.JPG) | |
| Klasa | |
|---|---|
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki | 1905 |
| Wodowanie | 7 grudnia 1907 |
 Royal Navy | |
| Wejście do służby | sierpień 1910 |
| Wycofanie ze służby | grudzień 1921 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność | 1825 ts konstrukcyjna |
| Długość | 107,8 m |
| Szerokość | 10,4 m |
| Zanurzenie | 3,2 m |
| Napęd | |
| 12 kotłów parowych, 4 turbiny o łącznej mocy 30 000 shp | |
| Prędkość | 35 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 1910: 4 działa kal. 102 mm 2 wyrzutnie torped kal. 450 mm 1917: 1 działo kal. 152 mm 2 działa kal. 102 mm 2 wyrzutnie torped kal. 450 lub 533 mm | |
| Załoga | 126 |
HMS Swift – brytyjski wielkiniszczyciel z pierwszych lat XX wieku i okresuI wojny światowej, pierwszy na świecie okręt określany jakolider niszczycieli. Jedyny okręt swojego typu i jedyny przedstawiciel klasy liderów wprowadzony do służby wRoyal Navy do czasu rozpoczęcia działań wojennych w 1914 roku. Uczestniczył w akcjach naMorzu Północnym i w kanaleLa Manche, w tymbitwie w Cieśninie Kaletańskiej w 1917 roku. Po wojnie został odstawiony do rezerwy i wycofany w 1921 roku.
Koncepcja lidera powstała pod koniec 1904 roku, jako jedna z nowych idei ówczesnego pierwszego lorda morskiegoAdmiralicji, admirałaJohna Fishera. Miał to być okręt zdolny do przejęcia części zadań dotychczas wypełnianych przezkrążowniki lekkie, przede wszystkim dowodzenia zespołami niszczycieli i torpedowców. Według Fishera miał także wypełniać funkcje rozpoznawcze na rzecz floty[1]. Musiała być to więc jednostka znacznie większa od ówczesnych niszczycieli, posiadająca odpowiednie pomieszczenia dla oficera dowodzącego flotyllą i jego sztabu, równie szybka i dobrze uzbrojona[2]. Na żądanie Fishera w 1905 roku opracowano wstępne projekty kilku konstrukcji o znacznie powiększonych w stosunku do dotychczas budowanych niszczycieli rozmiarach, napędzanychturbinami parowymi o dużej mocy, mających nadawać okrętowi prędkość maksymalną ponad 36węzłów. Na ich podstawie ogłoszono konkurs ofert wśród prywatnych stoczni, specjalizujących się w budowie podobnych jednostek. Aprobatę Admiralicji zyskał projekt stoczniCammell Laird & Co.(inne języki) wBirkenhead, wprowadzono jednak do niego pewne modyfikacje, polegające głównie na wzmocnieniu uzbrojenia artyleryjskiego. Dla okrętu przewidziano początkowo nazwę „Flying Scud”[3], prace stoczniowe rozpoczęto w grudniu 1906 roku[4].
Wodowanie okrętu, pod nazwą zmienioną na „Swift”, nastąpiło 7 grudnia 1907 roku[3]. Próby jednostki, prowadzone w latach 1908–1910 wykazały, że założenia projektowe dotyczące prędkości maksymalnej były zbyt optymistyczne[1]. Na testach przekroczono 35 węzłów, ale ceną za to było olbrzymie, jak na jednostkę tej wielkości, zużycie paliwa, wynoszące 27,5 tony na godzinę[3]. W bezskutecznych próbach osiągnięcia prędkości kontraktowej 36 węzłów wypróbowano aż 26 śrub napędowych[5]. Okręt wykazywał nie najlepszewłaściwości morskie, miał skłonność do mokrej żeglugi, co utrudniało nawigację i użycie uzbrojenia zainstalowanego na pokładzie dziobowym[6] i wykluczało możliwość zastosowania jednostki zgodnie z pierwotną koncepcją Fishera[1]. Ogólny koszt budowy wyniósł 233 764 funtów[3] (inne źródło: 236 764 funtów[6]) – kilkakrotnie (do siedmiu razy[2]) więcej od zwykłych niszczycieli. Admiralicja zgodziła się ograniczyć kary umowne za niższą prędkość i opóźnienie w ukończeniu do 5000 funtów. Mimo nieosiągnięcia nawet prędkości 36 węzłów, lord Fisher rozsiewał pogłoski do prasy o przekroczeniu przez okręt prędkości 38 węzłów, co było później mylnie przytaczane w różnych źródłach[6].
Przy długości całkowitej 107,8 m oraz szerokości maksymalnej 10,4 m,wyporność konstrukcyjna lidera wynosiła 1825ton angielskich (ts) (normalna – 2170 ts, pełna – 2390 ts[3]), około dwukrotnie więcej niż równolegle budowane klasyczne niszczyciele[2], a zanurzenie 3,2 m[3]. Aż do drugiej połowy lat 30. XX wieku „Swift” pozostawał największym zbudowanym w Wielkiej Brytanii przedstawicielem swojej klasy[7]. Wzniesiony pokład dziobowy kończył się uskokiem na wysokości nadbudówki, której konstrukcja została powiększona i wzmocniona w 1916 roku[3]. Etatowa załoga określana była na 126 oficerów, podoficerów i marynarzy[8], w przypadku pełnienia funkcji jednostki flagowej wzrastała do 134 osób[6].
Napęd okrętu stanowiły czteryturbiny parowe Parsonsa o łącznej projektowanej mocy 30 000 shp, zasilane w parę przez dwanaściekotłów opalanych paliwem płynnym[3]. Według założeń projektowych tak skonfigurowana siłownia miała zapewnić prędkość maksymalną 36 węzłów[2]. Spaliny z kotłowni odprowadzane były przez trzy szerokie kominy[2]. Zapas paliwa płynnego wynosił, według różnych źródeł, 180[2] lub 282 tony[3].
W pierwszej konfiguracji uzbrojenia „Swift” dysponował czteremadziałami BL Mk VIII L/40 kal. 102 mm, z których dwa były ustawione obok siebie na podwyższonym pokładzie dziobowym, a dwa w osi symetrii okrętu na rufie, oraz dwoma wyrzutniami torpedowymi kal. 450 mm[3]. Uzbrojenie to było dość słabe, jak na okręt tej wielkości[4]. Po przebudowie w 1917 roku w miejsce dział dziobowych ustawiono jedno działoBL L/45 Mk XII(inne języki) kal. 152 mm[3] (był to jedyny w historii Royal Navy niszczyciel uzbrojony w działo tego kalibru[9]), zaś – według jednego ze źródeł – wyrzutnie torpedowe wymieniono na większe, o kalibrze 533 mm[2]. Dodano też na rufie działo przeciwlotnicze 57 mm (6-funtowe) i działo automatyczne 40 mm („pom-pom”)[10]. Po uszkodzeniach w kwietniu 1917 zamieniono ponownie działo 152 mm, które nie sprawdzało się na okrętach tej wielkości i oślepiało w nocy obsadę mostka, na dwa działa 102 mm Mk V[10].
Do wybuchu I wojny światowej „Swift” pozostawał jedynym specjalnie zaprojektowanym liderem niszczycieli w służbie Royal Navy[11]. W 1912 roku został przewodnikiem 4. Flotylli Niszczycieli (Torpedo Boat Destroyer Flotilla) i wraz z nią wszedł w składGrand Fleet w sierpniu 1914 roku[3], pełniąc wówczas rolęokrętu flagowego dowódcy flotylli, komandoraC.J. Wintoura[12]. W pierwszej fazie działań wojennych, 16 października 1914 roku został wysłany na poszukiwanie rozbitków z zatopionego przezU-9 krążownika„Hawke”, z których odnalazł 21[13]. W drugiej połowie 1915 roku, w związku z kłopotami, jakie sprawiał okręt w służbie na trudnym dla żeglugi akwenieMorza Północnego, został przeniesiony doDover Patrol[3]. 20 kwietnia 1917 roku, dowodzony przez komandora porucznika A.M. Pecka, uczestniczył wbitwie w Cieśninie Kaletańskiej, zatapiając po ataku torpedowym niemieckiG 85 i współuczestnicząc w zatopieniuG 42[14]. Sam również odniósł poważne uszkodzenia, po remoncie powrócił do linii w lipcu 1917 roku[3].
Po zakończeniu wojny „Swift” został odstawiony do rezerwy i sprzedany do stoczni złomowej w grudniu 1921 roku[3].
