Hakownica (niem.Hakenbüchse) – jeden z najstarszych typów ręcznejbroni palnej. Rodzaj ciężkiejrusznicy używanej do obrony miast i zamków, przez co zaliczana jest niekiedy do najlżejszej kategorii średniowiecznej i renesansowejartylerii. Używana od XIV do XVI w.[1]
Cechą charakterystyczną hakownicy jest hak znajdujący się w okolicy wylotu lufy, skierowany pod kątem prostym w dół. Służył on do amortyzowaniaodrzutu, poprzez oparcie go (zahaczenie) o mur lub płot. Przy strzelaniu z murów obronnych hakownica obsługiwana była przez jednego człowieka, natomiast do obsługi „w polu” wymagała dwóch ludzi, z których jeden nosił i podtrzymywał w czasie strzelania podporę. Mógł to być składany drewniany stojak (tzw. „kozioł”) lubforkiet. W walkach polowych hakownice wraz z podporami transportowano na wozach[2][1]. Strzelano kulami kamiennymi, żelaznymi, a w późniejszym okresie równieżołowianymi o kalibrze około 20 mm. Masa hakownicy wynosiła około kilku–kilkunastu kilogramów, a jej długość 100–180 cm. W XVI wieku klasyczna wersja hakownicy wyszła z użycia. Istniała też jej wersja pomniejszona, zwanapółhakiem (później nazwę tę odnoszono również do prymitywnej formypistoletu)[3].
Hakownica składa się zlufy osadzonej w drewnianymłożu, niekiedy zakończonym prymitywnąkolbą. W tylnej części lufy znajdował sięotwór zapałowy zakończonypanewką. Pierwotnieładunek miotający (proch czarny) zapalano ręcznie poprzez przytknięcie do panewki rozpalonego pręta, kawałka rozżarzonego węgla,hubki lublontu, a od XV w. hakownice zaczęto wyposażać w prymitywnezamki lontowe.
.jpg)
 | Zobacz w Wikiźródłach tekst Hakownica w Encyklopedii staropolskiej |
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Hakownica |