Heinrich Theodor Böllwymowaⓘ (ur.21 grudnia1917 wKolonii, zm.16 lipca1985 wLangenbroich) – niemieckipisarz, członekNiemieckiego Centrum PEN, w latach 1971–1974 przewodniczący międzynarodowegoPEN Clubu,laureatNagrody Nobla w dziedzinie literatury (1972).
Był ósmym dzieckiem Viktora Bölla i Marii Herrmann. W latach 1924–1928 chodził do szkoły katolickiej w Kolonii, później do państwowego, humanistycznego gimnazjum im. Cesarza Wilhelma w Kolonii, gdzie zdał maturę. Po maturze pracował jako praktykant w księgarni. W 1938 rozpoczął studia filologii klasycznej, a po pierwszym semestrze został powołany do wojska. Walczył w szeregachWehrmachtu na wielu frontach i wiele razy był ranny. W latach 1939–1940 służył wBydgoszczy, zamieszkiwał przyul. Dworcowej. W marcu 1942 podczas urlopu ożenił się z miłością z lat młodzieńczych Annemarie Chech. Od kwietnia do września 1945 przebywał w niewoliamerykańskiej. Zadebiutował w 1947 opowiadaniami i drobnymi tekstami. W 1951 otrzymał nagrodę Grupy 47, której potem został członkiem. W latach 1971–1974 był przewodniczącym międzynarodowego Pen Clubu.
OtrzymałNagrodę Nobla w dziedzinie literatury za rok 1972.
Heinricha Bölla łączyła przyjaźń z rosyjskim pisarzemAleksandrem Sołżenicynem. W 1974 r., po deportacji ze Związku Sowieckiego, Sołżenicyn zatrzymał się w domu Bölla w Langenbroich na przedmieściachDüren niedalekoAkwizgranu. Wyrazem zaufania Sołżenicyna do Bölla może być powierzenie temu niemieckiemu pisarzowi przewiezienia na Zachód w 1972 r. jego testamentu[1].
- 1948:Człowiek z nożami (Der Mann mit den Messern) tom opowiadań – pol. wyd. 1959.
- 1949:Pociąg przybył punktualnie (Der Zug war pünktlich) tom opowiadań
- 1950:Przechodniu, powiedz Spar... (Wanderer, kommst du nach Spa...)
- 1951:Gdzie byłeś Adamie? (Wo warst du, Adam?) powieść – pol. wyd. 1957.
- 1953:I nie poskarżył się ani słowem (Und sagte kein einziges Wort) powieść – pol. wyd. 1956.
- 1954:Nie strzeżone progi (Haus ohne Hüter) powieść – pol. wyd. 1957.
- 1955:Chleb najwcześniejszych lat (Das Brot der frühen Jahre) powieść – pol. wyd. 1957.
- 1957:Dziennik Irlandzki (Irisches Tagebuch) pol. wyd. 1975.
- 1958:O samym sobie (Über mich selbst)
- 1959:Bilard o wpół do dziesiątej (Billard um halbzehn) powieść – pol. wyd. 1961.
- 1961:List do młodego katolika (Brief an einen jungen ...)
- 1962:Kiedy wojna wybuchła. Kiedy wojna się skończyła (Als der Krieg ausbrach. Als der Krieg zu Ende war) opowiadania – pol. wyd. 1966.
- 1963:Zwierzenia klowna (Ansichten eines Clowns) powieść – pol. wyd. 1968.
- 1964:Opuszczenie oddziału (Entfernung von der Truppe) tom opowiadań – pol. wyd. 1970.
- 1966:Koniec podróży służbowej (Ende einer Dienstfahrt) powieść – pol. wyd. 1969.
- 1971:Portret grupowy z damą (Gruppenbild mit Dame) powieść – pol. wyd. 1993.
- 1974:Utracona cześć Katarzyny Blum (Die verlorene Ehre der Katharina Blum) powieść – pol. wyd. 1976.
- 1977:Śmierć Lohengrina – zbiór opowiadań – ukazał się w 1977 roku.
- 1979:Opiekuńcze oblężenie (Fürsorgliche Belagerung) powieść – pol. wyd. 1986.
- 1985:Kobiety na tle krajobrazu z rzeką (Frauen vor Flusslandschaft) powieść – pol. wyd. 1989.
- 1992:Anioł milczał (Der Engel schwieg) powieść – pol. wyd. 1997.
- Die Spurlosen –Nieuchwytni (1957) – słuchowisko
- Eine Stunde Aufenthalt –Odjazd za godzinę (1957) – słuchowisko
- Ein Schluck Erde –Łyk ziemi (1962) – dramat
Został patronemFundacji jego imienia związanej zniemiecką partią Zielonych, wspierającej działania służące rozwojowi społeczeństwa obywatelskiego, równouprawnieniu kobiet oraz propagowaniuzrównoważonego rozwoju. Przedstawicielstwa Fundacji, której główna siedziba znajduje się w Niemczech, działają w 22 krajach, w tym także w Polsce.
- ↑Dariusz Tołczyk: GUŁag w oczach Zachodu. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2009, s. 319-320.
.jpg)
