 Jacob De la Gardie w 1606 r. na obrazie z Muzeum Narodowego w Sztokholmie | |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 22 sierpień1652 | ||
| Zawód, zajęcie | |||
| Rodzice | |||
| |||
 | Zobacz w Wikiźródłach tekst List Stanisława Żółkiewskiego do Zygmunta III Wazy opisujący zwycięstwo pod Kłuszynem (5 lipca 1610) |
Jacob Pontusson De la Gardie,szw. Jakob Pontusson De la Gardie (ur.20 czerwca1583 wRewlu, zm.22 sierpnia1652 wSztokholmie)[1] – szwedzki polityk i żołnierz, synPontusa De la Gardiego i Zofii Johansdotter Gyllenhielm, nieślubnej córki króla szwedzkiegoJana III Wazy.
Jacob Pontusson De la Gardie urodził się wRewlu. Przy porodzie zmarła jego matka, a ojciec dwa lata później wNarwie. Wychowywany był w Finlandii (wówczas części Szwecji) przez babkę,Karin Hansdotter.
Pooblężeniu Wolmaru przez Zamoyskiego trafił w grudniu 1601 roku do polskiej niewoli, z której wypuszczono go w 1606, skąd udał się do Holandii. W latach 1606–1608 służył pod rozkazami holenderskiego generałaMaurycego Orańskiego. Doświadczenia te posłużyły mu później do reformy armii szwedzkiej. W czasie wojnypolsko-rosyjskiej (1609–1618) Szwecja poparła caraWasyla Szujskiego, a De la Gardie został oddelegowany na czele fińskich sił ekspedycyjnych królestwa Szwecji wewnątrz Rosji przeciwI Rzeczypospolitej (tzw.kampania De la Gardiego), później w łamiącej sojusz wojnie szwedzko-rosyjskiej 1610–1617 przeciw Rosji.
Wojska De la Gardiego wsparły rosyjskiego księciaMichaiła Skopina-Szujskiego i ruszyły przezNowogród na Moskwę ze wsparciem dla Wasyla IV Szujskiego, po drodze przerywającoblężenie monastyru Świętej Trójcy (23 września 1608 – 12 stycznia 1610) przez wojska I Rzeczypospolitej. W czerwcu 1610 wojska szwedzko-rosyjskie pod dowództwemDymitra Szujskiego wyruszyły naSmoleńsk, celem przerwania oblężenia, lecz zostały pobite wbitwie pod Kłuszynem 4 lipca 1610. Większa część armii najemnej De la Gardiego została rozbita lub przeszła na stronę polską. Porażka ta przekreśliła plany szwedzkiego królaKarola IX osadzenia swojego syna Karola Filipa na tronie w Nowogrodzie.
W 1617 De la Gardie był głównym negocjatorem w czasie zawieraniapokoju w Stołbowie nad jezioremŁadoga, w rezultacie którego Rosja straciła na koszt Szwecji dostęp do Morza Bałtyckiego. Po 1621 De la Gardie brał udział w wojnach polsko-szwedzkich w Inflantach przeciwko spokrewnionemu z nim królowiZygmuntowi III Wazie. W 1635 był jednym z negocjatorów w czasie zawieraniarozejmu w Sztumskiej Wsi.
W 1613 został tajnym radcą dworu, w 1621 gubernatorem generalnym szwedzkichInflant, w 1628marszałkiem polnym. Był jednym z 5regentów rządzących Szwecją przed osiągnięciem pełnoletniości przez królowąKrystynę Wazównę. Jego propolskie, profrancuskie i pacyfistyczne nastawienie było powodem częstych konfliktów z kanclerzemAxelem Oxenstierną, który dowodził armią szwedzką w czasiewojny trzydziestoletniej po śmierci Gustawa Adolfa w 1632. Prowadził skuteczną politykę ekonomiczną, która przynosiła znaczne dochody królestwu.
W 1626 nabył zamek i majątekHaapsalu w dzisiejszej Estonii. W 1652 zmarł w Sztokholmie i został pochowany w kościele Veckholm w regionieUppsala. Na jego cześć powstało miastoJakobstad w Finlandii.
Jacob Pontusson De la Gardie miał 14 dzieci ze swoją żonąEbbą Brahe (1596–1674), z których sześcioro dożyło wieku dojrzałego:
|
