 miedziorytLamberta Visschera, 1668 | |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Zawód, zajęcie | filozof, teolog, matematyk | ||
| |||
| |||
Johann Ludwig von Wolzogen (w formie spolszczonejJan Ludwik Wolzogen),baron von Tarenfeldt, Freiherr von Neuhäusel (ur. w 1599 wÉrsekújvár, zm. w 1661 wSzlichtyngowej[1]) – spolonizowany austriacki filozof, teolog, matematyk. Mieszkał wiele lat w Polsce, działając w ruchubraci polskich. Pisał w językach polskim i łacińskim.
Urodził się wNowych Zamkach (wówczas: Érsekújvár) na północnych Węgrzech (obecna Słowacja), w bogatejkatolickiej rodzinie arystokratycznej. Jego ojczystym językiem był niemiecki. Otrzymał staranne wykształcenie, był poliglotą, wiele podróżował (np. 1638 Paryż, 1646 Amsterdam, 1655Bazylea). Nawiązał kontakty z radykalnymiunitarianami:braćmi czeskimi i braćmi polskimi. W 1638 zaczął korespondować zJanem Comeniusem.
Po przyjęciu antytrynitaryzmu przeniósł się do bardziej tolerancyjnej Polski, aby uniknąć prześladowań. Tu działał głównie w zborach w Gdańsku iRakowie. W doktrynie unitariańskiej cenił przede wszystkim elementyracjonalizmu, których wartość podkreślał w swoich pracach filozoficznych, częściowo inspirowanych dziełamiRené Descartes’a. W swoim najbardziej znanym dzieleUwagi do medytacji metafizycznych René Descartes’a (1657, wydanie polsko-łacińskie 1959) krytykował jednak Descartes’a z punktu widzenia swego rodzajuempiryzmu (między innymi postulat traktowania człowieka jako całości cielesno-duchowej, negacja istnienia idei wrodzonych). Tłumaczył dzieła Descartes’a z francuskiego na polski.
Należał do radykalnego odłamu braci polskich, głosił skrajnypacyfizm chrześcijański, odrzucał wszelkie formy udziału członków zboru w życiu państwowym (np. dochodzenie swoich krzywd przed sądem) i posługiwanie się przez nich bronią pod jakimkolwiek pretekstem (także w obronie własnej). Postulował znaczne złagodzenie poddaństwa chłopów. Tak jakGrzegorz Paweł z Brzezin zwalczał umiarkowany odłam braci polskich, m.in.Jakuba Paleologa straconego w roku 1585. Napisałkomentarze do Biblii w duchu antytrynitarskim orazCompendium religionis Christiana, odrzucające pojęcieTrójcy Świętej jako niezgodne z podstawami chrześcijaństwa.
Dzieła w zbiorzeBibliotheca Fratrum Polonorum (tom 7 i 8):
