła Podstawowa nr 2 w Białymstoku jako pierwsza uzyskała w 1993 roku zgodę ks. Twardowskiego na nadanie jej jego imienia. Wcześniej ks. Twardowski nie wyrażał zgody, twierdząc że patronem nie powinno zostawać się za życia[9].
Pół roku po śmierci duchownego, w marcu 2006, rozpoczęto procedurę i nadano imię ks. Jana Twardowskiego Szkole Podstawowej w Chwaliszewie (pow. krotoszyński)[10]. W 2009 jego imię nadano Zespołowi Szkół Specjalnych w Pruszkowie[11].
W dniu 1 czerwca 2010 rokuNarodowy Bank Polski wyemitował monety upamiętniające 95. rocznicę urodzin księdza Twardowskiego o nominałach: 2 zł – wykonaną stemplem zwykłym ze stopunordic gold, oraz 10 zł – wykonaną stemplem lustrzanym w srebrze[12].
Wkościele Wizytek znajduje się niezwykłe epitafium ks. Jana Twardowskiego w formie klęcznika z wyrytym jego ostatnim wierszem napisanym przed śmiercią w szpitalu przy ul. Banacha oraz małą biedronką[16]. W 2015 na fasadzie kamienicy przy ul. Koszykowej 20, w której się urodził, odsłonięto tablicę pamiątkową[2].
W czerwcu 2015 na terenie kościoła parafialnego przyulicy Alfreda Nobla w Warszawie (gdzie ks. Jan Twardowski był wikariuszem w latach 1957–1958) odsłonięto głaz pamiątkowy[36].
16 listopada 2016 roku odbyła się uroczystość nadania imienia ks. Jana Twardowskiego Specjalnemu Ośrodkowi Szkolno-Wychowawczemu wOstrołęce[37].
↑Stanisław Grabowski: Jan Twardowski. Kalendarium życia i twórczości 1915-2006. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 2006, s. 5.ISBN 83-205-4661-3.
Helena Zaworska,Jestem, bo Jesteś. Rozmowy z księdzem Twardowskim, Kraków 1999
Zofia Zarębianka,Poezja wymiaru sanctum. Kamieńska. Jankowski. Twardowski, TN KUL 1992, s. 137–192,ISBN 83-85291-25-3.
A. Iwanowska,Serdecznie niemodny i szczęśliwie zapóźniony Jan Twardowski w oczach własnych, recenzentów i czytelników, Poznań 2000
JanJ.TwardowskiJanJ.,Autobiografia. Myśli nie tylko o sobie. Tom I – Smak dzieciństwa,AleksandraA.Iwanowska (oprac.), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006, s. 80,ISBN 83-08-03926-X,OCLC749216979.
A. Sulikowski,Świat poetycki księdza Jana Twardowskiego, s. 313–332 [kalendarium], Lublin 1995
Milena Kindziuk,Zgoda na świat z ks. Janem Twardowskim rozmawia Milena Kindziuk, s. 268, M Wydawnictwo 2001, Kraków,ISBN 83-7221-228-7.
Stanisław Grabowski: Jan Twardowski. Kalendarium życia i twórczości 1915-2006. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 2006, s. 74.ISBN 83-205-4661-3.
Marian Schmidt: Niecodzienne rozmowy z księdzem Janem Twardowskim. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000. Brak numerów stron w książce
A to co na krótko może być na zawsze. Warszawa: Wyd. Uniw. Warsz. 2007. [Autorzy: J. Puzynina, J. Sochoń, A. Lam, J. Prokop i in.]
Szkic – esej:Jan Twardowski – ksiądz Paradoks, który pisał wiersze, [w:] Marek Różycki jr.Artystyczny Bazar Różyckiego, Oficyna WydawniczaRafał Brzeziński /rafalbrzezinski.info/, 2016 – rozmowy, szkice i felietony z- i o najwybitniejszych twórcach kultury i sztuki, s. 451,ISBN 978-83-65078-10-0.
Ten artykuł dotyczy księdza i poety. Zobacz też:działacza kulturalnego.
