Tereny, na których zlokalizowana jest współczesna Serbia, były zamieszkane jeszcze wpaleolicie, udokumentowano też ślady kulturmezolitycznych ineolitycznych[1]. Stanowiły też obszar przemieszczania się ludów.
W czasach starożytnych częściowo pod wpływamiIlirów,Dardanów,Traków, jak równieżStarożytnej Macedonii. W IV wieku p.n.e. terytorium stanowiło obszar ekspansjiCeltów – celtyckie plemięSkordysków w początkach III w. p.n.e. założyło swoją stolicę wSingidunum, w obrębie obecnegoBelgradu.
W I wieku p.n.e. rozpoczął się podbój tych ziem przezRzymian – Rzymianie podbili tereny dzisiejszej Serbii – zajęte ziemie weszły w skład prowincjiMezja,Dalmacja iPanonia[2].GrodySingidunum,Sirmium (dziśSremska Mitrovica) iViminacium (współcześnieKostolac), zostały połączone za pomocą Via Militaris (Via Diagonalis, Via Singidunum) –drogi rzymskiej, prowadzącej doKonstantynopola.
Po podzialeCesarstwa Rzymskiego w 395 roku tereny współczesnej Serbii znalazły się na pograniczuCesarstwa wschodniorzymskiego[3]. W późniejszych wiekach terytorium wielokrotnie wychodziło spod panowania Bizancjum, zmieniając przynależność państwową bądź będąc zdobywanym i łupionym, m.in. przezHunów,Sarmatów,Gepidów iOstrogotów[4], a następnieAwarów. W wyniku wojen orazmoru Justyniania tereny dzisiejszej Serbii zostały silnie wyludnione[2], a następnie utracone przez cesarzaMaurycjusza ostatecznie na początku VII wieku[4].
Osobny artykuł:Biała Serbia. Osobny artykuł:Serbowie.
W VII wieku plemionaSerbów opanowały częśćCesarstwa Bizantyjskiego (nazwanego przez nichZagorjem)[2]. W kolejnych dziesięcioleciach powstawały kolejne średniowieczne państwa serbskie:Serbia Wyszesławiców,Księstwo Dukli,Zahumle,Trawunia.
Osobny artykuł:Serbowie od VII do IX wieku.W IX w. miała miejsce misjaCyryla i Metodego w Serbii; W II poł. IX w. – Serbowie przyjęli chrzest[2]
W X i XI wieku uformowały się serbskie państwa –Raszka orazKrólestwo Zety.
Na połowę XI wieku datuje się najstarsza kronika serbska pt.Historia Królestwa Słowian czyli Latopis Popa Duklanina.
W XII w. wielkiżupanRaszkiStefan Nemania (założyciel dynastiiNemaniciów) zjednoczył ziemie serbskie[2].
Osobny artykuł:Serbia Nemaniczów.W 1346 król SerbiiStefan Urosz IV Duszan ustanowiłCarstwo Serbskie, które zyskało władzę nadDespotatem Epiru (1348–1356), jednak utraciło m.in. Belgrad. Po śmierci cara w 1355 roku rozpadło się na kilka księstw, a wkrótce (1371) upadło.
W roku 1369 w ramach ekspansji na Bałkanach sułtan osmańskiMurad I zdobyłAdrianopol (Edirne) i wkrótce przeniósł tam swoją stolicę. Następnie Osmanowie rozpoczęli wojnę zBułgarami i Serbami – pokonali Serbów wbitwie nad Maricą w roku 1371. To zwycięstwo „zapewniło Osmanom większą część ówczesnego państwa bułgarskiego, podczas gdy Serbowie i Bizantyńczycy zostali sprowadzeni do statusu płacących trybut wasali osmańskiego sułtana”[5].
W drugiej połowie lat siedemdziesiątych XIV wieku Turcy kontynuowali ekspansję na Bałkanach. Serbowie, Bułgarzy iBośniacy zjednoczyli się przeciwko Muradowi i pokonali osmańską armiępod Plocznikiem w roku 1388. Błyskawiczna osmańska kampania tego samego roku zmusiła Bułgarów do kapitulacji. Z kolei wiosną następnego roku Serbowie zostali rozgromieni wbitwie na Kosowym Polu, w której zginął m.in. serbski władcaŁazarz I Hrebeljanović.
W roku 1393 kolejny władca serbskiStefan Lazarević został zmuszony do złożenia hołdu przez sułtanaBajezida Błyskawicę, który podbił jednocześnie bułgarskieCarstwo Widyńskie i umocnił pozycję turecką na Bałkanach. Sułtan potwierdził dominację następnie w 1396 przez rozgromienie zmobilizowanej przeciwko niemu krucjaty wBitwie pod Nikopolis. Serbski despota wystąpił w tej bitwie po stronie osmańskiej; w kolejnych latach Serbia funkcjonowała głównie jako despotat o ograniczonej samodzielności względem Imperium Osmańskiemu.
W 1428 Turcy panujący nad terenami Albanii i Bułgarii zniszczyli południową Serbię i zajęli na stałe kilka miast i twierdz, a wśród nichNisz i naddunajskiGołąbiec. Próba odwetowej wyprawy pod wodzą serbskiego despotyJerzego Brankovicia, wspieranego przez wojska węgierskie wśród których był również oddział rycerstwa zKorony Królestwa Polskiego, została pod Gołąbcem rozbita przez Turków (zginął wówczas rycerz polskiZawisza Czarny).
W 1459 roku podjęta została ostatnia próba wzmocnienia serbskiej samodzielności poprzez sojusz z Bośnią; zwierzchnictwo nad Serbami uzyskał wówczasStefan VI Tomaszević, w tym samym roku zmuszony przez Turków do ustąpienia. Główna twierdza i siedziba władz Serbii, Semendria (Smederevo), została ostatecznie obsadzona przez Turków, a despotat uległ faktycznej likwidacji.
Przez pewien czas (do 1537 roku) emigracyjni serbscy despoci władali terenami powierzonymi im w ramachKrólestwa Węgier.
Osobny artykuł:Despoci Serbscy na Węgrzech.Po utracie niezależności dawne posiadłości Serbii stały się przestrzenią stałego konfliktu pomiędzy Imperium Osmańskim aMonarchią Habsburgów iRepubliką Wenecką. W konfliktach tych wykorzystywane i podsycane były animozje, przede wszystkim na tle religijnym (rolę odgrywali tu m.in. patriarchowieSerbskiego Kościoła Prawosławnego). W okresie tym doszło do tzw.wielkich wędrówek Serbów (serb.Velike seobe Srba), w wyniku których doszło do masowego opuszczania terenów podległych Turcji, zasiedlania ziem, na których Serbowie nie byli wcześniej licznie obecni (np.Wojwodiny), jak i do tworzenia nowych struktur osadniczych, gospodarczych i militarnych (np. adriatyccy piraci –uskokowie czy dunajska flotyllaszajkaszy).
W wyniku wojen granica między Imperium Osmańskim a Monarchią Habsburgów wielokrotnie ulegała zmianom, a poszczególne części dawnej Serbii i ludności serbskiej zmieniały przynależność państwową.
Osobny artykuł:Wojny austriacko-tureckie.Po kilkuset latach panowania osmańskiego, w początkach XIX wieku nasiliły się starania o odzyskanie samodzielności – doszło do dwóch powstań serbskich w latach 1804–1815. W ich wyniku funkcjonowało państwo powstańcze, które ostatecznie uzyskało autonomię w 1815 roku.
Osobny artykuł:Rewolucja serbska.Od XIX wieku na terenach Serbii funkcjonowały kolejne państwa:
5 czerwca 2006 roku po rozpadzie federacjiSerbii i Czarnogóry ustanowiona została jako samodzielne państwoRepublika Serbii (serb. Република Србија,Republika Srbija).
Osobny artykuł:Republika Serbii. | Zobacz multimedia związane z tematem:Historia Serbii |
